Συμπληρώνεται ένας χρόνος από την εκδημία του Νίκου Κοπάση το Σάββατο 3 Νοεμβρίου, ανασύροντας τις δικές του μνήμες του από τα παλιά, όπως τις κατέγραψε σε μια σύντομη ιστορία από την Χώρα Σφακίων των μαθητικών του χρόνων (ελέω του ευεργέτη των Σφακίων Γεωργίου Ξενουδάκη) την δεκαετία του 1930 “για το Μαγέρικο του Σπυριδάκη”.
«Oλο το τσαρσί εμύριζε από τα φαγητά που έψηνε ο Σπυριδάκης στο μαγέρικό του. Τώρα ψήνει λουκάνικο στα κάρβουνα, τώρα περιχύνει με καυτό βούτυρο το πιλάφι ή τώρα ψήνει λαγό στιφάδο ή τώρα μαγειρεύει Σφακιανό γιαχνί. Μα κι όταν εξεφούρνιζε κάθε πρωϊ στο σπίτι του που ήταν το τελευταίο σπίτι της Χώρας προς την Ανώπολη, η μυρωδιά του ψωμιού έσπαγε τα ρουθούνια σ όλες τις συνοικίες ακόμα και στο Θόλος και στο Μεσοχώρι.
Αλλά να πάρουμε την ιστορία από την αρχή.
Ο Σπυριδάκης ήτανε από ένα μικρό μα όμορφο χωριό τον Άι Γιάννη των Σφακίων. Με τα αδέλφια του είχανε πολλά πρόβατα και αίγες. Μια μέρα του κάπνισε να παρατήσει την βοσκική και να πάει στη Χώρα (Χώρα Σφακίων) ν ‘ανοίξει μαγέρικο. Το κουβέντιασε με τα αδέλφια του. Επούλησε καμπόσες αίγες έβαλε τα λεφτά στη τσέπη κι εκατέβηκε στο χωριό. Ενοίκιασε ένα μαγαζί το τρίτο δεξιά όπως μπαίνουμε στο τσαρσί από δυτικά. Αγόρασε τραπεζοκαθίσματα σερβίτσια και ότι άλλο χρειαζούμενο για την μαγειρική του και άρχισε να μαγειρεύει.
Το πρώτο φαϊ που θα έψηνε ήταν φασόλες γίγαντες, χωρίς να τις έχει μουσκέψει. Ενόμιζε πως και τις φασόλες τις μαγειρεύουνε όπως ήξερε να μαγειρεύει το κρέας, δηλαδή λάδι στο τσικάλι κι άμα κάψει το κρέας μικρά κομματάκια ψιλοκομμένο κρεμμύδι, κι ανακάτεμα μέχρι να πάρει χρώμα. Έτσι άρχισε και το μαγείρεμα των φασολιών. Έβαλε στο τσικάλι το λάδι κρεμμύδι, τις φασόλες κι άρχισε το ανακάτωμα.
Οι φασόλες όσο προχωρούσε το ψήσιμο αρχίσανε να σκάνε και να πετιούνται έξω από το τσικάλι. Επερνούσανε οι ανθρώποι έξω από το μαγαζί, ακούγανε την φασαρία που γινότανε, εβλέπανε το τσικάλι με το καπνό και τσι φασόλες να πετιούνται έξω και τους πιάνανε τα γέλια
Όμως αυτός ο ακάτεχος μάγειρας έγινε αργότερα ονομαστός για την καλή μαγειρική του. Στο μαγέρικό του τρώγανε πάντα μεσημέρι βράδυ όλοι οι υπάλληλοι που υπηρετούσαν στην Χώρα, ειρηνοδίκης αγρονόμος καθηγητές κλπ για τους οποίους πάντα έψηνε ένα ξεχωριστώ φαϊ.
Εκτός του φαγητού που έψηνε για τους τακτικούς αυτούς πελάτες του έψηνε κι άλλο ένα φαϊ για τους περαστικούς. Επήγαινε ο περαστικός και εκαθότανε στο τραπέζι ‘’μπάρμπα Σπυριδάκη ίντα χεις μαγειρεμένο;’’ Έλεγε ο Σπυριδάκης ας πούμε φασολάδα ή πατάτες γιαχνί ή ότι άλλο είχε δεύτερο μαγείρεμα. Έλεγε ο πελάτης ‘’μα εγώ ακούω και μυρίζει άλλο τσικάλι’’ Κι απαντούσε ο Σπυριδάκης ‘’Αυτό είναι για τσ’ ανθρώπους’’.
Ο αφηγητής Νίκος Κοπάσης γιός του Μακεδονομάχου Θοδωρή Κοπάση και της Μαρίας Οψιμάκη γεννήθηκε και ανδρώθηκε στα Σφακιά. Πολέμησε στην Αλβανία και ως έφεδρος Ανθυπολοχαγός στη Μάχη της Κρήτης, στρατεύθηκε στην Εθνική Αντίσταση με τον ΕΛΑΣ και στον Εμφύλιο με τον Εθνικό Στρατό. Του απονεμήθηκαν τα παράσημα Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας, Πολεμικός Σταυρός Γ΄ Τάξεως δύο φορές, Μετάλλιο Εξαίρετων Πράξεων, Μετάλλιο Εκστρατείας 40-41, ενώ προτάθηκε δια προαγωγή στο βαθμό του Λοχαγού επ’ ανδραγαθία. Τιμητικές αναφορές περιλαμβάνονται σε βιβλία των ημερών των γεγονότων και σύγχρονα.
Σταδιοδρόμησε στην Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος και ανήλθε όλες τις βαθμίδες της κλίμακας της ιεραρχίας μέχρι το βαθμό του υποδιευθυντή έχοντας υπηρετήσει με επιτυχία ως Δ/ντής επί 20 χρόνια στα υποκαταστήματα Σαππών Ροδόπης, Κισσάμου, Αταλάντης, Καρδίτσας, Ρεθύμνου, και τα μεγαλύτερα υποκαταστήματα της τράπεζας Ηρακλείου και Λάρισας. Ήταν περήφανος για την άσκηση των καθηκόντων του καθώς ουδέποτε πιστούχος αναφέρθηκε ότι αδικήθηκε ή έτυχε ανάρμοστης συμπεριφοράς εκ μέρους του, πολύ δε περισσότερο οι επιθεωρήσεις της τράπεζας που ήταν πάντα εγκωμιαστικές.
Όλα τα χρόνια την συνταξιοδότησής του παρέμεινε δραστήριος εργάτης της γης και παραγωγός. Φιλοτελιστής και φανατικός αναγνώστης με εκατοντάδες βιβλίων της βιβλιοθήκης του να φέρουν σημειώσεις του.
Τιμήθηκε με το Μετάλλιο Εθνικής Αντίστασης 1641 – 1945, Αναμνηστικά Μετάλλια και Διπλώματα και πλακέτες όπως και το 2005 από το Σύνδεσμο Εφέδρων Αξιωματικών Νομού Χανίων για τις υπηρεσίες του στην πατρίδα κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, επίσης επί σειρά ετών προσκεκλημένος της Γερμανικής Πρεσβείας ως ομιλητής στο Γερμανικό Κοιμητήριο στις εκδηλώσεις μνήμης για την Μάχη της Κρήτης, μιλούσε για τα δεινά του πολέμου και την ανάγκη συμφιλίωσης λαών.
Πρόσφατα τιμήθηκε στην 76 επέτειο της Μάχης της Κρήτης από τον Αντιπεριφερειάρχη Χανίων Απόστολο Βουλγαράκη με αναμνηστική πλακέτα τιμής ως ελάχιστη ανταπόδοση στην συγκίνηση και περηφάνια που πρόσφερε ο ηρωισμός του. Επίσης με Αναμνηστικό Δίπλωμα Εφέδρου από την 5η Μεραρχία Πεζικού και τον Διοικητή Ταξίαρχο Γρηγόριο Κοκολάκη για την συμμετοχή του στους αγώνες του Έθνους από και με Τιμητική Πλακέτα στο Στρατιωτικό Μουσείο Αγώνων από τον Επίτιμο Αρχηγό ΓΕΕΘΑ Μανούσο Παραγιουδάκη.
Αφοσιωμένος λάτρης των Σφακίων, ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Σφακιανών Χανίων πρώτος και για πολλά χρόνια πρόεδρός της τιμήθηκε με δίπλωμα για την προσφορά του στην Επαρχία από την Ένωση Σφακιανών και ονομάστηκε επίτιμος πρόεδρος.
Για την Αράδενα στην οποία μεγάλωσε είχε γράψει σε έμμετρο τις αναμνήσεις του από την Γιορτή του Αϊ Στράτηγου.
Σε κορφαλάκι εκάθουμου κι΄εβγόριζέ μου ο τόπος, κι’ εθώρου την Αράδαινα τα βουλασμένα σπίτια,
Κι’ ήλθαν οι θύμισες πουλιά χιλιάδες μικροπούλια, θωρώ το σπίτι του παππού τα χάδια της κεράς μου,
Το μάζεμα των ελειδιών το τρύγος τ΄αμπελιού μας, τη κούνια στην ψηλή καρέ με τα γειτονοπούλια,
το πανηγύρι τ΄όμορφο στ΄αστράτηγου τη χάρη, ούλες οι πόρτες ανοιχτές, απ΄ άκρη σ΄ άκρη ως πέρα,
κι΄ ’ομορφες βεργολυγερές να στρώνουνε τσι τάβλες, άντρες θεριά του φάραγγα λεβεντονιοί και γέροι,
με τα σαλβαρομίτανα τ΄ ασημωτά μαχαίρια, αραδιαστά να κάθονται να λένε το τραγούδι,
«χίλια καλώς το βρήκαμε, του φίλου μας το σπίτι», «χίλια καλώς ορίσατε», να λέει ο νοικοκύρης
κι΄ αρχοντιά κι΄η λεβεντιά, κορώνα μέσα κι΄έξω, Αράδαινα καλό χωριό, Πρεπιά του μέσα γύρου.
Νάταν και να γυρνούσανε Τα χρόνια τα καλά. Ν.Θ.Κοπάσης
Ο Νικόλαος Κοπάσης ήταν παντρεμένος με την αείμνηστη Τερψιχόρη Κοπάση- Ντουντουνάκη και απολάμβανε την αγάπη της οικογένειάς του με παιδιά εγγόνια δισέγγονα και πολλών αγαπημένων συγγενών και καλών φίλων.
