» Ακόμα μια φορά σε κρίση τόσο απεχθή στη σημερινή ελληνική πολιτική σκηνή, αλλά και στη μεγάλη σκηνή του κόσμου
FERNANDO SAVATER Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα
…Θα μιλήσουμε για την εξουσία και την οργάνωση, θα σχολιάσουμε τους λόγους της υπακοής και της εξέγερσης. Αλλά, θα μιλήσουμε πάνω απ’ όλα (πάντα για την ελευθερία) και μην ξεχνάς ποτέ τις παράδοξες μορφές υποταγής που εμπεριέχει, αλλά ούτε να πιστεύεις ποτέ όσους τη γελοιοποιούν ή τη θεωρούν παραμύθια για αφελείς.
Αν και τώρα θα ασχοληθούμε με την πολιτική έννοια της ελευθερίας. Εσύ με ξέρεις: παρόλο που σε τούτο το βιβλίο σκοπεύω να παίρνω θέση με όλο μου το θράσος όποτε μου κάνει κέφι, στο τέλος δεν πρόκειται να βγάλω κανένα ηθικό δίδαγμα για το ποιοι είναι οι “κακοί” και οι “καλοί” ούτε θα σε συμβουλεύσω ποιους θα ψηφίζεις, ούτε καν αν πρέπει να ψηφίζεις τον οποιονδήποτε. Θα διερευνήσουμε τα προβλήματα σε βάθος, θα δούμε τι παίζεται στην πολιτική (κι όχι τι παιχνίδι παίζουν οι πολιτικοί). Από εκεί και πέρα, εσύ έχεις την τελευταία λέξη. Προσπάθησε, να μη στην αφαιρέσει κανείς. Αλλά, προπαντός, κανείς να μην την πει για… λογαριασμό σου…
Ποιος νέος ξέρει την πολιτική;
Λένε πως σήμερα οι νέοι διαγράφουν επιδεικτικά την πολιτική. Τι ξέρει όμως ένας νέος για την πολιτική σήμερα; Αν εξαιρέσουμε τα σκάνδαλα που έρχονται στο φως από τον Τύπο, τις τρικλοποδιές που βάζει το ένα κόμμα στο άλλο και τα εκστατικά ουτοπικά κηρύγματα των δημαγωγών, δεν ξέρουν και πολλά περισσότερα. Ελάχιστοι ενδιαφέρονται να μάθουν από πού προέρχονται ιστορικά οι δημοκρατικοί θεσμοί και ποια είναι η σημασία τους. Τι είδους σχέσεις δένουν και φέρνουν αντιμέτωπους το άτομο και την κοινωνική του ομάδα, τι σημαίνει πολιτική ελευθερία, ποιες είναι οι μορφές της ισότητας, τι είδους αλληλεγγύη μπορούμε να οραματιζόμαστε.
Αναλωσιμο υλικο οι νεοι
Για τους πολιτικούς οι νέοι είναι αναλώσιμο υλικό για τους πολέμους ή είναι ένα αντικείμενο ψηφοθηρίας. Όπως ακριβώς γίνεται και στις εκάστοτε εκλογές που πραγματοποιούνται. Με χιλιάδες νέους να ψηφίζουν για πρώτη φορά εγκλωβισμένοι μέσα στον λαβύρινθο της πολιτικής άγνοιάς τους, την οποία εκμεταλλεύονται με πολλούς τρόπους ψευδεπίγραφων υποσχέσεων τα μεγάλα κόμματα, κυρίως. Τα οποία δίδουν εκπαιδευτικά δάνεια, κομπιούτερ, θέσεις εργασίας και άλλα πολλά της προεκλογικής βάρβαρης υποσχεσιολογίας. Η οποία στις αλληλοδιάδοχες εκλογές που πραγματοποιούνται φθάνει -τόσο απαράδεκτα- στο ύψιστο σημείο της πολιτικής, κοινωνικής και ηθικής πρόκλησης.
Η πολιτικη “κρεατομηχανη”
Μια πρόκληση που δεν ενδιαφέρθηκε για την πολιτική παιδεία των νέων μας, αλλά μόνο για την πολιτική εκμετάλλευση της πολιτικής άγνοιάς τους, η οποία, αν κριθεί υπεύθυνα, φτάνει στο σημείο της εξαπάτησης. Ή, το λιγότερο, της παραπλάνησης και του αποπροσανατολισμού των νέων. Οι οποίοι ξεκινούν με τον νεανικό ενθουσιασμό ή την άγνοια και αδιαφορία τους για τα πολιτικά μας πράγματα ή ακόμα και με την περιφρόνησή τους προς την πολιτική “κρεατομηχανή”. Για να φθάσουν, στην ηλικιακή εξέλιξή τους, στην κατάσταση της συμβατικής συμβίωσής τους με τις πολιτικές διαδικασίες των δημοκρατικών θεσμών και εσμών μας. Με αποτέλεσμα να λειτουργεί η πολιτική Δημοκρατία μας εκμεταλλευτικά. Με διαπλεκόμενους μηχανισμούς, μέσα σε μια α-πραγματική πραγματικότητα κρίσης, κατάκρισης, σήψης.
Για την πολιτικη σκεψη
Γι’ αυτά όλα όμως, τα δημοκρατικο-πολιτικά μας αδιέξοδα ασχολείται σε ένα από τα βιβλία του ο διεθνώς γνωστός Ισπανός καθηγητής της Ηθικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης Φερνάντο Σάβατερ στο βιβλίο του “Ας μιλήσουμε για πολιτική” (Εκδόσεις “Ελληνικά Γράμματα”). Ο Φερνάντο Σάβατερ (που έχει γράψει πάνω από σαράντα βιβλία, διηγήματα, δοκίμια, θεατρικά) αρθρογραφεί σε πολιτικά έντυπα και έχει βραβευθεί με το Εθνικό Ισπανικό Βραβείο Λογοτεχνίας στον τομέα του δοκιμίου.
Μέσα από το ενδιαφέρον βιβλίο του γίνεται προσπάθεια να τεθούν με απλό, αλλά σαφή τρόπο, τα βασικά ζητήματα που απασχολούν την πολιτική σκέψη, τόσο σε πραγματικό όσο και σε θεωρητικό επίπεδο.
Υπακουοι και επαναστατες
Ο καθηγητής και λογοτέχνης Φερνάντο Σάβατερ στο εξαιρετικό βιβλίο του “Ας μιλήσουμε για πολιτική” μιλάει με απλότητα και αίσθηση χιούμορ για τις βάσεις της κοινωνικής οργάνωσης, αλλά και για θέματα μέσου προβληματισμού (ή καθημερινού, όπως λένε τα συνήθη προεκλογικά μας συνθήματα) όπως ο μιλιταρισμός, η οικολογία, η πολιτική διαφθορά, ο ρατσισμός, ο εθνικισμός, ο νεοναζισμός κ.λπ.
Τα συγκεκριμένα περιεχόμενα του βιβλίου, με 8 κεφάλαια, πρόλογο και επίλογο είναι τα εξής:
1. Να ’μαστε, λοιπόν, συγκεντρωμένοι εδώ.
2. Υπάκουοι και επαναστάτες.
3. Για να δούμε ποιος έχει το πάνω χέρι.
4. Η μεγάλη επινόηση των Ελλήνων.
5. Όλοι για έναν και ένας για όλους.
Πλούτη, ιδανικά και ένα κατευόδιο
6. Τα πλούτη του κόσμου τούτου.
7. Πώς να καταπολεμήσουμε τον πόλεμο.
8. Ελεύθεροι ή ευτυχισμένοι.
Επίλογος: Ως εδώ μπορέσαμε να φτάσουμε και ένα κατευόδιο που λέει πως:
“Οι στόχοι και τα ιδανικά που μας παρακινούν γεννιούνται από τη φαντασία μας. Δεν έχουν φτιαχτεί όμως από φανταστικά συστατικά του κόσμου των εμπειριών της φύσης και της κοινωνίας”. (Τζον Ντούι, από το έργο του Μια Κοινή Πίστη).
Πισω στο καλωσορισμα
Αφού, όμως, τελειώσαμε με το κατευόδιο γυρνάμε στον πρόλογο (που είναι το καλωσόρισμα στον γιο του καθηγητή Σάβατερ (τον Αμαδόρ) ή στους νέους γιους και θυγατέρες του κόσμου μας διαλέγοντας μερικά αποσπάσματα:
“…Αμαδόρ, πολλές φορές μου είχες πει ότι όλα σχεδόν τα γνωστά παιδιά της ηλικίας σου, περιφρονούν εντελώς τους πολιτικούς και την πολιτική. Πιστεύουν ότι η υπόθεση βρομάει. Οτι είναι, λέει, όλοι τους κλέφτες που λένε ψέματα, ακόμα και στον ύπνο τους, ενώ οι απλοί άνθρωποι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να αλλάξουν τα πράγματα, αφού την τελευταία λέξη την έχουν πάντα πέντε – έξι μεγάλα κεφάλια”.
Για να προσέξει και τα εξής:
“Στην ηθική μπορούμε να πούμε ότι αυτό που έχει σημασία είναι να τα βρίσκεις με τον εαυτό σου και να έχεις την εξυπνάδα και τη δύναμη να ενεργείς με δύναμη εδώ και τώρα…”.
Να πεισω ή να με πεισουν
Αντίθετα η πολιτική συμπεριφορά αναζητά άλλο είδος συμφωνίας. Τη συμφωνία με τους άλλους, τον συντονισμό, την οργάνωση των πολλών, για ό,τι αφορά τους πολλούς. Οταν σκέφτομαι ηθικά, δεν έχω παρά να πείσω τον εαυτό μου. Στην πολιτική, είναι απαραίτητο να πείσω ή να αφήσω να με πείσουν οι άλλοι…, όπως γίνεται συνήθως με τις εκάστοτε εκλογές.
“Ας μιλήσουμε για πολιτική” είναι ένα ενδιαφέρον και καλογραμμένο βιβλίο. Αλλά ποιος ομιλεί σήμερα για πολιτική, αφού οι ίδιοι οι πολιτικοί δεν ομιλούν γι’ αυτή, αλλά αφού οι ίδιοι την έχουν απογυμνώσει από τη γνήσια δημοκρατική, πολιτική και κοινωνική της ευθύνη;
