H μεγάλη διαφορά πολιτιστικής στάθμης των Ελλήνων της Ανατολής, σε σχέση με τους ντόπιους, έδωσε στους Mικρασιάτες μουσικούς να επιβάλουν το δικό τους τρόπο ζωής, κοινωνικής συμπεριφοράς, ψυχαγωγίας και μουσικών ακουσμάτων.
Έτσι επηρέασαν καταλυτικά και την ελληνική δισκογραφία που άρχισε να αναπτύσσεται στην Eλλάδα μετά το 1924.
Tη δεκαετία του ’20 ιδρύθηκαν οι πρώτες και πιο σημαντικές δισκογραφικές εταιρείες στην Eλλάδα, όπως η γερμανική Odeon record στη Θεσσαλονίκη (1924), η αγγλική Grammophone record, με τα σήματα της Columbia και His Master’s Voice (1926-27), η γαλλική Pathe (1927) και οι γερμανικές Polydor και Homokorde-Electro (1928). Oι Έλληνες της Σμύρνης και όχι μόνο, είχαν αναπτύξει μεγάλο λαογραφικό πλούτο με έθιμα, παραδόσεις, θρύλους, παραμύθια αλλά και τραγούδια τα οποία απηχούσαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μοναδικής αυτής Πολιτείας της Aνατολής. Στη Σμύρνη και στην ευρύτερη περιοχή, συνυπήρχαν χωρίς διακρίσεις τραγούδια διαφόρων ειδών. Δημοτικά, αστικά, λαϊκά, τραγούδια του μουσικού θεάτρου, ευρωπαϊκές μελωδίες και οπερέτες αλλά και αμανέδες. Παραλλαγή και εξέλιξη του σμυρναίικου τραγουδιού ήταν και το ρεμπέτικο του οποίου οι πραγματικές ρίζες ανάγονται σε βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική αλλά και στο δημοτικό τραγούδι του ελληνόφωνου πληθυσμού της Mικρής Aσίας και των νησιών του Aιγαίου, τραγούδια με ρίζες ανατολίτικες, ρωμαίικη καρδιά, αστικό χαρακτήρα και χρώμα μάγκικο. H μουσική και τα τραγούδια των Eλλήνων της Mικράς Aσίας, έγιναν γνωστά στην Eλλάδα κυρίως μετά τη μικρασιατική καταστροφή και λίγο πριν τη δεκαετία του ’30 και υπήρξαν καταλυτικά ως προς τη διαμόρφωση και την εξέλιξη του ελληνικού τραγουδιού.
Tη δεκαετία αυτή σπουδαίοι συνθέτες πέρασαν στη δισκογραφία στο χώρο του ελαφρού τραγουδιού, της οπερέτας, του μελοδράματος και της επιθεώρησης.
Aνάμεσά τους, ο Διονύσης Λαυράγκας, Δημήτρης Pόιδος, Mανώλης Kαλομοίρης, Nαπολέων Λαμπελέτ, Θεόφραστος Σακελλαρίου, Σίμων Kαρακάσης, Iωάννης Kομνηνός, Nίκος Xατζηαποστόλου και Kλέων Tριανταφύλλου ή Aττίκ. Στα τέλη της δεκαετίας εμφανίζονται στη δισκογραφία και σπουδαίες λαϊκές φωνές, όπως του Στελλάκη Περπινιάδη, Kώστα Pούκουνα, Pόζας Eσκενάζυ, Mαρίζα Φραντζεσκοπούλου ή Πολίτισσα που θα κυριαρχήσουν την επόμενη δεκαετία.
Η μουσική της Ιωνίας
Από τη συνοπτική μας αναφορά στην αρχαία ελληνική μουσική, είναι φανερό ότι πολλά από τα μουσικά όργανα της αρχαιότητας έλκουν την καταγωγή τους από το μουσικό πολιτισμό της Μικράς Aσίας. Η χαρακτηριστική μουσική της Ιωνίας, που ο Πλάτωνας αποκαλούσε χαλαρά ιαστί αρμονία, ενσωματώθηκε και συμπορεύτηκε με την ελληνική, καθορίζοντας την εξέλιξή της. Ήταν ένα από τα δώρα της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς που έφεραν οι πρόσφυγες στην Ελλάδα.
Οι Έλληνες της Σμύρνης και όχι μόνο, είχαν αναπτύξει μεγάλο λαογραφικό πλούτο με ήθη, έθιμα, παραδόσεις, θρύλους, παραμύθια αλλά και τραγούδια τα οποία απηχούσαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μοναδικής αυτής πολιτείας της Ανατολής. Όπως και σε ολόκληρο τον ελληνισμό, οι μεγάλες γιορτές του ορθόδοξου ημερολογίου και τα πανηγύρια παρείχαν τις περισσότερες αφορμές για μουσική, χορό και τραγούδι. Τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά,το Πάσχα και κυρίως την Καθαρή Δευτέρα, η μουσική κατέκλυζε τους δρόμους της πόλης. Το τραγούδι και η μουσική ήταν συνυφασμένα με τη ζωή τους και στους στίχους αποτύπωναν τις χαρές και τις λύπες, τα πάθη, τους πόθους και τους έρωτες αλλά και όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις της καθημερινής ζωής τους.
Τα όργανα που συνόδευαν τα σμυρναίικα τραγούδια, ήταν κυρίως το βιολί, το ούτι και το σαντούρι ή το κανονάκι. Χρησιμοποιούσαν ακόμη κιθάρα, μαντολίνο, κλαρίνο, τουμπερλέκι, ταμπουρά, ντέφι και μερικές φορές φλάουτο. Στη Σμύρνη και στην ευρύτερη περιοχή, συνυπήρχαν χωρίς διακρίσεις τραγούδια διαφόρων ειδών. Δημοτικά , αστικά, λαϊκά, τραγούδια του μουσικού θεάτρου, ευρωπαϊκές μελωδίες και οπερέτες αλλά και αμανέδες. Παραλλαγή και εξέλιξη του σμυρναίικου τραγουδιού ήταν και το ρεμπέτικο του οποίου οι πραγματικές ρίζες ανάγονται στη βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική αλλά και στο δημοτικό τραγούδι του ελληνόφωνου πληθυσμού της Μικράς Aσίας και των νησιών του Αιγαίου. Τραγούδια με ρίζες ανατολίτικες, ρωμαίικη καρδιά, αστικό χαρακτήρα και χρώμα μάγκικο. Η μουσική και τα τραγούδια των Ελλήνων της Μικράς Aσίας, έγιναν γνωστά στην Ελλάδα κυρίως μετά m μικρασιατική καταστροφή και λίγο πριν τη δεκαετία του ‘ 30 και υπήρξαν καταλυτικά ως προς τη διαμόρφωση και εξέλιξη του ελληνικού τραγουδιού…
Καφέ Αμάν
Το Καφέ Αμάν ήταν είδοs λαϊκού καφενείου rns προπολεμικήs Eλλάδαs μέσα στο οποίο δύο ή τρειs τραγουδιστές, οι αμανετζήδες, αυτοσχεδίαζαν λέyoνταs oτίχους, συχνά στη μορφή διαλόγου μεταξύ τους, σε ελεύθερο ρυθμό και μελωδία. Συχνά επαναλάμβαναν το επιφώνημα αμάν, προσπαθώνταs να κερδίσουν χρόνο μέχρι να αυτοσχεδιάσουν τους επόμεvous στίχους. Ίδιου τύπου καφενεία ήταν και τα Καφέ Σαντούρ που υπήρχαν κυρίωs στη Σμύρνη. Τα τραγούδια που ακούγονταν σε αυτούs τους χώρουs ήταν κυρίωs αμανέδεs. Τα Καφέ Αμάν έπαψαν να λειτουργούν, μετά από ειδική απαγόρευση του καθεστώτοs του Μεταξά το 1937 όπου απαγορεύτηκαν οι αμανέδεs σε δημόσιουs χώρουs στην Ελλάδα, θεωρούμενοι ωs τουρκικό άκουσμα …
Η Αδελφότητα Μικρασιατών Ν.Χανίων “O Άγιος Πολύκαρπος” σε συνεργασία με τα “Χανιώτικα νέα”, παρουσιάζουν κάθε εβδομάδα ένα ιστορικό αφιέρωμα στη Μικρά Ασία, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη μικρασιατική καταστροφή.
Κυρία Χαριτάκη,σας προτείνω να αναφερθείτε και στο ιαπωνικό πλοίο Τοκέϊ Μαρού που διέσωσε αρκετούς Έλληνες!