«Αγαπώ αυτή τη χώρα
και μισώ αυτό το κράτος»
(επιγραφή σε τοίχο)
ΠΙΟ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ εικόνα της δραματικής κι αλλοπρόσαλλης κατάστασης που περνούμε στην Ελλάδα δεν συναντήσαμε από την παραπάνω επιγραφή – διαμαρτυρία – καημό. Εκφράζει απόλυτα τη διάσταση που υπάρχει μεταξύ Ελλήνων πολιτών και κράτους.
ΤΗΝ πραγματική διάσταση της παραπάνω φράσης, ήλθαν να επιβεβαιώσουν οι φραστικοί διαπληκτισμοί πολιτειακής και δικαστικής εξουσίας. Περισσότερο όμως μας ενοχλούν οι σχετικές διαπιστώσεις που έγιναν από τον γερμανικό Τύπο την ώρα που η χώρα μας αναλαμβάνει την προεδρία της Ε.Ε. για το α’ εξάμηνο του 2014: Συγκεκριμένα το περιοδικό Der Spiegel (6/1/14) γράφει πως είμαστε «μία χώρα χωρίς κράτος», για να συμπληρώσει «τουλάχιστον χωρίς αποτελεσματικό κράτος»! Ο Γερμανός δημοσιογράφος τελικά συμπεραίνει πως «όποιος έχει σαφή εικόνα της διοίκησης, της δικαιοσύνης και της πολιτικής στην Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει να αμφιβάλλει ότι η Ελλάδα θα εξυγιανθεί κάποτε».
ΕΙΝΑΙ γεγονός ότι η παρατεταμένη οικονομική κρίση έφερε στην επιφάνεια όλες τις «παραδοσιακές» (1) εγγενείς αδυναμίες της χώρας, ουσιαστικά «ακέφαλης» από ένα πραγματικά ευνομούμενο κράτος. Του οποίου κυρίαρχα στοιχεία θεωρούνται η αμοιβαία εμπιστοσύνη διοίκησης – πολίτη, ο αλληλοσεβασμός δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, αλλά και η ανταποδοτικότητα των εισπραττομένων φόρων.
ΣΗΜΕΡΑ στη χώρα μας τα πάντα είναι ρευστά, υπό αμφισβήτηση, κατάργηση ή επανεκκίνηση. Παρόλα αυτά κάτι αρχίζει να συμβαίνει, όπως οι συλλήψεις για διαφθορά σε πολλούς τομείς, οι φυλακίσεις πολιτικών, το κυνήγι των φοροφυγάδων κ.λπ. – που αποδεικνύει ότι, έστω δειλά, το κράτος τίθεται σε σωστή λειτουργία.
…ΠΡΙΝ 78 χρόνια, ο ποιητής Γ. Σεφέρης περιέγραφε τη χώρα του (Ελλάδα του 1936) κάπως έτσι (κείμενο που μοιάζει να γράφτηκε σήμερα):
«Όσο προχωρεί ο καιρός και τα γεγονότα, ζω ολοένα με το εντονότερο συναίσθημα πως δεν είμαστε στην Ελλάδα, πως αυτό το κατασκεύασμα που τόσο σπουδαίοι και ποικίλοι απεικονίζουν καθημερινά δεν είναι ο τόπος μας αλλά ένας εφιάλτης με ελάχιστα φωτεινά διαλείμματα, γεμάτα μια πολύ βαριά νοσταλγία. Να νοσταλγείς τον τόπο σου, ζώντας στον τόπο σου, τίποτε δεν είναι πιο πικρό»!
…ΕΙΜΑΣΤΕ όμως, σήμερα, «μια χώρα δίχως κράτος» (2), όπως ισχυρίζονται οι Γερμανοί; Μπορεί, άραγε, μια οικονομική κρίση να μας φέρει σε τόσο άσχημη θέση, ώστε να απεμπολήσουμε τα κυριαρχικά δικαιώματά μας ως χώρα, ή να επιτρέψουμε να καταλυθεί κάθε έννοια κράτους από έξωθεν (τρόικα) ή έσωθεν σφετεριστές της εξουσίας;
ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΤΙΚΑ δεν συνειδητοποιήσαμε την τεράστια δύναμη που είχαμε, εμείς ως ελεύθεροι πολίτες και οι πολιτικοί μας ως Ευρωπαίοι πια «πολιτικοί», ώστε να φτιάξουμε ένα αύταρκες και υγιές κοινωνικοπολιτικά κράτος. Η απληστία κι ο πόθος της ευμάρειας (της «μεγίστης ωφελείας δια της ήσσονος προσπαθείας») από εμάς, από την άλλη η απόκτηση της εξουσίας και του εύκολου χρήματος από τους πολιτικούς, υπερίσχυσαν.
ΑΦΕΘΗΚΑΜΕ στη δίνη «λαϊκίστικων» υποσχέσεων και εύκολων παροχών -με δανεικά χρήματα φυσικά- «πουλώντας» την ψήφο, τη συνείδησή μας και την ψυχή μας στον κάθε τυχάρπαστο πολιτικό που θα μας υποσχόταν μια προσωπική (ιδιωτική) εκδούλευση. Έτσι, γίναμε «πελάτες» αντί «πολίτες». Και, αντί για ένα «κράτος δικαίου», είχαμε ένα «κράτος μπάχαλο», ένα ασόβαρο «κράτος της πλάκας», όπου η παρανομία εθεωρείτο μαγκιά, η διαφθορά εξυπνάδα και η φοροδιαφυγή «εθνικό σπορ».
ΚΑΘΕ σοσιαλιστική ή δεξιά κυβέρνηση αποσάθρωνε κι από ένα θεσμό αποψιλώνοντάς τον από τα άξια και έντιμα στελέχη του, υπέρ των «ημετέρων» – πράσινων ή γαλάζιων, αδιάφορο. Με συνέπεια η δημόσια διοίκηση και θεμελιώδεις θεσμοί να ταυτισθούν και να διαβρωθούν από τα κόμματα εξουσίας εξαφανίζοντας έτσι κάθε έννοια ευνομούμενης πολιτείας. Τα κόμματα της Βουλής ενεργούσαν ως «κράτος εν κράτει», επιβάλλοντας αχυρανθρώπους, ώστε να διαιωνίζεται «δημοκρατικώ τω τρόπω» ένα τέτοιο καθεστώς.
ΕΤΣΙ, η «αρρώστια» αυτή του πολιτεύματος -κατά τον Στ. Ράμφο (Mega, 29/12/13)-«οφείλεται στη βαθύτερη, ιδιαίτερη σχέση των πολιτών με το κράτος». Ο Έλληνας ψηφοφόρος παραμένει και σήμερα ιδιώτης. Όχι «πολίτης» (με την έννοια του citoyen/citizen των Ευρωπαίων). Όσο για το μεταπολιτευτικό «ελληνικό κράτος» –κατά τον Έλληνα στοχαστή- εξακολουθεί να βρίσκεται στην προ του Montesquieu εποχή (2)!
…ΕΑΝ δεν αρχίσει να αποκομματικοποιείται το κράτος (σε όλες του τις εκφάνσεις), οι έννοιες χώρα – κράτος θα αποκλίνουν συνεχώς. Αν δεν αποκτήσουμε «ευδιάκριτες» και αυτόνομες εξουσίες (δικαστική, νομοθετική, εκτελεστική), θα ταλαντευόμαστε ανάμεσα στο νόμιμο και το ηθικό, το δέον και το παράνομο, το «δίκαιο» του ισχυρότερου κ.ά. Η διαφθορά θα συνεχίσει να παραμένει αποδεκτή, αφού η φράση «έτσι γίνονται αυτά, εδώ» θα συνεχίσει να αποτελεί αναλλοίωτο… δόγμα!
ΤΟ ΟΤΙ αρχίζει να λειτουργεί η δικαιοσύνη χωρίς άνωθεν παρεμβάσεις, να εκτελούνται οι δικαστικές αποφάσεις, να συλλαμβάνονται καταχραστές του δημοσίου, να μπαίνουν στη φυλακή σημαίνοντα κομματικά στελέχη…, είναι ελάχιστα αλλά ενθαρρυντικά σημάδια ότι κάτι αλλάζει.
Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ αυτή αποσκοπεί ουσιαστικά στο στοιχειώδη μετασχηματισμό του «κράτους μπάχαλο» σε κράτος ευνομούμενο, λειτουργικό, ορθολογικό, ευρωπαϊκό… Για να συντελεσθεί πλήρως αυτό πρέπει να καταργηθούν παλιές κομματοκρατούμενες δομές ή να αρχίσει ο σταδιακός μετασχηματισμός τους. Γίνονται σημαντικά βήματα. Πολλές φορές με σπασμωδικές, αψυχολόγητες ενέργειες που όμως διορθώνονται. Τα λάθη είναι αναμενόμενα.
ΝΟΜΙΖΟΥΜΕ πως το βαθύτερο σημερινό αίτημά μας, ως λαός, είναι να αναγνωρίσουμε, να αποδεχθούμε και να διορθώσουμε τα μεταπολιτευτικά σφάλματά μας. Τόσο οι πολίτες όσο και οι πολιτικοί. Και να ετοιμαστούμε για τα άλλα που μας περιμένουν.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
-(1) «Ποιoς είδε κράτος λιγοστό
σ’ όλη τη γη μοναδικό,
εκατό να εξοδεύει
και πενήντα να μαζεύει;
Να τρέφει όλους τους αργούς,
να ’χει επτά Πρωθυπουργούς, ταμείο δίχως χρήματα
και δόξης τόσα μνήματα;» [Γ. Σουρής, στο «Ο Ρωμηός», 1883-1918]
-(2) Σύμφωνα με το Λεξικό «Μπαμπινιώτη», «Χώρα είναι τμήμα της επιφάνειας της Γης με καθορισμένη έκταση και συγκεκριμένη πολιτική και πολιτειακή οργάνωση», ενώ «Κράτος είναι η ενότητα ανθρώπων, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, θρησκείας, γλώσσας ή εθνικότητας (λαός), εγκατεστημένη σε οριοθετημένη εδαφική έκταση (χώρα) και οργανωμένη πολιτικά σε πρόσωπο δημοσίου δικαίου για την άσκηση της εξουσίας και αναγνωρισμένη από τη διεθνή κοινότητα».
-(3) Montesquieu (1689-1755): Γάλλος πολιτικός στοχαστής του «Αιώνα των Φώτων». Επηρεασμένος κι από τις ιδέες του Βρετανού John Locke, συνέθεσε το έργο «Το Πνεύμα των Νόμων» (“L’ Esprit des Lois”) που αποτελεί το θεμέλιο των σύγχρονων, δυτικού τύπου, δημοκρατιών, με τη διάκριση και αυτονόμηση των άλλοτε τριών συγκεντρωμένων σε ένα πρόσωπο (μονάρχης) εξουσιών: τις δικαστική, νομοθετική και εκτελεστική. (Στ.Γ.Κ., 13/1/14)
