» Η Φωτογραφική εικαστική δευτερολογία τους χρησμοδοτεί, αποχαιρετά και απαθανατίζει το Πνεύμα του τόπου
« Καμιά πραγματικότητα δεν λογίζεται τετελεσμένη, αν δεν έχει δευτερολογηθεί από ένα σχόλιο τέχνης»
Γιώργος Χειμωνάς
«Μια τέτοια «δευτερολογία», που να συνιστά σχόλιο τέχνης… θέλω να επιχειρήσω στα Ταμπακαριά, με όχημα τη φωτογραφία.»
Μιχάλης Πολυχρονάκης
Παλιά, πολύ παλιά η αγάπη του εικαστικού μας φωτογράφου Μιχάλη Πολυχρονάκη για τα ταμπακαριά. Ηδη από το 2006 απολαύσαμε την πρώτη του εικαστική-φωτογραφική έκθεση για τα ταμπακαριά στην ατμοσφαιρική αίθουσα τέχνης «Τζάμια Κρύσταλλα». Είχαμε παραβρεθεί στα εγκαίνια(25-10-2006) και καταγράψαμε βέβαια τις εντυπώσεις των πολλών επισκεπτών ( Χανιώτικα Νέα 31-10-06) με τίτλο των Πολιτισμικών Σφυγμών τότε: « Ο Μιχάλης Πολυχρονάκης «διηγείται» Το παραμύθι των ταμπακαριών» .
• Τότε, ο Πολυχρονάκης, φωτογραφικά και γραπτά- όπως πάντα κάνει σε όλες τις εκθέσεις του- μας είχε «εξομολογηθεί» ότι χρειάστηκε χιλιάδες ώρες(σε τρία χρόνια) προσωπικών «συναντήσεων» με το χώρο για να δει και να ακούσει το «παραμύθι» του χώρου και κυρίως των αντικειμένων που βρίσκονται στους χώρους των ταμπακαριών.
• Φυσικά, στα χρόνια που πέρασαν, ο Μιχάλης Πολυχρονάκης συνέχισε την εικαστική φωτογραφική του πορεία που είχε ξεκινήσει το 1989 με αφορμή την εξερεύνηση των σπηλαίων και με πολλά άλλα φωτογραφικά θέματα αλλά και με ένα πολυδιάστατο προσωπικό έργο, με διακριτό και αναγνωρίσιμο ύφος. Είναι σημαντικό και ουσιώδες σε μια καλλιτεχνική φωτογραφία, ιδιαίτερα, όχι μόνο το θέμα αλλά το βλέμμα.
• Ξεχωρίζουν στο συνολικό έργο του φωτογράφου μας οι ενότητες για βιομηχανικά μνημεία του τόπου μας όπως το ΣΑΠΟΥΝΑΡΙΟ (ΑΒΕΑ), ΑΛΕΤΡΙΒΙΔΙΟ, ΤΑΡΣΑΝΑΣ, ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ. Όλα απαθανατισμένα.
• Όμως, ενώ όλοι, και ο Πολυχρονάκης όπως «εξομολογείται», νομίζαμε ότι το θέμα –η ενότητα των ταμπακαριών των Χανίων- είχε κλείσει, με την είδηση από το 2014 αρχικά, ότι είκοσι έξι από τα ιστορικά βυρσοδεψεία της οδού Βιβιλάκη κρίθηκαν διατηρητέα μνημεία και στη συνέχεια το 2016 ακολούθησαν άλλα δεκαεπτά βυρσοδεψεία της Αγίας Κυριακής (σήμερα μόνο δυο βυρσοδεψεία υπολειτουργούν όπως μαθαίνουμε), το θέμα άρχισε να τον απασχολεί ξανά. Επειδή, όπως γράφει στο κείμενο –ποταμό 17 σελίδων που συνοδεύει την «δευτερολογία» του για τα ταμπακαριά, «Οσο πάλιωναν οι φωτογραφίες μου, τόσο πιο φτωχές και αδύναμες μου φαίνονταν, αναφορικά με την απήχηση της πεμπτουσίας και την απόδοση του αδιόρατου αλλά πολύ χαρακτηριστικού εκείνου ιδιώματος, των ταμπακαριών.»
• Έτσι, δέκα χρόνια μετά, ο φωτογράφος επεδίωξε και πάλι πολύωρες συναντήσεις με το μνημείο καθώς αισθανόταν ότι το «μυστηριακό φορτίο του τόπου, εκεί, στη θέση του, περιμένει καρτερικά και αινιγματικά, τον ανταποκριτή, τον πρόξενο, τον μεσιτευτή του…» .
• Τα Χανιώτικα Νέα και η στήλη, είχαν την ευκαιρία να δουν σε ψηφιακή μορφή φωτογραφίες από την δευτερολογία του για τα Ταμπακαριά και να διαβάσουν τα συνοδευτικά τους κείμενα.
• Η υπογράφουσα την στήλη ενθουσιάστηκε τόσο, ώστε με την άδεια του Πολυχρονάκη να κάνει σήμερα ένα, τρόπον τινα- ρεπορτάζ –προδημοσίευση της φανταστικής (κυριολολεκτικά και …μεταφορικά!) εικαστικής φωτογραφικής-αποχαιρετιστήριας πάντως- δευτερολογίας του για τα ταμπακαριά.
• Μια εικαστική δευτερολογία που θα την απολαύσουν οι Χανιώτες, οι φιλότεχνοι, οι συλλέκτες στο ζεστό και ιστορικό χώρο της αίθουσας Τέχνης «Βάσω Μυλωνογιάννη» από τις 20 Ιανουαρίου 2024 οπότε θα γίνουν τα εγκαίνια.
Μαντείο και αναπαραστατικά… «φαντάσματα»!
• «Δευτερολογεί», λοιπόν, για τα ταμπακαριά ο Πολυχρονάκης. Γιατί;
• Για δυο λόγους πιστεύουμε. Πρώτα επειδή η ανακήρυξή τους σε διατηρητέο βιομηχανικό μνημείο, σε συνάρτηση με τα πολλά χρόνια που ασχολήθηκε και ασχολείται με τα Ταμπακαριά, του δημιούργησε την ανάγκη να αποτυπώσει διαφορετικές εικόνες πριν αυτές χαθούν οριστικά.
• Και ακόμα, επειδή όπως γράφει, «Μια τέτοια «δευτερολογία»… συνιστά «σχόλιο τέχνης» … θέλω να επιχειρήσω στα Ταμπακαριά, με όχημα την φωτογραφία.»
• Ποια φωτογραφία όμως; Αφού, ο Πολυχρονάκης γράφει ότι μας καλωσορίζει, στην έκθεσή του, επειδή αυτή τη φορά είναι, «μεσολαβητικό θεωρείο των χρησμοληψιών, των αποκαλύψεων και των φανερώσεων».
• Και αλλού, μιλά για «μνημείο» που πρέπει να ιδωθεί ως «μαντείο». Και «…ο φωτογράφος τους να μεταμορφωθεί, από αυτόπτης μάρτυρας και θεατής, σε επιτελικός μεσολαβητής και διακομιστής! Ο θεατής πρέπει να γίνει «θεωρός» κι ο εικονολήπτης, εικονοποιός.»!!!
• Μα…πώς θα γίνει αυτό; Με αφαιρετικές φωτογραφίες; Όχι.
• Ο Μιχάλης ξεκαθαρίζει ότι τα «κλικ» του είναι η πραγματικότητα. Είναι ό,τι φωτο-γραφίζει, ό,τι προσλαμβάνει το βλέμμα του. Όπως και όταν βλέπουμε μια φωτογραφία. Προσλαμβάνουμε την εντύπωση που μας δημιουργεί το επίκεντρο του βλέμματός μας.
• Το ίδιο κάνει και το βλέμμα του δημιουργού φωτογράφου Πολυχρονάκη , αποχαιρετώντας τα Ταμπακαριά. Αφού πιστεύει ότι « Η απομάκρυνση … από την απτή πραγματικότητα, μας πετάει έξω από την φωτογραφία. Δεν μπορούμε να αρνηθούμε την αναπαραστατική ιδιότητα της φωτογραφίας. Η φωτογραφική αναζήτηση επομένως των «φαντασμάτων» του τόπου ετούτου, οφείλει να γίνει με όρους αυστηρά αναπαραστατικούς, της απόλυτης ρεαλιστικότητάς τους».
Μετα–ταμπακαριά – Μορφές-είδωλα
• Μετα-ταμπακαριά, λοιπόν. Οποία τύχη για τα ταμπακαριά της εποχής της Αιγυπτιοκρατίας και της Κρητικής Πολιτείας να επι-ζούν, κυριολεκτικά και μεταφορικά, στα χρόνια του ΜΕΤΑ!.
• «Το τελευταίο βλέμμα» του φωτογράφου μας τα χωρίζει σε δυο ενότητες: ΜΟΡΦΕΣ και ΕΙΔΩΛΑ. Άραγε αυτά είναι τα φαντάσματα των ταμπακαριών; Τα μετα-παραμύθια τους; Η μήπως η … κβαντική μεταμόρφωσή τους; Θα το μάθουμε βλέποντας ολοκληρωμένη την φωτογραφική τους «δευτερολογία».
• Εντωμεταξύ παραθέτουμε κάποιες φωτογραφίες από αυτές τις ενότητες ΜΟΡΦΕΣ και ΕΙΔΩΛΑ. Έτσι ώστε, επισκεπτόμενοι την έκθεση στις 20 του Γενάρη να έχουμε «εκπαιδεύσει» το βλέμμα μας και να αποφασίσουμε ποιες μορφές και ποια είδωλα, βλέπει καθένας μας σ’ αυτές. Για …βοήθεια του κοινού ο Πολυχρονάκης μας εξηγεί ότι σε δυο είδη επιφανειών διέκρινε Επιφάνιες, «οιωνούς» και «σημεία» σε χώρους των ταμπακαριών: « Στα ανεπεξέργαστα δέρματα των ζώων… και στα λιμνάζοντα απόνερα της βυρσοδεψίας…Τα ίδια τα στοιχεία του τόπου, δηλαδή, είναι ταυτόχρονα και τα στοιχειά του!..»
Μικρή βιογραφική αναφορά
Χανιώτης γέννημα θρέμμα ο Μιχάλης Πολυχρονάκης. Η δουλειά του έχει δημοσιευθεί, εκτεθεί και βραβευτεί επανειλημμένα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Διετέλεσε εξωτερικός συνεργάτης της Ελληνικής έκδοσης του National Geographic και δίδαξε θεωρία και τεχνική της αναλογικής φωτογραφίας, στο πολύκεντρο νεολαίας του δήμου Χανίων (2000-2010). Είναι μέλος του επιμελητηρίου εικαστικών τεχνών Ελλάδας από το 1999. Αρθρογραφεί και δημοσιεύει θεωρητικά κείμενα για τη φωτογραφία, σε διάφορα έντυπα. Μακροβιότερο και κυρίαρχο φωτογραφικό θέμα του, θα μπορούσε να λεχθεί, είναι τα Χανιώτικα Ταμπακαριά.
