Η δημοσίευση ενός άριστα δομημένου ευχαριστηρίου, του εφημερίου και του εκκλησιαστικού συμβουλίου του Ι.Ν.Κοιμήσεως της Θεοτόκου Χωραφακίων, εις τα “Χαν. Νέα” της 8ης Ιανουαρίου 2021, ήταν η αφορμή για το παρόν άρθρο. Σε αυτό ευχαριστούν, πράττοντας καλώς, το Σεβασμιότατο Μητροπολίτη μας κ. Δαμασκηνό, τον Ηγούμενο της Ι. Μονής Αγίας Τριάδος, Επίσκοπο Δορυλαίου κ. Δαμασκηνό, καθώς και τον Αρχιμανδρίτη κ. Νικηφόρο Εικοσιδέκα, για την εξυπηρέτηση της ενορίας τους, μετά την εκδημία του μακαριστού και λίαν αγαπητού σε όλους μας ιερέως Ιωάννη Παπαδομανωλάκη.
Ως γνωστόν ο π. Βασίλειος Κιάσσος εφημέριος του Ι. Ναού Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου Καλαθά, εξυπηρετεί και τα Χωραφάκια και όχι μόνο. Η παράγραφος « Να ξεχάσουμε ότι ακόμα και ο ίδιος ο Ιερός Ναός της ενορίας μας ( που πολλοί δεν το γνωρίζουν) είναι παραχωρημένο μετόχιο της ίδιας της μονής με τα πέριξ αγροτεμάχια….. και τόσα άλλα δώρα και δωρεές …» όμως με παραξένεψε γιατί ούτε το γνώριζα ούτε το είχα ξανακούσει. Άρχισα λοιπόν μιαν εμπεριστατωμένη έρευνα από ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί ως γνωστόν από τις 26 Μαρτίου 1971 ήμουν διορισμένος ψάλτης στον Ιερό αυτό Ναό, από τον τότε Μητροπολίτη Νικηφόρο Συτζανάκη, καθώς έχω πτυχίο βυζαντινής μουσικής, αλλά και μετά την παραίτηση μου εξακολουθούσα και εξακολουθώ να εκκλησιάζομαι και να βοηθώ στο ψαλτήρι όσο μπορώ. Εξάλλου υπηρετούσα από το 1963 ως δάσκαλος στο τότε 1/θ δημοτικό σχολείο Χωραφακίων των ….56 μαθητών.
Στο εξοχικό μου δε στο Σταυρό Ακρωτηρίου παραθερίζω το μισό περίπου κάθε χρόνου. Είναι το δεύτερο χωριό μου και με όλους τους κατοίκους του έχω μακρόχρονη αμοιβαία σχέση αγάπης και φιλίας. Δυστυχώς στο χωριό της καταγωγής μου, το Κόκκινο Χωριό, δεν πηγαίνω συχνά γιατί υπάρχουν διάφορες δυσκολίες. Αναζήτησα λοιπόν σχετική βιβλιογραφία και πρόθυμος ο αγαπητός φίλος Αντώνης Πλυμάκης μου έδωσε ένα σχετικό έντυπο- φυλλάδιο. Από τη μελέτη όλων των πηγών ωφελήθηκα γιατί πλούτισα τις γνώσεις μου, απολαμβάνοντας συγχρόνως τη γλώσσα που είναι γραμμένα τα κείμενα των πηγών.
Σταχυολόγησα τα πιο σημαντικά που αναφέρονται στις σελίδες των συγγραφέων για το παραπάνω θέμα χωρίς βέβαια να επαναλαμβάνω τα προαναφερόμενα.
1) Αρχίζω από τη δημοσίευση μελέτης που δημοσιεύθηκε στα Χ.Ν. σε τρείς συνέχειες, αρχής γενομένης από 15 Αυγούστου 1982 και εντεύθεν του αγαπητού φίλου Μιχάλη Ανδριανάκη, επιτίμου εφόρου αρχαιοτήτων. «Στους πρόποδες της μικρής οροσειράς του Ακρωτηρίου είναι κτισμένη ή μεγάλη μονή της Αγίας Τριάδος των Τζαγκαρόλων ή Μουρτάρων. Αποτελεί το πιο αξιόλογο συγκρότημα των χρόνων της Ενετοκρατίας που σώζεται στην Κρήτη και εντυπωσιάζει με τον όγκο και την αρμονικότητα της αρχιτεκτονικής του. Στη θέση της Μονής, υπήρχε μικρότερη με το ίδιο όνομα. Με την έκρηξη της μεγάλης επανάστασης του 1821 η Μονή εγκαταλείπεται από τους μοναχούς. Για το ρόλο της, κυριεύται και λεηλατείται από τους Τούρκους οι οποίοι φεύγοντας και την πυρπολούν. Τότε καίγονται μεγάλος αριθμός από τα πολύτιμα κειμήλια και παλιά βιβλία της Μονής μαζί με τον κώδικα που περιείχε όλες τις σχετικές με την Μονή πληροφορίες (με το τέλος της επαναστάσεως γράφτηκε με βάση τον παλιό κώδικα από αναμνήσεις μοναχών νέος που, σε πολλά όμως είναι ανακριβής. ….. Σημ.(Οι πληροφορίες για τη μονή προέρχονται από παλιότερα δημοσιεύματα κυρίως του Ν.Β.Τωμαδάκη).
2) Από τα Κρητικά Χρονικά τετραμηνιαία επιστημονική έκδοσις έτος εικοστόν 1966 –τόμος Κ΄, τεύχη 1-111. Γρ. Παπαδοπετράκη ( Ιστορία της Ιεράς Μονής της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων).
ΠΕΡΙ ΧΩΡΑΦΑΚΙΩΝ
«Ενώ δε οι φιλόπονοι κτίτορες έχτιζον αποθήκη, εκεί εγένεντο γνωστοί και σχετικοί λίαν το εκεί οικούντι Γεωργίω Χωραφά, εξ ου και το χωρίον προσελάβετο και έτι διατηρεί την ονομασία Χωραφάκια.
3) Νικολάου Β. Τωμαδάκη – Η ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ ΤΩΝ ΜΟΥΡΤΑΡΩΝ Η ΤΖΑΓΚΑΡΟΛΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΡΥΤΑΙ ΑΥΤΗΣ. ( Τόμος ΛΕ επετηρίδος εταιρείας βυζαντινών σπουδών 1966) « Εις ηλικίαν 25 ετών το 1932 εδημοσίευσα δια του Θ’ τόμου της επετηρίδας μακρόν μελέτημα περί της και νυν εν ακμή Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος των Τζαγκαρόλων εν Ακρωτηρίω Μελέχα. Η μονή μέχρι το 1866 όπως έγραφε ο Παπαδοπετράκης είχε 12 μετόχια. 1) του Πρινοδάσου εις Στέρνες, 2)εις Χωραφάκια εις Αγ. Παύλο, 3)εις Καθιανά, 4)εις Μουζουρά, 5)εις Περιβολίτσα, 6) Αγ. Ιωάννου Ελεήμονος εις Γκαλαγκάδω, εν ακρωτηρίω Μελέχα άπαντα, 7) εις Τοπόλια Κισάμου 8)εις Χαροδιά Κυδωνίας, 9)εις Αγίαν Φωτεινή Κυδωνίας, 10)εις Χαλέπαν, 11)εις Καρύδι Αποκορώνου, και 12)εις Κακοδίκι Σελίνου.
4) Νικολάου Ψιλάκη – Μοναστήρια και ερημητήρια της Κρήτης, τόμος Β ΄Ηράκλειο 1993… Με το Νίκο Ψιλάκη δημοσιογράφο-ερευνητή, το συγγραφέα της Κρήτης, όπως τον αποκάλεσε ο φίλος Βαγγέλης Κακατσάκης, είχαμε συχνή τηλεφωνική επικοινωνία, γιατί στο τέλος της δεκαετίας του 1980 είχα γνωρίσει στις επισκέψεις μου ως Προϊστάμενος στο 4/θ νεοϊδρυθέν σχολείο Βουβά Σφακίων, την αδελφή του Αμαλία, μια πανέξυπνη, συνετή και καλοσυνάτη δασκάλα. Στις 20 του περασμένου Φλεβάρη μου ανέφερε λοιπόν ότι ο Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου Χωραφακίων, ούτε υπήρξε, ούτε υπάρχει ως μετόχι της Ι. Μ. Αγίας Τριάδος. Όπως δε μου είπε ο Κουτράκης Γ. Μανώλης συγραφέας του σπουδαίου βιβλίου ΄΄το χωριό μου τα Χωραφάκια΄΄ στην απογραφή του 1637 εκκλησιών και μοναστηριών, αναγράφεται ως Ι.Ν. Κοίμηση της Θεοτόκου Χωραφακίων, το δε 1935 η Εθνική Τράπεζα, δια του διευθυντού του υπ/τος Χανίων διεκδίκησε δικαστικά την περιοχή εκτός του περιβόλου της που έχει ελιές, παλιότερα αμυγδαλιές καθώς και την περιοχή του κοιμητηρίου στη θέση Μπερτουλή. Η τελεσίδικη απόφαση του δικαστηρίου ήταν ότι η περιοχή ανήκει οριστικά στον Ι.Ν. Χωραφακίων. Η περιοχή αυτή ονομάζεται ακόμη ‘’τζαμιλίδικο’’, προφανώς γιατί ανήκε στον πολύ σκληρό Αγά Πουλιανό απόγονο τουρκοκρητικής οικογένειας που έζησε στους ύστερους οθωμανικούς χρόνους. Είχε έδρα το Αρώνι, έμενε σε πυργόσπιτο και είχε υπό την εξουσία του πολύ μεγάλη περιοχή. Αυτά αναφέρονται σε σχετικό συμβόλαιο της εποχής, όπως με πληροφόρησε ο φίλτατος ακάματος ερασιτέχνης ερευνητής, Μανώλης Μανούσακας.. Εξάλλου στην παρουσίαση των δυο βιβλίων του κ. Νεκτάριου Νικολακάκη στις 29 του περασμένου Απριλίου στα Χανιά και τη μελέτη ιδιαίτερα του πρώτου εξ΄αυτών με τίτλο ΄ ΄΄οι ορθόδοξες μονές των Χανίων μέσα από βενετικά και οθωμανικά κατάστιχα από τις παραμονές μέχρι τη λήξη του μεγάλου κρητικού πολέμου, διαπίστωσα ότι πουθενά δεν αναφέρεται ότι υπήρξε μετόχι της Ι. Μ . Αγίας Τριάδος, ο Ι.Ν. Κοίμησης της Θεοτόκου Χωραφακίων. Με το πέρας της επίπονης αυτής έρευνας μου, αισθάνομαι την υποχρέωση να εκφράσω και δημοσίως τις θερμές μου ευχαριστίες ως ελάχιστο αντίδωρο, στους εκλεκτούς επιστήμονες Μιχάλη Ανδριανάκη αρχαιολόγο, Δρ. Κώστα Φουρναράκη φιλόλογο, αρχειονόμο ιστορικού αρχείου Κρήτης, ιδιαιτέρως, γιατί αρκετές φορές έφερε σπίτι μου φωτοτυπίες σχετικών αποσπασμάτων συγγραφέων, Γιώργο Λουπάση και Νίκο Ψιλάκη άπαντες ερευνητές συγγραφείς και αρθρογράφοι.
