Το καρνάγιο των Βενιέρηδων κάτω από το προμαχώνα San Salvatore, η καθέλκυση του “Νάρκισσος” της μεγαλύτερης μηχανότρατας της εποχής, η γυναικεία και η ανδρική “καταβάθρα”, το γήπεδο στην πλατεία του “Μώλου” που φιλοξενούσε το ντέρμπι της εποχής “Τοπανάς – Κολόμπο”…
H σημερινή πλατεία “Τάλω” κάτω από το παλιό “Ξενία” έχει τη δική της ιστορία. Μια ιστορία που δεν είναι πουθενά επίσημα καταγεγραμμένη, βρίσκεται όμως στη μνήμη και στην καρδιά των πιτσιρικάδων της εποχής εκείνης, στα μέσα του προηγούμενου αιώνα.
Ο κ. Σπύρος Γιαννουδάκης μας μιλάει για τον πατέρα του Βασίλη, τον ιδιοκτήτη του “Νάρκισσος”.
«Ο πατέρας μου ήταν πλουσιόπαιδο της εποχής εκείνης είχε ασχοληθεί με το εμπόριο και μετά έριξε τα χρήματα τους στις ανεμότρατες. Στα 1947 έφτιαξε το “Νάρκισσο” τη πρώτη μηχανότρατα της εποχής, το μεγαλύτερο στην Κρήτη και ίσως και στην Ελλάδα εκείνη την εποχή και το καθέλκυσε και την επόμενη χρονιά το έβαλε στο μέσα καρνάγιο στο Ενετικό λιμάνι όπου του έφτιαξαν την καμπίνα, το κατάρτι κ.α.», μας λέει και μας δείχνει μια σειρά από φωτογραφίες από την κατασκευή, την καθέλκυση του “Νάρκισσος” στα τέλη της δεκαετίας του ΄40.
Οι αδελφοί Βενιέρη είχαν το ναυπηγείο τους εφαπτόμενο στο τείχος και εκεί δούλευαν καραβομαραγκοί της εποχής.
«Ο πατέρας μου δούλεψε για 15-16 χρόνια το “Νάρκισσος”. Φαντάσου ότι είχε πάρει άδεια από τις αρχές της Λιβύης το 1950 και πήγαινε και ψάρευε στα νερά της Β. Αφρικής ! Γύρω στα 1964-1965 άρχισε να ψαρεύει στην Κύπρο εκεί δεν πήγαν τα πράγματα καλά. Πτώχευσε και το σκάφος του το πήρε η Αγροτική Τράπεζα και αυτός δούλεψε στη συνέχεια για τον Λασκαρίδη τον εφοπλιστή. Ο “Νάρκισσος” πρέπει να υπάρχει ακόμα, κάπου στον Περσικό κόλπο. Είναι αθάνατο σκάφος γιατί ήταν από ξύλα από τα Λευκά Όρη και οι μάστορες της εποχής εκείνης έκαναν καταπληκτική δουλειά», αφηγείται ο κ. Σπύρος.
ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΑΥΤΟΠΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ
Ο κ. Νίκος Τερεράκης, παλιός ψαράς ήταν παιδί 7 ετών όταν καθελκύστηκε το “Νάρκισσος”. Μας δείχνει το “τσάκισμα” του τείχους. «Από εδώ ξεκινούσε το ναυπηγείο των Βενιέρηδων, δύο παράγκες με ξύλα και λαμαρίνες από πάνω. Τα σκάφη τα έστηναν πάνω σε ξύλινους τάκους σε αυτό το σημείο» μας λέει και μας δείχνει το πεζοδρόμιο της πλατείας και το σημερινό δρόμο. «Όταν καθέλκυσαν το “Νάρκισσος” ήμασταν μαζεμένοι όλοι η “μαρίδα” της περιοχής αφού κάθε μέρα εδώ παίζαμε. Με τα κοντά παντελόνια σπρώχναμε το σκάφος που κυλούσε πάνω στα στρογγυλά ξύλα που ήταν στο έδαφος μέχρι το σημείο όπου πάνω στο βράχο ο Νικολής ο Βενιέρης είχε λαξεύσει δύο σημεία με σφυροκάλαμο στην “καταβάθρα” για να πέφτει στη θάλασσα. Είχαν μαζευτεί όλες οι γειτονιές της παλιάς πόλης να δουν την καθέλκυση γιατί είχε κάνει εντύπωση. Ήταν το “Νάρκισσος” τότε μαζί με το “Βενιζέλος” μια άλλη μηχανότρατα από τα μεγαλύτερα σκάφη του είδους τους» θυμάται.
Το ναυπηγείο όπως μας εξηγεί ο Κώστας Βενιέρης, διατηρήθηκε από τον πατέρα και το θείο του μέχρι το 1964 όταν άρχισε να κατασκευάζεται το “Ξενία” και οι καραβομαραγκοί απομακρύνθηκαν από τη πλατεία. Ο πατέρας του συνέχισε τη δουλειά του στο λιμάνι κατασκευάζοντας πια εξοπλισμό για τα σκάφη.
Ντέρμπι “Τοπανά- Κολόμπο” και ο “Μπανιέρας”
Για χρόνια η πλατεία χρησίμευε ως γήπεδο για τα παιδιά της εποχής. «Εδώ γίνονταν τα τοπικά “Παναθηναϊκός- Ολυμπιακός” το “Τοπανάς” εναντίον “Κολόμπο”. Οι Κολομπίτες ήταν αυτοί που τα σπίτια τους ήταν προς τη μεριά του Συντριβανίου και ο Τοπανάς όσοι έμεναν Θεοτοκοπούλου και στους γύρω δρόμους» λέει ο Σπύρος Γιαννουδάκης. Στην άκρη της πλατείας εκεί που υπάρχει σήμερα το κιόσκι θυμάται «να λειτουργεί για ένα χρόνο μια ταβερνούλα. Εκεί μπροστά ήταν και ο “Μπανιέρας” μια ξύλινη κατασκευή για να κατεβαίνουμε στη θάλασσα να κάνουμε μπάνιο. Ο βράχος μπροστά ήταν για τους άνδρες. Οι γυναίκες πήγαιναν πιο πέρα εκεί που σήμερα υπάρχει η τσιμεντένια προβλήτα που μπαίνει μέσα στη θάλασσα. Σε αυτόν τον βράχο πήγαιναν οι γυναίκες» μας λέει.
«Όλος ο Τοπανάς, το Κολόμπο έρχονταν εδώ για μπάνιο στην “καταβάθρα”. Ανάμεσα τους και ο Σαλής, με ένα κόκκινο, υφασμάτινο μαγιό. Πήγαινα για αχινούς στο ναυάγιο του “Μαρμαρά” υπάρχει ένα ναυάγιο 200 μέτρα ανατολικά του Φάρου και μετά τους έφερνα εδώ στις καταβάθρες που ήταν μαζεμένος κόσμος και κοσμάκις για να τους φάμε» αναφέρει ο κ. Νίκος Τερεράκης.
