Τη µνήµη των εκτελεσθέντων στα Τσουρουνιανά, τον Αϊ Κυρ- Γιάννη και τις Καλάθενες, τίµησαν το πρωί της Κυριακής κάτοικοι της περιοχής και οι Αρχές σε εκδήλωση στο πέτρινο µνηµείο των Τσουρουνιανών.
Παρουσία πλήθους κόσµου πραγµατοποιήθηκε τρισάγιο στη µνήµη των νεκρών, χαιρετισµοί, κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγή και αµέσως µετά οι παρευρισκόµενοι έψαλαν τον εθνικό ύµνο.
Κεντρική οµιλήτρια ήταν η φιλόλογος κ. Αντωνία Αρχοντάκη που αναφέρθηκε στα ιστορικά γεγονότα.
«Στις 28 Αυγούστου 1944 έγινε η εκτέλεση των κατοίκων της Μαλαθύρου. Το ίδιο βράδυ δύο αδέλφια από το Κατωχώρι Βουλγάρω έφεραν στα Τσουρουνιανά την είδηση των τραγικών γεγονότων της Μαλαθύρου που προµήνυαν ότι σύντοµα κάτι ανάλογο θα γινόταν και στο χωριό. Αµέσως οι άνδρες του χωριού κατέφυγαν σε κοντινό βουνό όπου διανυκτέρευαν, ενώ τα γυναικόπαιδα, οι ηλικιωµένοι και οι ανήµποροι παρέµειναν στο χωριό. Το ξηµέρωµα της 29ης Αυγούστου ισχυρές δυνάµεις Γερµανών περικύκλωσαν αθόρυβα το χωριό, αθέατοι αρχικά από τα γυναικόπαιδα, που ξεκινώντας τη µέρα τους είδαν να τους επιτίθενται αιφνιδιαστικά οπλισµένοι εισβολείς» σηµείωσε η κ. Αρχοντάκη.
Στη συνέχεια πρόσθεσε πως οι εισβολείς εκτέλεσαν «τους ηλικιωµένους Οδυσσέα Μοτάκη, 78 ετών και Νίκο Περράκη 78 ετών. Χτύπησαν θανάσιµα τον 20 ετών Νίκο Γεωργίου Τσουρουνάκη, που εξέπνευσε στην αγκαλιά της αδερφής του Καλλιόπης, καθώς και το 18χρονο παιδί Γεώργιο Κων. Τσουρουνάκη. Κατόπιν επιδόθηκαν σε λεηλασία των σπιτιών, άρπαξαν από τις αποθήκες των ανθρώπων τρόφιµα και κάθε είδους αντικείµενα, ακόµη και πολύτιµα υφαντά και προικιά, έσφαξαν τα οικόσιτα ζώα, έκαψαν µέχρι και πορτοπαράθυρα. Τα γυναικόπαιδα µεταφέρθηκαν στην εκκλησία, όπου έµειναν φρουρούµενα· τα λάφυρα και τα εφόδια φορτώθηκαν σε ζώα για τη µεταφορά τους. Το επόµενο ξηµέρωµα οι άνδρες που κρύβονταν στο βουνό αντιλήφθηκαν την παρουσία των Γερµανών που τους είχαν περικυκλώσει και επιχείρησαν να καταφύγουν στο κοντινό δάσος του παλιού οικισµού της Μηλιάς και σε παρακείµενες τοποθεσίες. Κάποιοι δεν το κατόρθωσαν, γιατί δεν πρόφτασαν. Ήταν ο Γεώργιος Πολυχρόνη Τσουρουνάκης, πατέρας 6 παιδιών και ο Κων/νος Μπιριτάκης από τον Ταυρωνίτη, που µετά την εκτέλεση του πατέρα του από τους Γερµανούς διέµενε µε τη µητέρα και τ’ αδέρφια του φιλοξενούµενος στο χωριό καταγωγής της µητέρας του, εδώ στα Τσουρουνιανά. Τελευταίο θύµα ήταν ο Εµµανουήλ Γεωργίου Τσουρουνάκης, τραυµατίας του Αλβανικού µετώπου, που λόγω των τραυµάτων του αδυνατούσε να αποχωρήσει έγκαιρα και έτσι τον πρόλαβαν οι σφαίρες. Οι εισβολείς αποχώρησαν αιφνίδια µε τα λάφυρά τους και την ικανοποίηση της εκδίκησης, µε την επιβολή των αντιποίνων που περιγράψαµε. Όταν οι άντρες, µετά από περιπλάνηση στο Συρικάρι, στο Βλάτος, στον Άγιο Θωµά, επέστρεψαν την εποµένη στο χωριό, το δράµα είχε ήδη συντελεστεί και τους απέµενε το θλιβερό καθήκον της ταφής των δικών τους στο νεκροταφείο, χωρίς µάλιστα την παρουσία ιερέα».
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Ξεχωριστή ήταν η αναφορά της οµιλήτριας στον ρόλο των γυναικών του χωριού. «…Θυµόµαστε και τιµούµε την Καλλιόπη Γεωργίου Τσουρουνάκη, που κρατούσε προστατευτικά στην αγκαλιά της τον αδερφό της, Νίκο, την Γεωργία Στυλ. Τσουρουνάκη που αναµετρήθηκε µε έναν στρατιωτικό για να σώσει το µικρό παιδί της υποκρινόµενη ότι είναι άρρωστο και ήταν τόσο πειστική, ώστε ανέδειξε µια πτυχή ανθρωπιάς του αξιωµατικού που φέρθηκε στο παιδί µε τρυφερότητα και απαγόρεψε την εκτέλεση του, οµολογώντας ότι έχει κι αυτός παιδιά στην πατρίδα του, την Αυστρία. Την Όλγα Μπιριτάκη, χήρα του Χαρίλαου, που ήρθε στο πατρικό για να επιβιώσει µε τα µικρά παιδιά της και είδε τον γιο της να εκτελείται. Την Καλλιόπη Κων/νου Τσουρουνάκη που έχασε το 18χρονο γιο της. Τι να πει κανείς για τη Χριστίνη Γεωργ. Τσουρουνάκη που υποµένοντας το πένθος από τον χαµό του συζύγου της είχε να αναθρέψει 6 ορφανά. Όλες οι γυναίκες που έµειναν πορεύτηκαν µε το πένθος και τον πόνο, αλλά συνέχισαν τη ζωή τους δηµιουργικά και µε αξιοπρέπεια. Οι τελετές µνήµης και τιµής για τα θύµατα αυτής της επίθεσης αλλά και όµοιων ιστορικών στιγµών είναι ευκαιρία για περισυλλογή και προβληµατισµό. ∆εν πρέπει να αρκούµαστε µόνο στην υποχρέωση τέλεσης µνηµοσύνων, αλλά οφείλουµε να κρατάµε ζωντανή τη µνήµη και να τη µεταδίδουµε στους νεότερους. Η νέα γενιά πρέπει να γνωρίσει το παρελθόν µέσα από βιωµατικές και άλλες δράσεις, το σχολείο οφείλει να βοηθήσει σε αυτό µε όλα τα σύγχρονα µέσα που υπάρχουν». Ολοκληρώνοντας την οµιλία της επισήµανε πως «ο πόλεµος, η βία και η πείνα εξακολουθούν να υπάρχουν σε άλλες γειτονιές του κόσµου – κοντά ή µακριά µας. Ο κατακτητής σήµερα δεν εµφανίζεται µόνο µε µπότες και πολυβόλα, αλλά κάποτε εισβάλλει αθόρυβα και µεθοδευµένα µε ποικίλες µορφές και απειλεί να αλλοτριώσει το φρόνηµά µας-συχνά το πετυχαίνει. ∆ικό µας χρέος είναι αναλογιζόµενοι τις σελίδες της εθνικής και τοπικής ιστορίας µας να προβάλλουµε αντιστάσεις και να περιφρουρούµε τη φυσική και εσωτερική ελευθερία µας, να καλλιεργούµε το φιλειρηνικό ιδεώδες στις επόµενες γενιές και να συνυπάρχουµε ειρηνικά µέσα στον οικουµενικό κόσµο του 21ου αιώνα».
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ
Στο χαιρετισµό του ο δήµαρχος Κισσάµου κ. Γιώργος Μυλωνάκης επισήµανε πως «είναι τεράστιος ο κατάλογος των χωριών που καταστράφηκαν από τους ναζί και χιλιάδες τα θύµατα, άνδρες, γυναίκες και παιδιά που σφαγιάστηκαν!». Ο δήµαρχος παρατήρησε πως «οι δικοί µας άνθρωποι, οι νεκροί µας είναι εδώ σε αυτόν τον τόπο που ζει και ανασαίνει κάτω από τον ίσκιο των νεκρών του, παίρνοντας δύναµη για να συνεχίσει στο µέλλον. Είναι το ελάχιστο χρέος µας προς αυτούς να τους τιµούµε και να τους θυµόµαστε πάντα! Εµπνεόµαστε από τα µηνύµατα της θυσίας τους και δεν τους ξεχνάµε. Αιωνία η µνήµη στους αθάνατους ήρωες των Τσουρουνιανών».
Ακολούθως ο βουλευτής Χανίων κ. Αλέξανδρος Μαρκογιαννάκης επισήµανε πως η θυσία των κατοίκων των Τσουρουνιανών θα πρέπει να µας θυµίζει δύο πράγµατα: «Την απίστευτη κτηνωδία των ναζιστών και ότι η ελευθερία στον τόπο αυτό έχει έλθει µε αίµα αθώων ανθρώπων, που οφείλουµε µε τη σειρά µας να τους θυµόµαστε, να τους σεβόµαστε και να µας δείχνουν τον δρόµο».
«Κάθε τέτοιο µνηµείο δεν παύει να είναι µια υπογραφή ότι δεν κάναµε πολλά για την Ειρήνη. Κάθε πράξη πολέµου δεν συνδέεται µε την ανθρώπινη φύση, όταν όµως ο πόλεµος γίνεται για να προασπίσεις τη φαµίλια και τον τόπο σου, παίρνει τα στοιχεία του ηρωισµού» υπογράµµισε η περιφ. Σύµβουλος κ. Σοφία Μαλανδράκη- Κρασουδάκη προσθέτοντας πως το µήνυµα από εκδηλώσεις όπως η χθεσινή είναι «να διατηρήσουµε τη µνήµη µέσα από την τοπική ιστορία που πρέπει να µπει στην εκπαίδευση».
Tο παρών έδωσαν επίσης ο υποψήφιος και δηµ. Σύµβουλος κ. Γ. Φραγκιουδάκης, ο υποψήφιος και πρώην αντιδήµαρχος κ. Α. Παρτσαλάκης, η πρόεδρος του ∆.Σ. Κισσάµου κ. Ν. Κατερινάκη κα.
