Πάντοτε βαρυφορτωμένος ο Δεκέμβρης. Ο κάθε Δεκέμβρης για την ελληνική ζωή, εκτός απ’ τον Δεκέμβρη του ’44, που ήταν τραγικός. Ο αθηναϊκός λαός, ενώ μετά τη γερμανική κατοχή περίμενε να ζήσει με ελευθερία και εθνική αξιοπρέπεια, υπέστη, λόγω στενόμυαλων κομματικών συμφερόντων, μια ζωφερή περίοδο του πιο ανελέητου εμφυλίου σπαραγμού. Πλήρωσε τα τραγικά λάθη απ’ την αδιαλλαξία πολιτικοστρατιωτικών παραγόντων για την επίλυση εσωτερικών μετακατοχικών θεμάτων με την επέμβαση του ξένου παράγοντα. Από την Κυριακή 3 Δεκέμβρη άρχισε η κρίση, όταν παραιτήθηκαν τρεις ΕΑΜικοί υπουργοί της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου, επειδή διεφώνησαν σε στρατιωτικής φύσεως θέματα. Από το Σάββατο είχε αναγγελθεί γενικό συλλαλητήριο για την επομένη, το οποίον επετράπη απ’ την κυβέρνηση, αλλά τα μεσάνυχτα ο Παπανδρέου έβγαλε απαγορευτική διαταγή. Το συλλαλητήριο, όμως, έγινε με συνθήματα, “όχι άλλη κατοχή”, “λαοκρατία” και άλλα επαναστατικά προστάγματα, με απαίτηση την παραίτηση της κυβέρνησης.
Οι συγκρούσεις με την αστυνομία υπό την παρουσία Αγγλικών τάνκς στους δρόμους της Αθήνας κατέληξαν αιματηρές με 33 νεκρούς και 148 τραυματίες. Οι Αθηναίοι την επομένη μετά την ομαδική ταφή των νεκρών στο Α’ Νεκροταφείο δέχθηκαν και νέα επίθεση με άλλους νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Ο εμφύλιος και ο διχασμός γενικεύθηκε, η κατάσταση μεταξύ των συγκρουόμενων ήταν εκρηκτική, αλλά και αμφίρροπος. Ο Στάλιν τήρησε τη “συμφωνία των ποσοστών” της Γιάλτας. Δεν επενέβη. Ετσι ο Τσώρτσιλ έμενε ανενόχλητος, να καταπνίξει την εξέγερση διαμηνύοντας στον Σκόμπυ: «Μην διστάσετε να ενεργήσετε ωσάν να ευρίσκεσθε σε μια κατακτημενη χώρα». Διέταξε τον Αγγλο πρέσβυ Λήπεν και τον Παπανδρέου, να κάνουν, ό,τι τους πει ο Σκόμπυ. Η κατάσταση ήταν έκρυθμος. Στο Φάληρο αποβιβάστηκε στις 16 Δεκεμβρίου βρετανικός στρατός, να καταλάβει περιοχές της πρωτεύουσας, που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του ΕΛΑΣ, ο οποίος την επομένη αιχμαλώτισε αξ/κούς και σμηνίτες της RAF σε ξενοδοχεία της Κηφισιάς. Σχεδίαζαν δε ν’ ανατινάξουν τη Μεγάλη Βρετάνια, αλλά το ανέβαλλαν, λόγω άφιξης του Τσώρτσιλ. Εφτασε με το θωρηκτό “Αγιαξ” ανήμερα Χριστουγέννων με τον Ηντεν και συγκάλεσε σύσκεψη στο Μεγ. Βρετάνια μεταξύ κυβέρνησης, αντιπροσωπίας του ΕΑΜ – ΕΛΛΑΣ, παρουσία του Σκόμπυ, που απέτυχε.
Ο Τσώρτσιλ έφυγε, οι Αγγλοι έμειναν, ο αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός διορίστηκε αντιβασιλεύς, και ο Πλαστήρας αντικατέστησε τον Παπανδρέου. Οι μάχες τερματίστηκαν στις 11 Ιανουαρίου και τα “Δεκεμβριανά” έληξαν με τη συμφωνία της Βάρκιζας στις 12 Φεβ. 1945. Αλλά ουδέποτε γίναμε ελεύθεροι. Ο Τσώρτσιλ μίλησε στη Βουλή των Κοινοτήτων, ότι «μετέβημεν εις την Ελλάδα να βοηθήσομεν την κυβέρνησιν… Είχομεν προμηθεύσει εις τους άνδρας αυτούς όπλα εις σημαντικάς ποσότητας με την ελπίδα, ότι θα εμάχοντο κατά των Γερμανών… Ελαβον τα όπλα και ενήδρευαν περιμένοντας, να καταλάβουν την αρχήν και να κάνουν την Ελλάδα κομμουνιστικό κράτος…». Οι πολιτικοί κατηγόρησαν το ΕΑΜ, που υπαναχώρησε με τον αφοπλισμό των αντάρτικων ομάδων. Ομως ο κόσμος είχε μοιραστεί σε επιρροές. Οι αριστεροί δεν συγχώρεσαν τον Στάλιν, που δεν αντιστάθηκε, να μην επέμβουν ξένες δυνάμεις στα εσωτερικά της Ελλάδος. Αλλά και κείνος είχε τους δικούς του λόγους γιατί τα ίδια έκανε στις βαλκανικές χώρες. Είτε από εδώ, λοιπόν βρισκόμαστε, είτε από εκεί, θα ήμαστε εξαρτημένοι και δεν θα μπορούσαμε να μιλάμε. Ή αν μιλούσαμε δεν θα μας άκουγαν. Τώρα, που φέρνουμε στη μνήμη μας τα “Δεκεμβριανά” είναι γιατί πρέπει να βλέπουμε ότι οι ξένοι οι σημερινοί εταίροι, οι ανέκαθεν σύμμαχοι αλλά ουδέποτε φιλέλληνες, μεταχειρίζονται άλλα σύγχρονα μέτρα να μας καθυποτάξουν.
