Πρόσφατα μιλούσα στο τηλέφωνο με φίλο που ζει στο εξωτερικό, και παραμένει τόσο ερωτευμένος με την πρώην κοπέλα του, ώστε δεν μπορεί να προχωρήσει συναισθηματικά στη ζωή του. Όταν κλείσαμε το τηλέφωνο, σκέφτηκα πόσο μοιάζει η περίπτωσή του με εκείνην πολλών φοιτητών στα ελληνικά πανεπιστήμια, που είναι απογοητευμένοι από τις σπουδές τους και “λιμνάζουν” χωρίς να μπορούν να αποφοιτήσουν. Το γιατί μοιάζουν οι δύο περιπτώσεις, θα το εξηγήσω χρησιμοποιώντας το παράδειγμα ενός πραγματικού τηλεπαιχνιδιού.
Έχετε δηλώσει λοιπόν συμμετοχή σε ένα τηλεπαιχνίδι, το οποίο παρουσιάζω εγώ. Το τηλεπαιχνίδι έχει μεγάλη τηλεθέαση (είμαι φοβερός παρουσιαστής), γι’ αυτό μπορεί να προσφέρει στους παίκτες καταπληκτικά δώρα. Εσείς, χάρη σε έναν συνδυασμό γνώσεων, αντίληψης και τύχης, τα έχετε πάει πολύ καλά μέχρι τώρα, κι έχετε βρεθεί στον τελικό. H διαδικασία του τελικού βασίζεται φαινομενικά αποκλειστικά στην τύχη. Υπάρχουν τρεις κλειστές πόρτες. Η μία κρύβει το αυτοκίνητο των ονείρων σας, η δεύτερη μία κατσίκα και η τρίτη μία άλλη κατσίκα. Εγώ γνωρίζω πού βρίσκεται το αυτοκίνητο, και εσείς πρέπει να το μαντέψετε. Παίρνετε μια βαθιά ανάσα, συγκεντρώνεστε, και μου δείχνετε την πόρτα που πιστεύετε πως κρύβει το αυτοκίνητο, ας πούμε την πόρτα Β.
– Σίγουρα; Μήπως θέλετε να το ξανασκεφτείτε; ρωτάω εγώ, για να αυξήσω το σασπένς.
– Σίγουρα, μου απαντάτε.
Το κοινό σας χειροκροτάει για την σιγουριά σας.
– Ας ανοίξει λοιπόν… (ακούγονται μερικές μουσικές νότες που επιτείνουν την αγωνία)… η πόρτα Α, λέω εγώ.
Έχω διαλέξει την πόρτα Α επειδή ξέρω ότι πίσω της βρίσκεται η μία από τις δύο κατσίκες. Η πόρτα Α ανοίγει, αποκαλύπτει την κατσίκα, και μετά τα ουρλιαχτά ενθουσιασμού του κοινού, γυρίζω και πάλι σε σας.
– Μόλις πλησιάσατε ακόμα περισσότερο στο αυτοκίνητο των ονείρων σας. Έχετε πλέον 50% πιθανότητα να το κερδίσετε. Πριν όμως ζητήσω να ανοίξει η πόρτα Β, θέλω να σας δώσω μια τελευταία ευκαιρία να αλλάξετε απόφαση. Μήπως δεν αισθάνεστε πια τόσο σίγουροι; Μήπως θέλετε να διαλέξετε την πόρτα Γ, αντί για την πόρτα Β;
Όσο το κοινό αλαλάζει, μοιρασμένο στα δύο – άλλοι σας ζητούν να παραμείνετε στην πόρτα Β και άλλοι να διαλέξετε την πόρτα Γ – εσείς ηρεμήστε και σκεφτείτε το. Ακόμα καλύτερα, σταματήστε να διαβάζετε παρακάτω για να δείτε τι επιλέγουν οι περισσότεροι και σκεφτείτε τι θα επιλέγατε εσείς. Είστε βέβαιοι για την επιλογή σας; Ωραία.
Σε έρευνες που έχουν γίνει, οι περισσότεροι άνθρωποι στην παραπάνω ερώτηση απαντούν πως θα παρέμεναν πιστοί στην αρχική τους επιλογή. Το ίδιο ισχύει και για τους περισσότερους παίκτες που έχουν βρεθεί σε αντίστοιχη θέση σε τηλεπαιχνίδια. Η λογική τους έχει ως εξής: «έχουν μείνει 2 πόρτες, οπότε, όπως μου είπε και ο παρουσιαστής, έχω 50% πιθανότητα να κερδίσω. Αφού το ένστικτό μου με οδήγησε να διαλέξω την πόρτα Β, γιατί να την αλλάξω; Κι αν αλλάξω, και τελικά ανακαλύψω πως το αυτοκίνητο βρισκόταν στην Β, δεν θα χτυπάω μια ζωή το κεφάλι μου για τη βλακεία που έκανα;»
Την απάντηση για το τι είναι σωστό να κάνετε, και το πώς σχετίζεται η σωστή λύση με τον “καταραμένο” έρωτα του φίλου μου και τους λιμνάζοντες φοιτητές, θα την γράψω στο κείμενο της Τετάρτης.
* OΠολυχρόνης Κουτσάκης είναι συγγραφέας και Επίκουρος Καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης. Το τελευταίο μυθιστόρημά του είναι το «Καιρός για Ήρωες».
