Aν χαθώ ένα βράδυ, μη ρωτήσεις τι έχω γίνει. Κανένας δε θα ξέρει
Χριστόφορος Σκλαβενίτης
Το σημείωμα είναι ενθύμημα τιμής και μνήμης για το Δάσκαλο Χριστόφορο Σκλαβενίτη που έφυγε τέτοιες μέρες πριν 5 χρόνια.
Το έργο του Χριστόφορου σημαντικό για τα Χανιά, δημιούργησε γενιές κεραμιστών που προκόβουν και δημιουργούν εισόδημα στον τόπο μας.
Το μεθυστικό καλοκαίρι του Χριστόφορου
Τον Αύγουστο 2013 έγραφα σε αυτή τη στήλη για τους επισκέπτες μας, που κατακτημένοι από τον έρωτα, ζουν τα δικά τους μεθυστικά όνειρα στην πόλη μας.
Για αυτούς που τα Χανιά δεν είναι ένας προορισμός, αλλά γίνονται η πόλη τους. Μέθυσε κι ο Χριστόφορος περπατώντας στην παλιά πόλη, έμεινε εδώ, έστησε το πρώτο του εργαστήρι του στη Νέα Χώρα κι έγινε βέρος Χανιώτης. Σύντροφος του άξια, η Αργυρώ Βαγιάκη.
Η δεύτερή του άνοιξη
Η δεύτερη περίοδος δημιουργίας του Χριστόφορου διήρκησε από τον ερχομό του, στα Χανιά το 1977 μέχρι τα βαθειά του γεράματα.
Τυχεροί οι μαθητές του στις Σχολές Μαθητείας στο Κολυμπάρι, στο ίδρυμα Αγία Σοφία και στα Χανιά. Για 20 χρόνια ο δάσκαλος Χριστόφορος μυούσε τους μαθητές του στα μυστικά μιας Τέχνης που δεν γνωρίζω για να την αξιολογήσω.
Ήταν ευτυχής συγκυρία ο ερχομός του στα Χανιά, λίγο πριν αρχίσει η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής μας. Oταν άρχισε να αυξάνεται η ζήτηση για πιστά μουσειακά αντίγραφα και ποιοτικά είδη κεραμικής, οι μαθητές του ήταν ήδη επαγγελματίες. Τυχεροί κι όσοι τον γνωρίσαμε. Κάτοχος της γνώσης της παλιάς σε ταξίδευε με τον απέριττο μεστό λόγο του σε τόπους και χρόνους αλαργινούς.
Μιλούσε την ξάστερη γλώσσα των σοφών με τα λιγνά κορμιά, ένας αληθινός Λευκορείτης. Eλεγε…
• «Τα γλυπτά και τα κεραμικά είναι οι πρεσβευτές της Ελληνικής Καλαισθησίας στο εξωτερικό», Εκθεση Κεραμικής, Χανιά,2011.
• «Είναι δύσκολο να ασχοληθεί κανείς και να ζήσει από την Κεραμική, διότι η δουλειά αυτή έχει πόνο και πολλή κούραση. Είμαι υπερήφανος που όλα αυτά τα παιδιά που υπήρξαν μαθητές μου, μάθανε την τέχνη, ζουν από αυτή και σήμερα είναι καταξιωμένοι καλλιτέχνες». Συνέντευξη στα Χανιώτικα Νέα.
Ανιδιοτελής οικοδόμος
Ανιδιοτελής οικοδόμος μιας κοινωνίας που γλιστρούσε προς την ιδιοτέλεια εργάστηκε αθόρυβα για να αυξηθεί η συνεισφορά των κεραμιστών στην οικονομική ανάπτυξη της Δυτικής Κρήτης.
Το ερευνητικό του μεράκι διέκρινε η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων και εξέδωσε το 2002 τη μοναδική μελέτη του “Η λαϊκή αγγειοπλαστική στη Δυτική Κρήτη” ένα έργο 15ετούς έρευνας, πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές κεραμιστών.
Στον πρόλογο του “θυμάται τις ρίζες” και ξεπληρώνει το χρέος του:
«Το χρέος (με ώθησε στην συγγραφή του) σε όλους εκείνους τους ομότεχνους μου που κανείς δεν μνημόνευσε. Αισθάνομαι το “χρέος” να μην αφήσω να λησμονηθεί η προσφορά και το όνομα τους».
Χωρίς μοιρολόγια
Στο τελευταίο του βιβλίο μια μοναδική έρευνα για τα μοιρολόγια της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Λευκάδας, ο Χριστόφορος με ολοφάνερη πίκρα σημειώνει… «μοιρολόγια δεν ακούγονται από πολλά χρόνια στο χωριό μου… στέρεψε το ποτάμι των δακρύων, τα δάκρυα δεν φτάνουν εκεί κάτω, χάθηκαν κι οι μοιρολογίστρες».
Αφιέρωμα της Εταιρίας Λευκαδικών Μελετών
Οι Λευκαδίτες τίμησαν το Χριστόφορο σε ημερίδα που έγινε στην Αθήνα το 2018 και της οποίας τα πρακτικά εκδόθηκαν πρόσφατα.
Οι ομιλητές τόνισαν την έμπνευση του που ήταν πάντα παρούσα, σαν δένδρο αειθαλές σε εύφορη γη. Είπαν:
«Η πολυσχιδής προσωπικότητά του, η εντιμότητα, η ανησυχία, ο στοχασμός του πυροδοτούσαν την κάμινο της ενεργητικότητάς του και έκτισαν την αυτοτέλεια του χαρακτήρα του, ώστε επάξια να αποκαλείται “Δάσκαλος” από τους μαθητές του».
Επίλογος
Κλείνω το σημείωμα με την παράθεση αποσπασμάτων από τα ποιήματα του, “Ιθάκη” και “Του Ταξιδιού το τέλος”.
Και τα δύο, βέλη στην καρδιά για τους ενορατικούς…
«…Τώρα χωρίς πλοία, χωρίς συντρόφους, χωρίς λάφυρα.
Με κούραση κι άχρηστη φήμη,
Θαλασσοδέρνω στους ωκεανούς.
Χαμένος»
……………………………………………………
«Δεν έχει πια ταξίδια.
Αλλα δε θα σε σύρουν κύματα
και τόποι άλλοι.
Του ταξιδιού το μάκρος
σε τούτο τελειώνει το ακρογιάλι.
Φρόντισε τώρα,
τις μικρές σου πήλινες φιγούρες να μαζέψεις,
τις ξερές γαρδένιες,
τα σκόρπια σου χαρτιά με τα ποιήματα, τους χάρτες».
Οταν ο Χριστόφορος μετεγκαταστάθηκε από τον Πειραιά στα Χανιά, είχε ένα πλούσιο βιογραφικό. Ηταν καταξιωμένος κεραμίστας και παθιασμένος ερευνητής της λαϊκής παράδοσης. Αριστούχος της Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών, μεταπτυχιακός υπότροφος του Ι.Κ.Υ. στην Ιταλία και διπλωματούχος τεχνολόγος κεραμίστας.
Τιμήθηκε με το χρυσό μετάλλιο της Ιταλικής Γερουσίας (1962), με το 1ο βραβείο στη διεθνή Εκθεση Φλωρεντίας (1964) και με το μετάλλιο του αργυρού Σταυρού του Σωτήρος (1965) .
Ερευνητής της κεραμικής στα πεδία της τεχνολογίας και των εφαρμογών, της αρχαίας παράδοσης και της λαϊκής παραδοσιακής κεραμικής, εσπεραντιστής και συλλέκτης παραδοσιακού υλικού στην Κάτω Ιταλία και στη Λευκάδα.
Ο Δήμος της πόλης Kalimera τον ανακήρυξε επίτιμο δημότη για τις έρευνες του σχετικά με τους Ελληνόφωνους.
Στα Χανιά δίδαξε στην Αγγειοπλαστική σχολή Κολυμπαρίου, στο Ινστιτούτο Κεραμικής Τέχνης και Τεχνολογίας του Ιδρύματος Αγ. Σοφίας Αποκορώνου και σε προγράμματα του ΟΑΕΔ, του Δήμου Χανίων και του Πολυτεχνείου μας.
Τα βιβλία του “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”, “Γνωστική ανάπτυξη” διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία ΚΥΒΟΣ και LIBRAIRIE.
