Πρωινό 1ης Οκτωβρίου 1979, λιμάνι Σούδας. Το μότορσιπ ”Πανορμίτης” που έχει ”δέσει” στο λιμάνι φορτωμένο στα αμπάρια του με εκατοντάδες φιάλες υγραερίου, κιβώτια με δυναμίτιδα και βαρέλια με βενζίνη, εκρηγνύεται προκαλώντας τον θάνατο ενός ανθρώπου, εκατοντάδες τραυματίες και ανυπολόγιστες καταστροφές στις περιουσίες των ανθρώπων.
Aπό την ισχύ της έκρηξης, το πλοίο… εξαφανίστηκε ενώ το φορτίο εκτοξεύθηκε σε ακτίνα 3 χιλιομέτρων καταστρέφοντας σπίτια, καταστήματα, αυτοκίνητα, δημόσιες υποδομές. Το ατύχημα χαρακτηρίζεται ως το μοναδικό στον ελλαδικό χώρο που συνέβη σε κατοικημένη περιοχή, εν καιρώ ειρήνης, με τέτοιο τραγικό απολογισμό. Σήμερα οι Σουδιανοί που ανακαλούν στις μνήμες του το ατύχημα, μόνο ως θαύμα χαρακτηρίζουν το γεγονός ότι δεν θρηνήσαμε εκατοντάδες ανθρώπινες ζωές.
Υπενθυμίζεται πως η Δημοτική Κοινότητα Σούδας, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Σούδας, οι Ενορίες της Σούδας, ο Σύλλογος Καταστηματαρχών Σούδας, διοργανώνουν εκδήλωση μνήμης στο λιμάνι της Σούδας την Κυριακή 1 Οκτωβρίου, στις 11.00 το πρωί. Θα πραγματοποιηθεί τρισάγιο, και θα γίνουν ομιλίες για το γεγονός από την κα. Μαράκη Μαρία (Δ/ντρια Λυκείου Σούδας) και τον κ. Φωκά Κωνσταντίνο (Πρόεδρο Δημοτικής Κοινότητας Σούδας). Σε περίπτωση που επικρατούν δυσμενείς καιρικές συνθήκες, η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στον Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Σούδας, την ίδια ώρα.
ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΕΝΗ ΠΟΛΗ
Τι συνέβη τότε αφηγείται στα “Χ.Ν.”ο πρώην κοινοτικός και δημοτικός σύμβουλος Σταύρος Μυριδάκης ο οποίος με την φωτογραφική του μηχανή κατέγραψε εικόνες συγκλονιστικές από την περιοχή λίγο μετά την έκρηξη του ”Πανορμίτη” «Η Σούδα έμοιαζε με βομβαρδισμένη πόλη, καταστροφές σε σπίτια, καταστήματα και αυτοκίνητα. Θαύμα που δεν είχαμε περισσότερα θύματα» μας λέει ο κ. Μυριδάκης και συνεχίζει λέγοντας: «Θυμάμαι την αυλή του σχολείου στα 400 μέτρα περίπου από το σημείο που έγινε η έκρηξη πως ήταν σπαρμένη με εκατοντάδες κομμάτια σίδερα, φιάλες υγραερίου και ό,τι άλλο μπορείς να φανταστείς. Πέντε λεπτά πριν γίνει η έκρηξη τα παιδιά είχαν μπει στις τάξεις για να κάνουν μάθημα… Καταλαβαίνετε τι θα γινόταν αν η έκρηξη γινόταν πέντε λεπτά νωρίτερα».
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΑΡΧΙΣΕ ΝΑ ΒΡΕΧΕΙ… ΠΥΡΑΚΤΩΜΕΝΑ ΣΙΔΕΡΑ
« Την ώρα της έκρηξης ήμουν στο χώρο του Ναυστάθμου στις 8.30 περίπου το πρωί, ακούσαμε ένα δυνατό ”μπάμ” κι αμέσως ο ουρανός άρχισε να βρέχει εκατοντάδες αντικείμενα, λαμαρίνες, φιάλες υγραερίου, ρέλες, βαρέλια, ξύλα… Είδα μια τεράστια λαμαρίνα να πέφτει σε αυτοκίνητο και να το κάνει κι αυτό.. λαμαρίνα. Στο χρωματουργείο του Ναυστάθμου έπεσε ένας πυροσβεστήρας και τρύπησε τον τοίχο. Στην ταράτσα του σπιτιού του Μελάκη έπεσε ένα μεγάλο σίδερο και βρίσκεται εκεί ακόμα. Από το Ναυτικό Νοσοκομείο μέχρι το δημοτικό σχολείο, δεξιά και αριστερά δεν υπήρχε παράθυρο, πόρτα και κεραμίδια στις σκεπές των σπιτιών. Η πλατεία της Σούδας ήταν στρωμένη με πυρακτωμένα κομμάτια σίδερο. Τα μαγαζιά είχαν διαλυθεί, η ξυλεία που ήταν στην πλατεία είχε πάρει φωτιά, το Τελωνείο, οι αποθήκες, όλα είχαν διαλυθεί, μια “κόλαση”. Ζημιές έγιναν μέχρι τα Τσικαλαριά, τα κομμάτια του πλοίου πήγαν σε ακτίνα 3 χλμ» θυμάται ο κ. Μυριδάκης.
Και προσθέτει: « το άλμπουρο του πλοίου καρφώθηκε κοντά στην εκκλησία του Αγ. Νικολάου. Η τζιμινιέρα (φουγάρο) έπεσε στην αυλή του Ρηγάκη ενώ κομμάτια λαμαρίνας που ήταν ένας τόνος έπεσε στην αυλή του Τραχαλάκη 600 μέτρα από το σημείο που έγινε η έκρηξη. Στο ελαιοτριβείο του Γωνιοτωκη που βρίσκεται 300-350 μέτρα από το σημείο της έκρηξης, εκσφενδονίστηκαν τεράστιες σε όγκο και σε βάρος ρέλες. Από το μισό φουγάρο που έφυγε τραυματίστηκε η κα Γωνιωτάκη που μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο, όπως και τόσος κόσμος».
ΠΩΣ ΣΩΘΗΚΑΝ ΟΙ ΣΟΥΔΙΑΝΟΙ
Πώς όμως γλύτωσαν τόσοι άνθρωποι μετά από τέτοια έκρηξη; Όπως μας λέει ο κ. Μυριδάκης «το πλήρωμα του πλοίου, οι λιμενεργάτες, μόλις πήγαν να ανοίξουν και το δεύτερο αμπάρι, μύρισαν μυρωδιά από αέριο και είδαν φωτιά. Δυο από το πλήρωμα ανέβηκαν και έπεσαν την θάλασσα γιατί είχαν πάρει φωτιά τα ρούχα τους ενώ όλοι οι άλλοι έτρεχαν στην πλατεία και φώναζαν στον κόσμο να απομακρυνθεί γιατί θα γίνει έκρηξη. Έτσι δόθηκε ο χρόνος στον κόσμο που ήταν στην πλατεία να προφυλαχτεί και να υπάρξει μόνον ένας νεκρός. Είχαμε όμως αρκετούς τραυματίες, περίπου 130 και από αυτούς οι 25 αρκετά σοβαρά. Ευτυχώς, το πλοίο είχε δέσει δίπλα στο μόλο και έτσι όλο το οστικό κύμα το πήρε ο μόλος γι΄αυτό και τον διάλυσε τελείως. Αν ήταν αρόδου, όλη η πάνω Σούδα θα είχε ισοπεδωθεί».
«ΕΙΧΑΜΕ ΑΓΙΟ…»
«Τότε ήμουν 30 χρονών και δούλευα στο μαγαζί που είχα με χρώματα και σιδερικά πάνω στο δρόμο. Ξαφνικά άκουσα φωνές από έξω ό,τι θα γίνει έκρηξη. Εκείνη την στιγμή είχα πελάτες μέσα στο μαγαζί και τους είπα να βγουν έξω. Έμεινε όμως ένας πελάτης που δεν έφευγε και με παρακαλούσε να τον εξυπηρετήσω, όπως και έκανα. Με το που πήγα στο βάθος του μαγαζιού, ακούγεται ένα “μπαμ”, ένοιωσα το οστικό κύμα να με σπρώχνει και ξαφνικά βρέθηκα κάτω ξαπλωμένος ενώ ο πελάτης είχε… εξαφανιστεί. Βγήκα έξω και η Σούδα ήταν βομβαρδισμένη πόλη. Είχαμε Άγιο που δεν σκοτώθηκαν περισσότεροι άνθρωποι. Φέρανε τα εκρηκτικά δίπλα στην πόρτα μας και τα ξεφορτώνανε» μας αφηγήται ο κ. Γιώργος Νικηφοράκης.
ΤΟ ΑΛΜΠΟΥΡΟ ΠΑΝΩ ΣΕ ΣΠΙΤΙ
Κομμάτι από το άλμπουρο του Πανορμίτη έπεσε πάνω στην κεραμοσκεπή σπιτιού που ανήκε στην οικογένεια του κ. Νίκου Κοκολάκη, που για καλή του τύχη εκείνη την ημέρα ήταν άδειο. Από την οστική δύναμη που δημιουργήθηκε από την έκρηξη το άλμπουρο που ζύγιζε τόνους, βρέθηκε πάνω στην σκέπη του σπιτιού το οποίο βρίσκονταν σε απόσταση 500 μέτρων από το σημείο της έκρηξης. Όπως μας λέει ο κ. Κοκολάκης ήταν πραγματικά θαύμα το ότι δεν θρηνήσαμε περισσότερους νεκρούς. «Μας προστάτεψε φαίνεται ο Αγ. Νικόλαος» σημείωσε.
ΚΑΡΔΙΟΧΤΥΠΙ ΣΤΟΝ ΝΑΥΣΤΑΘΜΟ
Ο κ. Σταμάτης Νάνος εκείνη την εποχή ήταν αξιωματικός στον Ναύσταθμο και την στιγμή της έκρηξης βρισκόταν στο Επιτελείο. «Άκουσα μια μεγάλη έκρηξη και επειδή ήμουν προϊστάμενος στην Επιθεώρηση Πλοίων είχα στείλει 2 υπαξιωματικούς να επιτηρήσουν ένα καράβι στην δεξαμενή. Μόλις άκουσα την έκρηξη σκέφτηκα: «βάλανε φωτιά και τινάχτηκε το καράβι στον αέρα». Στο σημείο που βρισκόμουν, ένα τεράστιο σίδερο τρύπησε τα κεραμίδια, τα ξύλα και έπεσε δίπλα στον γραφείο μου και λέω: ”Θεέ μου, τι είναι αυτό…”. Πάω να το πιάσω και έκαψα τα χέρια μου. Ζεματούσε! Τα παιδιά μου πηγαίνανε στο δημοτικό σχολείο, τρέξαμε με την γυναίκα μου να τα βρούμε και τα πήραμε από εκεί. Βέβαια το μότορσπιπ δεν υπήρχε πουθενά, είχε εξαφανιστεί από την έκρηξη. Μέσα στον Ναύσταθμο τα αυτοκίνητα είχαν γίνει.. πλάκα, είχαν συρρικνωθεί από την πίεση. Το σπίτι μου, στην Κάτω Σούδα, βρισκόταν 1 χλμ από το σημείο της έκρηξης, έσπασε η πόρτα, ράγισε η ταράτσα και στην ταράτσα επάνω προσγειώθηκε ένα βιβλίο. Ήταν το Ημερολόγιο του Πανορμίτη, το ημερολόγιο του Α’ Μηχανικού που έγραφε για τους περιοδικούς ελέγχους».
ΜΙΑ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ
Η κα Ανδρονίκη Παπαδάκη που διατηρεί φούρνο πάνω στον δρόμο της Σούδας από εκείνη την εποχή, μας αφηγείται συγκλονιστικές στιγμές με δάκρυα στα μάτια: «ενώ πανίζαμε το ψωμί ακούσαμε μια έκρηξη και όλα γίνανε μια μαυρίλα, τα χέρια μου γεμίσανε μικρά κομμάτια από τζάμια, βγαίνω έξω και παντού ήταν φιάλες υγραερίου πεταμένες. Ανεβαίνω πάνω να βρω το παιδί μου που ήταν 2,5 χρονών γιατί το άλλο βρισκόταν στο σχολείο. Πάω να βρω το μικρό μου που κοιμόταν και βλέπω πάνω στο κρεβατάκι του που βρισκόταν κάτω από παράθυρο, να έχει πέσει όλο το παράθυρο όπως ήταν με τα ξύλα και τα τζάμια πάνω στο κρεβάτι του παιδιού μου. Το παιδί μου όμως είχε φύγει από το κρεβατάκι του και είχε κοιμηθεί δίπλα στο δικό μας κρεβάτι, έκλαιγε και τα χεράκια του ήταν γεμάτα από μικρά τζάμια..». Έτσι σώθηκε το παιδί της κας Παπαδάκη… Από καθαρή τύχη σώθηκαν πολλές ζωές εκείνο το πρωινό. Σχεδόν ίδια περιστατικά μας αφηγήθηκαν οι ντόπιοι και για μια έγκυο γυναίκα που ενώ βρισκόταν ξαπλωμένη στο κρεβάτι της και σηκώθηκε πηγαίνοντας σε άλλο δωμάτιο, όταν γύρισε αντίκρισε πάνω στο κρεβάτι της να έχει καρφωθεί ένα μεγάλο πυρακτωμένο σίδερο από το μότορσιπ…
Εκδήλωση την Κυριακή
Η Δημοτική Κοινότητα Σούδας, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Σούδας, οι Ενορίες της Σούδας, ο Σύλλογος Καταστηματαρχών Σούδας, διοργανώνουν εκδήλωση μνήμης στο λιμάνι
της Σούδας την Κυριακή 1 Οκτωβρίου 2 και ώρα 11 το πρωί.
Θα πραγματοποιηθεί τρισάγιο, και θα γίνουν ομιλίες για το γεγονός από την κα. Μαράκη Μαρία (Δ/ντρια Λυκείου Σούδας) και τον κ. Φωκά Κωνσταντίνο (Πρόεδρο Δημοτικής Κοινότητας Σούδας).
Σε περίπτωση που επικρατούν δυσμενείς καιρικές συνθήκες, η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στον Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Σούδας, την ίδια ώρα.
