Την 2α Ιουνίου του 1941, αφού οι Γερμανοί συγκέντρωσαν όλους τους άνδρες του Κυρτομάδω στην τοποθεσία ΛΕΠΙΔΕΣ, τους ανάγκασαν με τη σκαλίδα που καλλιεργούσαν τη γη τους ν’ ανοίξουν και τον ομαδικό τους τάφο.
Απέναντι και πολύ κοντά στην αμφιθεατρική πλαγιά, μητέρες, σύζυγοι, θυγατέρες και όλα τα σκολιαρούδια του χωριού διετάχθησαν να παρακολουθήσουν την εκτέλεση 23 δικών τους ανθρώπων!!!
Ο ήχος των πολυβόλων εσήκωσε βοή μεγάλη- θρήνο και μοιρολόγια. Και μετά… η ταραχή των όπλων έγινε νευρική ταραχή πανικού και τρόμου. «Και τώρα ακόμη, όταν έρθει αυτή η εικόνα στο μυαλό μου ακούω τα σφυρίγματα και νιώθω την ίδια τρομακτική ταραχή», μου είπε αυτόπτης μάρτυρας, ηλικιωμένη σήμερα (87 ετών)- παιδί τότε.
Τι κρίμα! σκέφτομαι, δεν πρόλαβε η Ιστορία να αναζητήσει τα θύματα της άλλης σελίδας των εκτελέσεων.
Αλήθεια! τι άκουε, τι έβλεπε, τι βίωνε μια ειρηνική κοινότητα της καθημερινής βιοπάλης και ένας σεβαστός αριθμός μικρών μαθητών μαζί με τη δασκάλα του Κυρτομάδω, κ. Ανδρονίκη Βασ. Διγαλάκη; Αυτή η επιβλητική μορφή συνερχόμενη από το ισχυρό σοκ της εκτέλεσης του συζύγου της και των δύο (2) αδελφών του, αγκαλιάζει με το βλέμμα της και τη στοργή της όλα τα “πυροβολημένα” παιδιά του χωριού μαζί με τα τρία (3) μικρά της παιδιά. Συγκεντρώνει τη σκέψη της και μέσα από το “χτυπημένο είναι της” ακούει τη φωνή της Ανάγκης: «Να σταθεί ΟΡΘΙΑ, να στηρίξει όλες τις “ακέφαλες πλέον οικογένειες του χωριού” και μαζί τους να πάρει “το ανηφορικό μονοπάτι από την αρχή”».
Σήμερα συμπληρώνονται 81 χρόνια από τότε. Η μνημοσύνη κάλεσε όλους τους κατοίκους του μικρού χωριού στον ιερό τόπο της θυσίας.
Με σεβασμό και σχεδόν βιωματικά ο τέως πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης, κ. Βασ. Διγαλάκης και νυν βουλευτής Χανίων -εγγονός του εκτελεσθέντος Βασ. Διγαλάκη και της εμβληματικής δασκάλας του Κυρτομάδω κ. Ανδρονίκης Βασ. Διγαλάκη- αναφέρθηκε ως ομιλητής της ημέρας στα ιστορικά γεγονότα της τραγικής εκείνης εποχής.
Στο μνημείο των εκτελεσθέντων υπάρχει ειδικός χώρος όπου φυλάσσονται τα οστά των ηρώων. Ψάλλοντες όλοι μαζί τον εθνικό μας Ύμνο νιώσαμε εκεί νοερά να ξεπροβάλλει από τα “κόκκαλα των Ελλήνων τα ιερά” η αθάνατη ΟΠΤΑΣΙΑ της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ.
* H Παναγ. Παπαγιαννοπούλου – Ζουρίδη είναι φιλόλογος
