Κι όποιος νομίζει πως μπορεί κάτι να βγάλει από την αλαζονεία,
μακάρι να προλάβει ν’ ασπρίσουν τα μαλλιά του και να μάθει
πως δεν υπάρχει βαθύτερος γκρεμός από την ανθρώπινη ανοησία.
– Από την “Αντιγόνη” του Σοφοκλή
Δυο αδέλφια νεκρά. Ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης. Είχαν συμφωνήσει να διοικούν τη Θήβα εναλλάξ. Ο Ετεοκλής δεν τήρησε την συμφωνία. Ο Πολυνείκης προσπάθησε με βία να πάρει τον θρόνο. Σκοτώθηκαν και οι δυο.
Aρχοντας της Θήβας γίνεται ο Κρέοντας, εξ αίματος συγγενής. Και αποφασίζει: ο Ετεοκλής να ταφεί με κάθε τιμή και ο Πολυνείκης να μείνει άταφος, βορρά στα όρνια. Η φοβερή διαταγή κάνει το γύρο της πόλης.
Η Ισμήνη συντάσσεται με τον Κρέοντα. Γιατί φοβάται. Γιατί είναι γυναίκα. Γιατί θεωρεί πως ο νεκρός αδελφός της, οι νεκροί της, θα καταλάβουν. Και έτσι τα έχει καλά με τη συνείδησή της. Η Αντιγόνη πάλι αρνείται να συμμορφωθεί. Διότι ξέρει, αυτό που ξέρουν όλοι αλλά επιλέγουν να σιωπήσουν. Ξέρει πως οι νόμοι των Θεών είναι πάνω από εκείνους των ανθρώπων. Και πως οφείλει να ακολουθήσει αυτό που της λέει η ηθική της, η καρδιά της.
Από τη μια ο Κρέοντας. Με τη σιγουριά της εξουσίας. Την απόλυτη δύναμη του άρχοντα που ορίζει όσα θα γίνουν και όσα δεν θα γίνουν. Πλαισιωμένος από τους πολίτες του που τον ακούν και έχουν μάθει να μη μιλούν, αλλά να εκτελούν τις διαταγές του. Και από την άλλη η Αντιγόνη. Που αρνείται να υπακούσει. Διότι εκείνη γεννήθηκε για να αγαπά και όχι για να μισεί…
Αν υπάρχει τραγωδία, στην οποία απολύτως πολιτικά μηνύματα πλέκονται τόσο αριστοτεχνικά με τη δύναμη του έρωτα, αυτή είναι η Αντιγόνη του Σοφοκλή.
Το Σάββατο το βράδυ, στην κατάμεστη Τάφρο στα Χανιά, η “Αντιγόνη” συνεπήρε το κοινό που ταξίδεψε σε μια από τις γνωστότερες ιστορίες που υπάρχουν, για να συνειδητοποιήσει ξανά πως χθες και σήμερα είναι ένα, πως οι πανανθρώπινες αξίες είναι διαχρονικές και ακαταμάχητες και πως η αγάπη, η αγάπη μόνο μπορεί να κάνει κάποιον να δει καθαρά.
Ο Αιμίλιος Χειλάκης, υπέροχος Κρέοντας έκανε ένα αριστοτεχνικό πέρασμα από την απόλυτη δύναμη του εξουσιαστή, στην απόλυτη εξαθλίωση του καταφρονεμένου, σκηνοθετημένος αριστοτεχνικά μέχρι και την τελευταία του λεπτομέρεια. Με όπλο την ιδιαίτερη φωνή του, διέταξε, οργίστηκε, συγκρούστηκε, επέμεινε άκαμπτα για να οδηγηθεί σιγά – σιγά στον τρόμο της συνειδητοποίησης του λάθους της πεισματικής του ισχυρογνωμοσύνης. Εκπληκτικός και ως Ευρυδίκη, μια βασίλισσα με δυο χέρια που πάλλονταν στο άκουσμα των συμφορών.
Η Αθηνά Μαξίμου, με κεντημένη την κόκκινη καρδιά στο ρούχο της “περπάτησε” όλη την απόσταση από τη συνειδητή τρομερή απόφασή της να μην πειθαρχήσει στην Αρχή, στον Άντρα, στον συγγενή της, αλλά να κάνει εκείνο που η καρδιά της όριζε, μέχρι το φριχτό της τέλος, τόσο απελευθερωτικό ωστόσο… Εξαιρετική ήταν και η μεταμόρφωσή της σε Τειρεσία, οι κινήσεις, η φωνή, τα χέρια της ήταν τόσο καθηλωτικά που δεν ακουγόταν ανάσα στο κοινό.
Πολύ καλός και ο Μιχάλης Σαράντης, ο οποίος χειρίστηκε ιδανικά τις εναλλαγές από Ισμήνη, σε Σκοπό, Αίμωνα και Άγγελο. Η στιγμή που ως Αίμωνας ήρθε σε αντιπαράθεση με τον Κρέοντα ήταν κορυφαία.
Ο Σταμάτης Κραουνάκης “έντυσε” μαγικά την παράσταση με ήχους που άλλοτε ένιωθες πως ξεριζώνουν την καρδιά σου και άλλοτε τη χαϊδεύουν απαλά για να γιατρέψουν τα πάθη της. Ανατριχιαστικά ταιριαστές οι νότες, έδεσαν με νήμα αόρατο το αρχαίο παραμύθι στο τώρα, τονίζοντας όσα οι λέξεις δεν έχουν τη δύναμη να περιγράψουν.
Λαμπερά εκρηκτική η μουσική του, ερωτοτροπούσε απροκάλυπτα με τον Χορό (Σωκράτης Πάτσικας, Παναγιώτης Κλίνης, Κρις Ραντατόφ, Σμαράγδα Κοκκίνου, Μαρία Τζάνη, Πάρις Θωμόπουλος, Τίτος Λίτινας, Άννα Λάκη) που είχε στιβαρή και εντονότατη παρουσία και ως ενιαίο σώμα και ως μονάδες.
Λιτά και άκρως ταιριαστά τα σκηνικά και τα κοστούμια (Εύα Ναθένα), που λειτουργούσαν αφαιρετικά, δίνοντας τον πρώτο λόγο στο κείμενο και τους πρωταγωνιστές. Έξυπνα απλοί και οι φωτισμοί (Νίκος Βαλασόπουλος), υπηρέτησαν απόλυτα τον σκοπό τους.
Και φυσικά, λέξη προς λέξη αριστοτεχνικά δουλεμένη η μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα, που πάντοτε μεταχειρίζεται τα αρχαία κείμενα με απόλυτο σεβασμό και τους δίνει νέα πνοή, δυνατότητα να αγγίζουν τους θεατές σαν να γράφτηκαν σήμερα, σαν να γράφτηκαν για αυτούς.
Το παρατεταμένο χειροκρότημα στο τέλος, που έσεισε την Τάφρο, ήταν η καλύτερη απόδειξη πως σήμερα υπάρχουν εξαιρετικές παραγωγές, εξαιρετικές δουλειές, που ξεχωρίζουν τρανταχτά μέσα στον σωρό των περισσότερων άνευρων παραστάσεων…
Για το τέλος, κρατώ μια ρήση του Χορού, μια πρόταση που όσες φορές και να την ακούσω, πάντα με στοιχειώνει: – “Εμείς γιατί φταίμε;” – “Γιατί δεν μιλήσαμε”.
