Βιότοπος – περιγραφή:
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι MALUS domestica (Μηλέα η οικιακή) και ανήκει στην οικογένεια των Ροδιδών. Η βοτανική προέλευση της Μηλιάς δεν είναι απόλυτα ξεκαθαρισμένη. Θεωρείται υβρίδιο από ευρωπαϊκά και ασιατικά είδη άγριας μηλιάς Η αγριομηλιά ήταν αυτοφυής στα δάση της Ευρώπης.
Οι ποικιλίες της Μηλιάς είναι πάρα πολλές. Μερικές από αυτές είναι τα Golden delisious, Starking delicious, Imperial Double Red delicious, Granny Smith κ.α.
Τα μήλα τα ξεχωρίζουμε σε τρεις κύριους τύπους. Τα ξινόμηλα, τα αγριόμηλα και τα συνηθισμένα βρώσιμα μήλα.
Υπάρχουν αρκετές ποικιλίες του συγκεκριμένου είδους γεγονός που οδηγεί σε μία μεγάλη γευστική, αρωματική και χρωματική ποικιλία όσον αφορά τα μήλα.
Είναι δέντρο των δροσερών τόπων. Μπορεί να φτάσει σε ύψος έως και τα 18 μέτρα με φύλλωμα ανοιχτό και κλαδιά που τείνουν να οριζοντιωθούν. Ο φλοιός του δένδρου είναι λείος σε μικρή ηλικία με γκριζοπράσινο ή γκριζορόδινο χρώμα. Όταν το δέντρο φτάσει σε μεγάλη ηλικία ο φλοιός του παίρνει χρώμα σκούρο, γκρίζο και ζαρωμένο. Είναι είδος ερμαφρόδιτο και επικονιάζεται από τα έντομα.
Από τους καρπούς της Μηλιάς παρασκευάζονται και αλκοολούχα ποτά όπως ο μηλίτης και το καλβάντος (μπράντυ μήλων).
Ιστορικά στοιχεία:
Το δέντρο της Μηλιάς είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Η ιστορία του είναι συνδεδεμένη με πολλούς μύθους και ιστορίες, αρχής γενομένης με την ιστορία του Αδάμ και της Εύας. Ο Όμηρος την ύμνησε ως «αγλαόκαρπον. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι του «μηλώνες» τους προστάτευαν οι Ευμηλίδες νύμφες.
Ιερογλυφικές γραφές που βρέθηκαν στις πυραμίδες και τους τάφους των αρχαίων Αιγυπτίων δείχνουν ότι οι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν το μήλο ως τροφή και ως φάρμακο.
Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιούσαν τα μήλα σε προβλήματα εντέρων, αρθριτισμό, ποδάγρα, ρευματισμούς, έρπητα και λιθιάσεις. Για την αντιμετώπιση των αναφερομένων νοσημάτων παρασκεύαζαν πτησάνη μήλων δια βρασμού τεμαχισμένων μη αποφλοιωμένων μήλων. Τα μήλα τα θεωρούσαν ότι αντιμετώπιζαν την δίψα και τα συνιστούσαν στους ταξιδιώτες, κυνηγούς κ.α. Τα χρησιμοποιούσαν ακόμη για την αντιμετώπιση του αλκοολισμού και της νευρασθένειας όταν αυτή συνοδευόταν από αϋπνία. Αφέψημα μήλων έδιναν επί ερεθισμών των αναπνευστικών και πεπτικών οργάνων. Το σιρόπι των μήλων το θεωρούσαν ελαφρό καθαρτικό.
Στην Κρήτη θεωρούσαν ότι τα ξινόμηλα ήταν «ξαρρωστικά» και τα έδιναν στους ασθενείς «για να σάση το νταμπιγέτι ντως» όπως ακριβώς έκαναν με τα κυδώνια και τα ρόδια.
Συστατικά-χαρακτήρας:
Τα μήλα περιέχουν κάλιο, νάτριο, φώσφορο, χλώριο, ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο, αργίλιο, πυρίτιο τανίνη, σίδηρο, αρωματικό αιθέριο έλαιο, διαλυτές ίνες (πηκτίνη), και μηλικό οξύ. Αποτελούνται από 84% νερό, τέφρα 0,30%, σάκχαρο 8%, σακχαρόζη 4%, κυτταρόζη 0,90%, πεντοσάνη 0,50%, λιγγίνη 0,40% και μηλικό οξύ 0,60%. Ο φλοιός της ρίζας της μηλιάς περιέχει φλοριτζίνη που συνεστήθη από τον Βαν Μονς κατά των διαλειπόντων πυρετών αντί της Ιτεΐνης, κατά του πυρετού των φυματικών, κατά της ρευματικής πολυαρθρίτιδος, των κεφαλαλγιών κλπ.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:
Η Μηλιά ανθίζει αρχές Απριλίου. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται οι καρποί του φυτού που συλλέγονται όταν ωριμάσουν.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Αιώνες τώρα το μήλο συνδέεται με την καλή υγεία. Όλοι θυμόμαστε το «ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό τον κάνει πέρα» πράγμα που δεν είναι και τόσο υπερβολικό. Η μάσηση ενός μήλου αποτελεί καλή άσκηση για τα δόντια και ούλα μας, ενώ τα οξέα του φρούτου καθαρίζουν τα δόντια. Η τακτική κατανάλωση μηλίτη στη Νορβηγία συνδέεται με το χαμηλό ποσοστό της παρουσίας λίθων στα νεφρά των κατοίκων. Τα κύρια οφέλη της κατανάλωσης μήλων έγκεινται στα οξέα των φρούτων τα οποία διεγείρουν την πεπτική λειτουργία, γεγονός που προάγει την αφόδευση σε κανονικά χρονικά διαστήματα και στις διαλυτές ίνες τους που βοηθούν στην μείωση των επιπέδων χοληστερόλης, προστατεύοντας έτσι την καρδιά και την κυκλοφορία προάγοντας την μακροζωία.
Το μήλο προάγει την υγεία προλαμβάνοντας τις ασθένειες. Είναι σημαντικός θρεπτικός παράγοντας κατά την αποθεραπεία. Προάγει την καλή λειτουργία των εντέρων καταπολεμά την δυσκοιλιότητα σε άτομα όλων των ηλικιών και ιδιαίτερα στα παιδιά. Θεωρείται όμως ότι κάνει καλό και σε διάρροια, κολίτιδα, καούρες, εκζέματα, αρθριτικά και διαβήτη. Σύγχρονες έρευνες υποστηρίζουν ότι το μήλο προστατεύει την καρδιά διότι μειώνουν την χοληστερίνη. Επίσης ότι μειώνει το σάκχαρο και ότι είναι τροφή κατάλληλη για αδυνάτισμα. Ο χυμός του μήλου , ο οποίος περιέχει ελάχιστη πηκτίνη δεν μειώνει την χοληστερίνη και την πίεση, ούτε σταθεροποιεί το σάκχαρο.
Μία δίαιτα αποτοξίνωσης 1-2 ημερών μόνο με μήλα αναζωογονεί τον οργανισμό, καθαρίζει το αίμα, βοηθά στη λειτουργία του στομάχου, του συκωτιού και των νεφρών. Ενδιάμεσα μπορούμε να πίνουμε νερό ή χυμό μήλου.
Παρασκευή και δοσολογία:
Τα μήλα καταναλώνονται ωμά, ψημένα, κομπόστα, μαρμελάδα κ.λ.π. Αν μαγειρέψουμε τα μήλα πρέπει η φωτιά να είναι πολύ χαμηλή και να χρησιμοποιείτε σκεύη από ανοξείδωτο χάλυβα, ώστε να διατηρούνται κατά το δυνατόν η ευαίσθητη πηκτίνη, οι βιταμίνες και τα μεταλλικά στοιχεία του μήλου.
Προφυλάξεις:
Είναι λοιπόν ένας πολύτιμος καρπός που πρέπει να καταναλώνουμε συχνά. Να μην ξεχνάμε βέβαια το να τρώμε με μέτρο, καθώς η μεγάλη κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει πόνους στην κοιλιά και διάρροια. Τα γλυκά μήλα αντενδείκνυνται επί σακχαρώδους διαβήτη. Το οινοπνευματώδες ποτό «μηλίτης οίνος» σε παρατεταμένη χρήση βλάπτει το στομάχι και τα δόντια.
Ο μη αλκοολούχος ή ο βρασμένος χυμός μήλου καταστέλλει το ινολυτικό ή θρομβολυτικό σύστημα του σώματος, με αποτέλεσμα το αίμα να γίνεται ποιο επιρρεπές στις θρομβώσεις. Ο χυμός μήλου δεν επηρεάζει αρνητικά την θρομβολυτική λειτουργία.
Όλα τα μέλη αυτού του γένους περιέχουν το κυανίδιο υδρογόνου, μίας τοξίνης που υπάρχει στους σπόρους και ενδεχομένως και στα φύλλα τους, αλλά όχι στους καρπούς τους. Το κυανιούχο υδρογόνο είναι η ουσία που δίνει στα αμύγδαλα τη χαρακτηριστική τους γεύση, αλλά πρέπει να καταναλώνεται μόνο σε πολύ μικρές ποσότητες. Οι σπόροι μήλων δεν περιέχουν κανονικά πολύ μεγάλες ποσότητες κυανιούχου υδρογόνου, αλλά, παρόλα αυτά, δεν πρέπει να καταναλώνονται σε πολύ μεγάλες ποσότητες. Σε μικρές ποσότητες, το κυανιούχο υδρογόνο έχει αποδειχθεί ότι διεγείρει την αναπνοή και βελτιώνει την πέψη, υποστηρίζεται επίσης ότι είναι επωφελές για τη θεραπεία του καρκίνου. Εντούτοις, μπορεί να προκαλέσει αναπνευστική ανεπάρκεια και ακόμη και θάνατο.
Υ.Σ.
Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
