Το δικό τους μήνυμα μέσα από την Τέχνη τους για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, στέλνουν καλλιτέχνιδες από τα Χανιά που ασχολούνται με τη Ζωγραφική, τη Φωτογραφία, το Θέατρο, τον Χορό. Το σημερινό αφιέρωμα των “διαδρομών” είναι εμπνευσμένο από τη Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας Kατά Tων Γυναικών, που εορτάζεται κάθε 25η Νοεμβρίου από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με σκοπό να αναδείξει ένα σημαντικό πρόβλημα με παγκόσμια διάσταση. Η βία κατά των γυναικών δεν κάνει διαχωρισμό μεταξύ συνόρων, πολιτισμών ή πλούτου. Είναι ένα φαινόμενο υπαρκτό σε κάθε κοινωνία, και αν δεν συμβαίνει σε εμάς, συμβαίνει δίπλα μας. Σε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης 5 Χανιώτισσες καλλιτέχνιδες καλούν τις γυναίκες που πέφτουν θύματα βίας, να μην φοβούνται να αντιδράσουν.
ΣΟΦΙΑ ΦΑΛΙΕΡΟΥ, χορογράφος – καλλιτεχνική διευθ. Dance Days Chania – κοινωνική λειτουργός:
«Οταν ο Ανθρωπος ξεχνάει ότι είναι άνθρωπος»
Ενα σώμα σε απόλυτο εξευτελισμό.
Ενα σώμα χάνει την υπόσταση και την αξιοπρέπειά του.
Σκέψη θολή και αδύναμη…
Συναισθήματα σκοτεινά, σε απελπισία, τρόμο και αγωνία.
Αυτοκαταστροφή και ανημπόρια…
Κατακερματισμένη εικόνα του εαυτού.
Θύτης και θύμα, μπερδεμένες έννοιες για το σώμα και την ψυχή.
Το νοσηρό επεκτείνεται και ενοχοποιεί.
Η σιωπή, θηρίο που κατασπαράζει.
Πόσο μπορεί ο άνθρωπος να αντέξει και να ανεκτεί;
Πώς ένα σώμα που γεννιέται περήφανο, χάνει τον προσανατολισμό του;
Πώς μπερδεύει το χάδι με τη σκληρότητα, την αγκαλιά και την κατανόηση με την παραβίαση και τον εγκλεισμό;
Οταν ο σεβασμός χάνεται, μπορεί και μην έχει υπάρξει ποτέ…
Οταν το σπίτι παύει να είναι φωλιά, όταν το στόμα ερμητικά κλείνει για να μη φωνάξει, κλάψει, ζητήσει βοήθεια από ντροπή…
Οταν τα μάτια κλείνουν για να μη βλέπουν την κτηνωδία…
Οταν το Σώμα, η ψυχή και η σκέψη φυλακίζονται, θωρακίζονται, εκμηδενίζονται.
Οταν ο Ανθρωπος ξεχνάει ότι είναι άνθρωπος…
ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΒΟΓΙΑΤΖΗ, φωτογράφος:
«Δεν είσαι μόνη. Δεν είσαι η μόνη…»
«Οποια μορφή βίας κι αν μας βαρύνει μέσα μας υπάρχει η δύναμη που θα μας οδηγήσει στη διαφυγή-λύτρωση» λέει στις “διαδρομές” η φωτογράφος Μαγδαληνή Βογιατζή. Οι φωτογραφίες της βαθιά ανθρώπινες και εκφραστικές, επικεντρώνονται στις φιγούρες και στα πρόσωπα γυναικών. Στην πρώτη μια γυναίκα με κιβώτια γύρω της που ονοματίζουν διάφορες μορφές βίας. Καταφέρνει όμως να αποβάλλει το φορτίο και να οδηγηθεί προς τη διαφυγή.
Οπως μας λέει η κα Βογιατζή «κακοποιημένη θεωρείται μία γυναίκα η οποία υφίσταται κατ’ εξακολούθηση σωματική ή ψυχολογική βία από τον σύντροφό της ο οποίος την εξαναγκάζει να ακολουθεί τις επιθυμίες του δίχως να ενδιαφέρεται για τις δικές της επιθυμίες και δικαιώματα». Και προσθέτει ότι η “έμφυλη βία” «αφορά γυναίκες από κάθε κοινωνικο-οικονομική τάξη. Είναι γυναίκες της διπλανής πόρτας οι οποίες είναι δέσμιες των κοινωνικών αντιλήψεων και συχνά οικονομικά εξαρτώμενες από τους θύτες. Η ανοχή και η σιωπή τους το μόνο που κάνουν είναι να επιδεινώνουν το πρόβλημα με αποτέλεσμα η ζωή τους να καταλήγει έρμαιο στα χέρια του θύτη.
Η θεραπεία της βίας στην οικογένεια είναι μία βαθμιαία διαδικασία με στόχο την απεξάρτηση της γυναίκας από τα πρότυπα που έχει δημιουργήσει μέσα στη χρόνια κακοποιητική σχέση, αυτά της αμφιθυμίας, της αδυναμίας και της αδράνειας».
Η ίδια πιστεύει ότι οι γυναίκες αυτές: «πρέπει να σπάσουν τη σιωπή τους, να εμπιστευτούν τους ανθρώπους, τις δομές και να πιστέψουν στον εαυτό τους.
Δεν σωπαίνω σημαίνει ανοίγω τα φτερά μου για την ελευθερία, τη δικαίωση και οτιδήποτε ΔΕΝ απειλεί την ύπαρξη, την ψυχική υπόσταση, την αξιοπρέπεια, τον σεβασμό. Δεν σωπαίνω σημαίνει παραδειγματική τιμωρία.
Γυναίκα θυμήσου: Δεν είσαι μόνη. Δεν είσαι η μόνη…».
ΟΛΓΑ ΒΕΡΥΚΑΚΗ, εικαστικός:
«Μαζί μπορούμε»
“Μάνα και κόρη μπροστά στη ραπτομηχανή της γιαγιάς” έτσι ονομάζεται το έργο της εικαστικού Ολγας Βερυκάκη, το οποίο, «είναι αφιερωμένο στη γυναίκα, που από τη φύση της είναι προορισμένη για να φέρει τη ζωή, την καλλιτεχνία, την καλαισθησία, την ομορφιά, τη δημιουργία σε όλα τα επίπεδα».
Μιλώντας για τους συμβολισμούς του έργου, για το πώς το οικογενειακό περιβάλλον από την παιδική ηλικία επηρεάζει καθοριστικά τον χαρακτήρα μιας γυναίκας, η Χανιώτισσα εικαστικός εξηγεί: «Η γιαγιά στο έργο υπάρχει ως έννοια μέσω της ραπτομηχανής της, που μοιραία γίνεται ο κρίκος σύνδεσης με το παρελθόν αλλά και με ατέλειωτες προηγούμενες γενιές γυναικών, που με την υπομονή, την απαντοχή τους και την πίστη τους στη ζωή έφεραν τον κόσμο στο σήμερα. Η μητέρα και η κόρη κεντούν μαζί το σεντόνι της ζωής της κόρης, η μητέρα εκπαιδεύει την κόρη και διορθώνει όπου χρειάζεται σύμφωνα με τα “πρέπει”, καλλιεργεί την κόρη και την προετοιμάζει για να συνεχίσει στον χρόνο, σύμφωνα με τους ορισμούς κάθε προηγούμενης γενιάς. Το έργο αποπνέει μια αίσθηση δημιουργικής ηρεμίας και διαλόγου μεταξύ των δύο, δεν διαφαίνεται καμιά δυσαρέσκεια ή άρνηση της μίας προς την άλλη ή κάποια υποψία φόβου και καταπίεσης – όπως και πρέπει να είναι αυτή η σχέση. Ομως, σε ένα οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να υπάρχει η ακριβώς αντίθετη· κατάσταση· να επικρατεί ο φόβος και η βία και η γυναίκα να αναγκάζεται να βιώνει μεγάλο πόνο, εξαιτίας τόσο της παράδοσης και των κοινωνικών συμβάσεων όσο, κυρίως, της έλλειψης εμπιστοσύνης στον εαυτό της και στους άλλους. Αδύναμη για να αντισταθεί, θεωρώντας, ίσως, και ότι της αξίζει μια τέτοια συμπεριφορά, μεταδίδει τα συναισθήματα και στην κόρη της, μαθαίνοντάς της να υποτάσσεται και εκείνη στον φόβο και στη βία. Δημιουργεί έτσι η ίδια η μητέρα ένα άτομο ανίκανο να αγαπηθεί, να προχωρήσει και να χαρεί τη ζωή, χωρίς να αντιλαμβάνεται και η ίδια αυτές τις συνέπειες…».
«Η σημερινή γυναίκα, μετά από τόσους αγώνες που έχουν κερδηθεί, με το βελτιωμένο μορφωτικό της επίπεδο και την οικονομική ανεξαρτησία που συχνά έχει, θα έπρεπε να ζει με μεγαλύτερη ελευθερία και ισοτιμία στη δουλειά και στην οικογένεια· να απαλλάσσεται από παρωχημένες κοινωνικές συμβάσεις που την καταπιέζουν και δεν της επιτρέπουν να απομακρύνεται από οτιδήποτε κακό και βίαιο καταστρέφει τη ζωή της· να επικοινωνεί με άλλους με άνεση και να ζητά βοήθεια για ό,τι κακό της έχει συμβεί. Γιατί, μόνο ανοίγοντας ένα παράθυρο έρχεται το φως και ο αέρας!» καταλήγει η κα Βερυκάκη.
ΣΥΛΒΙΑ ΠΕΤΣΟΥΡΑ, εικαστικός:
«Θάρρος στη ζωή»
«Ζωγραφίζω συμπλέγματα ιστοριών. Αναμνήσεις βιωμάτων, εικόνων που έχω ζήσει, έχω δει, μου έχουν διηγηθεί. Αλλες είναι ευχάριστες, άλλες προβληματικές. Οταν συμβαίνει το δεύτερο, δεν απεικονίζω σκηνές βίας ή τα εμφανή σημάδια που μένουν πάνω στο κορμί, αλλά στον ανθρώπινο ψυχισμό» μας λέει η εικαστικός Σύλβια Πετσούρα που φιλοτέχνησε σε λάδι και καμβά το έργο “Σύμπλεγμα αναμνήσεων”, επισημαίνοντας πως πηγή έμπνευσης αποτελεί «το κάθε βλέμμα, η κάθε σκέψη, το κάθε συναίσθημα».
«Για εμένα, δεν υπάρχει κάτι πιο ειλικρινές και πιο σπουδαίο από την ανθρώπινη επαφή, πρωτίστως σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο μα και σε σωματικό.Οι μορφές μου είναι γυμνές, ως σύμβολο του ολοκληρωτικού δοσίματος και εμπιστοσύνης στον Άλλο» εξηγεί η Χανιώτισσα εικαστικός και προσθέτει: «Ομως, ένα άγγιγμα, ένα χάδι μπορεί να μετατραπεί σε βίαιη συμπεριφορά και τα λόγια ή οι πράξεις να τρομάξουν ή και να πληγώσουν. Ενα καθολικό ζήτημα που αφορά όλους, αυτό της βίας κατά των γυναικών, ακριβώς όπως παγκόσμια είναι η γλώσσα της τέχνης, η οποία ξεπερνά εξ ορισμού τα όρια συνόρων, λέξεων και ταμπού, μέσω της εκφραστικής της δύναμης, μιλά άμεσα τη γλώσσα των συναισθημάτων, προσφέροντας εικόνες καθόλου εύπεπτες ή επιφανειακές…».
«Η τέχνη μπορεί να μιλήσει με συμβολισμούς, να διερευνήσει τα βάθη της ψυχής, να γιορτάσει τα συναισθήματα, τα πάθη, τους φόβους, την ευθραυστότητά μας. Μπορεί να δώσει ένα ισχυρό μήνυμα εναντίον όλων των μορφών βίας. Η τέχνη, όχι ως ένα απλό καλλιτεχνικό γεγονός, αλλά ως μια ευκαιρία να προβληματίσει, να θέσει ερωτήματα, να ψάξει λύσεις και να νικήσει, έτσι ώστε η γυναίκα να μπορεί να είναι απλά γυναίκα και ποτέ άλλοτε θύμα βίαιων περιστατικών» αναφέρει η κα Πετσούρα και συνεχίζει λέγοντας: «Η σύγχρονη τέχνη ίσως δε μπορεί να αλλάξει εύκολα τα πράγματα, όμως μπορεί να φέρει στο φως τα κοινωνικά προβλήματα και το κοινό μπροστά σε αυτά τα ζητήματα. Για τον καλλιτέχνη, στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι η κοινωνία δεν παραμένει αδιάφορη μπροστά σε τραγικά γεγονότα. Θα πρέπει να ανεβάσει τον πήχη, δημιουργώντας έργα που ουρλιάζουν ακόμα πιο δυνατά ενάντια σε αυτό το κακό, να σπρώξει τον θεατή σε εδάφη γόνιμα και να δίνει συνεχώς αγώνες για την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια».
«Ζούμε σε εποχή τρομερής και ανεξέλεγκτης βιαιότητας. Την υφιστάμεθα. Τον τελευταίο καιρό έχω αρχίσει να αναρωτιέμαι βαθύτερα για το ποια είναι η ανθρώπινη φύση. Σε έναν κόσμο όπου το χρώμα για εμένα θα έπρεπε να κυριαρχεί, το μήνυμά μου είναι και θα είναι πάντα, θάρρος στη ζωή, γιατί η ευτυχία και το χρώμα συνοδεύει τη γυναίκα όταν αισθάνεται δυνατή» επισημαίνει .
ΕΛΙΑ ΒΕΡΓΑΝΕΛΑΚΗ, ηθοποιός – μουσικός:
«Δε γνωρίζω πώς να αρχίσω»
Ξεκινώ από το δεν.
Ξεκινώ από το πλην από το μείον. Ξεκινώ από το λιγότερο, το αρνητικό και τσουχτερό, το ανυπόφορο. Το ανυπόφορο, ναι. Ή καλύτερα το ενοχλητικό, το δυσάρεστο ή το δις δυσάρεστο, το οδυνηρό ή καλύτερα το ανυπόφορο, ναι. Ξεκινώ από το ανυπόφορο.
Η βία έχει κάτι το ανυπόφορο.
Η βία γέννησε τη βιαιότητα, τον βιασμό, τον βιαστή και εκβιαστή, την παραβίαση και τον παραβιασμό, ακόμα και η φοβία έχει μέσα της τη λέξη βία.
Δεν με ταράζει, δεν με φοβίζει, δεν με κάνει διά της βίας να υποφέρω, δεν με ενοχλεί μόνο στις 25 Νοεμβρίου κάθε χρόνο. Δεν είναι επέτειος, δεν είναι γιορτή, δεν αρκεί μόνο μία παγκόσμια ημέρα. Δεν φτάνουν 365 παγκόσμιες ημέρες τον χρόνο για όλα τα δεινά του ανθρώπου, για όλα τα ανυπόφορα.
Κάθε μέρα επιλέγω να αποφεύγω, να σταματώ, επιλέγω να αντιδρώ σε ό,τι έχει μέσα του τη βία, σε ό,τι, οτιδήποτε, σε οποιονδήποτε, οποτεδήποτε, όχι μόνο στις 25 Νοεμβρίου, κάθε μέρα αντιδρώ στο ανυπόφορο!
