» Εκδήλωση για την πρώτη µάχη της ελληνικής επανάστασης του 1821 στην Κρήτη
Μνήµη ηρώων χθες στον Λούλο Κεραµειών. Η εκδήλωση τιµής και µνήµης για την πρώτη µάχη της Ελληνικής επανάστασης του 1821 στην Κρήτη που δόθηκε στο Λούλο στα Κεραµειά, πραγµατοποιήθηκε αργά το απόγευµα της Παρασκευής στο Μνηµείο Ηρώων του ‘21 στο χωριό.
Η εκδήλωση, την οποία οργάνωσαν η Περιφερειακή Ενότητα και ο ∆ήµος Χανίων και συντόνισε ο Σήφης Μαρκάκης, άρχισε µε επιµνηµόσυνη δέηση και ακολούθησαν καταθέσεις στεφάνων στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής, ο Εθνικός Ύµνος.
Χαιρετισµούς απηύθυναν ο αντιπεριφερειάρχης Χανίων, Νίκος Καλογερής και ο δήµαρχος Χανίων, Παναγιώτης Σηµανδηράκης.
Στην οµιλία του ο τουρκολόγος – ιστορικός, ∆ρ Γιώργος Λιµαντζάκης, παρέθεσε περιγραφές για τα γεγονότα της εποχής και, µεταξύ άλλων, σηµείωσε:
«Σύµφωνα µε τον Ψιλάκη, στη µάχη του Λούλου «υπερέβαλε κατά πάντας κατά την γενναιότητα ο Ιωάννης Χάλης, ως παρά πάντων ωµολογείτο, και δη και ελέγετο ότι αύτη ήτο η πρώτο επίσηµος µάχη υπό του αρχηγού των Κεραµειών διεξαχθείσα». Σύµφωνα µε τον Παπαδοπετράκη, «η µάχη αυτή […] επειδή ήτο η πρώτη ενεθάρρυνε τους Έλληνας, τους δε Τούρκους αρκούντως περιέστειλεν. Ευρέθησαν φονευµένοι εκ µεν των Τούρκων 18, εν οις και ο αρχηγός αυτών, εκ δε των Ελλήνων εις Σφακιανός και 5 πληγωµένοι. Έλαβον δε και όπλα και πολεµοφόδια, ων είχον απόλυτον ανάγκην»
Ο κ. Λιµαντζάκης υπογράµµισε ακόµα: «Η ήττα των Τούρκων στη µάχη του Λούλου είχε ως αποτέλεσµα τη διακοπή των εορτασµών για το τέλος του Ραµαζανιού, ενώ ορισµένοι ζήτησαν την έκδοση διατάγµατος για την εξολόθρευση των χριστιανών. Μία µόλις µέρα µετά τη µάχη, στις 15 Ιουνίου, οι µουσουλµάνοι “έκλεισαν τας πύλας των Χανίων από πρωίας και έθυσαν και απώλεσαν, σφάζοντες και κρεουργούντες εν τε ταις οδοίς και ταις οικίαις, λεηλατούντες και διαρπάζοντες τα πάντα, αιχµαλωτίζοντες γυναίκας και παιδία”. Σύµφωνα µε τον Ψιλάκη, “η σφαγή και η ερήµωσις ην απερίγραπτος. Ογδοήκοντα εκ των δυστυχών τούτων καταφυγόντων εις την οικίαν του διασήµου Κασίµ αγά απέσπασαν εξ αυτής και εφόνευσαν άπαντας προ των θυρών αυτού. […] Εις τριακόσια λογίζονται τα κατ’ εκείνην την τροµεράν ηµέραν ενδόν µόνον του φρουρίου θύµατα, πλην τοσούτων άλλων εκ των εν τοις προαστίοις περιοίκων”. Οι χριστιανοί επαναστάτες αντέδρασαν πραγµατοποιώντας επιδροµές στα περίχωρα των Χανίων, όπου “κατέκαιον τα πέριξ τούτων Τουρκικά οικήµατα. Εις ανταπόδοσιν οι Οθωµανοί ελεηλάτουν τα χωριά του Ακρωτηρίου και κατέσφαζον όσους αν συνελάµβανον εκ των κατοίκων των χωρίων αυτού”.
Σε αντίθεση µε ό,τι περιµέναν και ήλπιζαν οι Τούρκοι, η έξαρση της βίας κατά των άµαχων δεν ώθησε τους επαναστάτες να συµβιβαστούν και να παραδώσουν τα όπλα, αλλά αντιθέτως πύκνωσε τις τάξεις τους. Μέσα σε µερικές βδοµάδες οι επαναστάτες απέκτησαν τον έλεγχο του µεγαλύτερο µέρους του νησιού, εξέλιξη που µε τη σειρά της έθεσε επιτακτικά νέα ζητήµατα, όπως αυτά της πολιτικής οργάνωσης των επαναστατηµένων επαρχιών, της συγκρότησης ενιαίας στρατιωτικής διοίκησης και του καθορισµού της σχέσης µεταξύ των επαναστατηµένων Κρητών και των επαναστατών στην Πελοπόννησο, τη Στερεά και τα “ναυτικά νησιά”. Το φθινόπωρο του 1821 έφτασε στην Κρήτη ως γενικός διοικητής ο Μιχαήλ Αφεντούλιεφ, οµογενής από τη Ρωσία, ο οποίος επιχείρησε να αναδιοργανώσει την πολιτική και στρατιωτική διοίκηση του νησιού, ενώ τον Μάιο του 1822 σαράντα ένας πληρεξούσιοι από όλη την Κρήτη συγκεντρώθηκαν στους Αρµένους Αποκορώνου και κατάρτισαν το «Προσωρινόν Πολίτευµα της Νήσου Κρήτης», το πρώτο σύνταγµα της Κρήτης και ένα από τα πιο φιλελεύθερα και προοδευτικά της εποχής του.
Το ίδιο περίπου διάστηµα άρχισαν να φτάνουν σηµαντικές ενισχύσεις προς τους Οθωµανούς από την Αίγυπτο, αρχικά υπό τον Χασάν πασά, γαµπρό του Μεχµέτ Αλή, και αργότερα υπό τον Χουσεΐν µπέη, οι οποίοι κατάφεραν µετά από πολλές προσπάθειες να καταστείλουν την επανάσταση στην Κρήτη την άνοιξη του 1824. Έκτοτε και τρία περίπου χρόνια η επανάσταση στην Κρήτη γνώρισε ύφεση, αλλά αναζωπυρώθηκε ξανά στα τέλη του 1827, όταν έγινε γνωστό ότι οι περιοχές που ελέγχονταν από τους επαναστάτες θα περιλαµβάνονταν στο υπό συγκρότηση ελληνικό κράτος, και η Κεντρική ∆ιοίκηση εκδήλωσε πιο έντονα το ενδιαφέρον της για την Κρήτη. Παρά το ατυχές τέλος του εκστρατευτικού σώµατος υπό τον Χατζηµιχάλη Νταλιάνη στο Φραγκοκάστελο τον Μάιο του 1828, οι Κρήτες επαναστάτες κατάφεραν να ανακαταλάβουν το µεγαλύτερο µέρος του νησιού, ενώ συγκρότησαν το λεγόµενο “Κρητικό Συµβούλιο”, ένα είδος κυβέρνησης που λειτουργούσε παράλληλα και ενίοτε αυτοτελώς από τους διοικητές που όριζε ο Καποδίστριας. Παρά τους συνεχείς, αιµατηρούς και εν πολλοίς επιτυχείς αγώνες των χριστιανών της Κρήτης να αποτινάξουν τον ξένο ζυγό, τα Πρωτόκολλα του Λονδίνου του 1830 και 1832 άφησαν την Κρήτη εκτός των συνόρων του πρώτου ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Η Κρήτη υπάχθηκε για δέκα χρόνια υπό αιγυπτιακή διοίκηση (1830-1841), αλλά οι χριστιανοί του νησιού εξακολούθησαν να αγωνίζονται για την εθνική τους χειραφέτηση και την ένωση µε την Ελλάδα».
Ο κ. Λιµαντζάκης τόνισε:
«∆ιακόσια τρία χρόνια µετά την ιστορική µάχη που δόθηκε σε αυτόν εδώ τον τόπο, µετά την πρώτη µάχη της επανάστασης του 1821 στην Κρήτη, τα γεγονότα της εποχής εκείνης εξακολουθούν να µην έχουν την ακτινοβολία και προβολή που τους πρέπει. Η διοργάνωση εκδηλώσεων όπως η σηµερινή είχε και έχει ιδιαίτερη σηµασία, αλλά χρειάζονται και άλλες πρωτοβουλίες για την πληρέστερη ενηµέρωση του κοινού, και την εµπέδωση της σηµασίας των ιστορικών γεγονότων που οδήγησαν στην απελευθέρωσή µας, µε όσα αυτή συνεπάγεται. Αυτή είναι νοµίζω µία από τις σηµαντικότερες προκλήσεις για τους κυβερνώντες σήµερα, και χρέος όλων µας είναι να συµµετέχουµε και να συµπράξουµε».
ΗΛΙΑΣ Ι. ΚΑΚΑΝΟΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΥΒΙΑΚΗΣ
