Σαν φθάσαμε στην περιοχή της Ελευθέρνας (Πρινές), έπειτα από μια παρνέμορφη διαδρομή, διασχίζοντας τους πυκνούς ρεθεμνιώτικους ελαιώνες, ένα δροσερό αεράκι μου χάιδεψε το πρόσωπο. Ισως ήταν ένα εγκάρδιο, φιλικό καλοσώρισμα, σε ένα Λαπιταίο.
Iσως έτσι να υποδέχτηκε η ψυχούλα ενός Ελευθερναίου έναν φίλο από την Λάππα. Ηξερα βέβαια για τη δυνατή φιλία που συνέδεε την Ελεύθερνα με την Λάππα. Είχαν και οι δύο πόλεις τις ίδιες φυλετικές ρίζες. Ησαν απόγονοι των Δωριέων, που έφθασαν εδώ μετά το 1000 π.Χ.
Μάλιστα περνώντας από το χωριό, σαν να μου φάνηκε πως διέκρινα αιθέριες σκιές, πάνω από το δρόμο, να με χαιρετούν. Τόσο που σήκωσα και εγώ το χέρι μου και τους χαιρέτησα.
Η Κατερίνα διέκρινε τον χαιρετισμό μου και έκανε την σχετική παρατήρηση.
– Μα ποιούς χαιρετάς. Είδες κανένα γνωστό; Εγώ δεν είδα κανένα.
– Ναι είδα ένα γνωστό, και μου φάνηκε πως με χαιρέτησε!
Οταν φθάσαμε στο Μουσείο, μας περίμενε μια ευχάριστη έκπληξη. Ανάμεσα στους ελαιώνες φάνηκε ένα κομψό, ορθογώνιο, κατάλευκο κτήριο, 1700 τετραγωνικών που είναι το κατακαίνουργιο μουσείο της Ελευθερνας.
Μου φάνηκε σαν ένα πελώριο διαστημόπλοιο, που για λίγο προσγειώθηκε, ανάμεσα στα πυκνά λιόφυτα, έτοιμο να βγάλει τα φτερά του ξανά, και να πετάξει κατά τον Ψηλορείτη.
Είναι μελέτη του αρχαιολόγου Νίκου Σταμπολίδη. Είναι ένα έργο ζωής και η πραγμάτωση ενός οράματος!
Εχω την εντύπωση πως είναι πολύ τυχερή η Ελεύθερνα για δύο λόγους.
Ο πρώτος είναι πως της έτυχε, στο διάβα της ο καθηγητής Σταμπολίδης και ο δεύτερος που ο αρχαιολογικός χώρος (ανασκαφτικά), είναι ελεύθερος κτισμάτων.
Εδώ δεν συμβαίνει αυτό που συμβαίνει, όπως γνωρίζουν, στην Λάππα, και σε πληθώρα αρχαίων πόλεων, που “κοιμούνται” κάτω από νέες πόλεις, και είναι δύσκολη έως αδύνατη μια ανασκαφή.
Παράδειγμα η Αργυρούπολη που κάτω της “κοιμάται” η αρχαία Λάππα, η Ρόδος, που έχει από κάτω της την αρχαία Ρόδο. Μα και τα Χανιά ή και η ίδια η Αθήνα!
Λένε πως το όνομα της η Ελεύθερνα, το πήρε από τον Κουρήτα Ελευθήρα, που μαζί με τους υπόλοιπους Κουρήτες χτυπούσαν τις χάλκινες ασπίδες τους, και καλύπτουν τα κλάματα του μικρού Δία. Να μην τον ακούσει ο πατέρας του ο Κρόνος και τον καταβροχθίσει. Τόσο καλός πατέρας ήταν!
Γελαστά και πρόσχαρα κορίτσια μας υποδέχθηκαν στην είσοδο του μουσείου. Μπήκα στην αίθουσα Α’ και άρχισα να περιεργάζομαι και να παρατηρώ, τα διάφορα εκθέματα.
Πιστεύω και μάλλον έτσι έχει γίνει, η επιλογή των εκθεμάτων, έγινε με τον επιστημονικό – σοφό τρόπο, πρωτοστατούντος του καθηγητή.
Οπως λέει ένα μικρό, μα περιεκτικό φυλλάδιο, η Α’ αίθουσα περιλαμβάνει τα εκθέματα εκείνα που επελέγησαν για μια πρώτη παρουσίαση της διαχρονικής, δημόσιας, πολιτικής, θρησκευτικής κοινωνικής και ιδιωτικής ζωής της Ελεύθερνας. Η αίθουσα Β’, αναπτύσσεται η θρησκευτική και η λατρευτική ζωή, και η Γ’ αίθουσα αφιερώνεται στις νεκρόπολεις της Ελεύθερνας.
“Χαθήκαμε” με την Κατερίνα περιδιαβάζοντας, και ανταμώσαμε ξανά. Χωρίς να έχουμε δώσει ραντεβού – θαυμάζοντας τη μοναδική και συγκλονιστική πυρά του Ελευθερναίου ήρωα, που αποτεφρώθηκε εκεί γύρω στο 700 π.Χ. Προφανώς σκοτωμενος σε κάποια μάχη.
Δίπλα του ο σκελετός ενός άκαφτου ακέφαλου σφαγμένου, εχθρού αιχμαλώτου. Οπως ακριβώς έκανε και ο Αχιλλέας μπροστά στην πύρα του Πάτροκλου που εκτέλεσε κάμποσους αιχμαλώτους.
Νομίζω πως η πραγμάτωση του οράματος του καθηγητή Νίκου Σταμπολίδη, να γίνει η ανασκαφή και να στηθεί το μουσείο της Ελευθέρνας, δίνει σάρκα και οστά σ’ αυτό που διακηρύσσει: “Να παραδώσουμε στον κόσμο αυτό που είναι ο Ελληνικός πολιτισμός.
Διαλέξαμε να επιστρέψουμε από το θρυλικό Αρκάδι. Ενα από τα εθνικά σύμβολα της Ελλάδας.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που βρεθήκαμε εδώ, στον Ιερό χώρο του Μοναστηριού.
Περιδιαβάσαμε τα ιστορικά σημεία, και ξανά πήγε η σκέψη μας σ’ αυτούς του γενναίους που θυσίασαν την ζωή τους «για τη μυριάκριβη τη λευτεριά».
