Σε μνημείο… ντροπής αντί για τιμής έχει μετατραπεί το μνημειακό συγκρότημα για τη Μάχη της Κρήτης στη θέση Συκολιά του Γαλατά. Eνα μνημείο που στοίχισε πάνω από 1 εκατ. ευρώ στο ελληνικό δημόσιο αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, ενώ σήμερα βρίσκεται βυθισμένο στη λήθη, έρμαιο των ορέξεων διαφόρων βανδάλων.
H εικόνα που αντικρίζει κανείς είναι πραγματικά αποκαρδιωτική. Η χορταριασμένη επιβλητική σκάλα που οδηγεί στο μνημειακό συγκρότημα προϊδεάζει τον επισκέπτη για την εγκατάλειψη που επικρατεί. Οι λασπωμένοι δρόμοι πάνω είναι αδιάβατοι ακόμα για τα αυτοκίνητα. Πεταμένα σκουπίδια, παλιά στρώματα και γκράφιτι στους τοίχους συνθέτουν ένα σκηνικό πλήρους απαξίωσης. Οι χώροι είναι γεμάτοι νερά και τα μπετά ποτισμένα από την υγρασία. Πλησιάζοντας κανείς τον χώρο του μνημείου αισθάνεται ακόμα πιο έντονα ντροπή και οργή για την αδιαφορία της Πολιτείας.
Οι μαρμάρινες πλάκες του μνημείου που ήταν αφιερωμένες στους συμμάχους (Βρετανούς και Αυστραλούς) είναι κατεστραμμένες και κομμάτια τους συναντάει κανείς διάσπαρτα στον χώρο. Στο δωμάτιο που βρίσκεται κάτω ακριβώς παραμένουν ακόμα τα ίχνη από τη χρήση του ως στάνη…
ΗΜΙΤΕΛΕΣ ΟΡΑΜΑ
Κι όμως το μνημειακό συγκρότημα τη Μάχη της Κρήτης ξεκίνησε κάποτε με το όραμα να αποτελέσει σημείο αναφοράς για μια από τις σημαντικότερες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Οι προσπάθειες χρονολογούνται από το 1991 όταν θεμελιώθηκε από τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Παράλληλα το Ελληνικό Δημόσιο δίνει 91 εκατ. δραχμές και αγοράζει 42 στρέμματα στον λόφο. Η Νομαρχία προκηρύσσει πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό τον οποίο κερδίζει το μελετητικό γραφείο Α.Ν. Τομπάζη. Ο προϋπολογισμός του έργου υπολογίζεται σε 4.950.000 ευρώ. Οι μελέτες προχωράνε, ωστόσο, θα χρειαστεί να περάσουν πολλά χρόνια έως ότου η Νομαρχία ασχοληθεί ξανά ενεργά με το θέμα.
Έτσι το 2003 η μελέτη είναι έτοιμη και το 2008 η Α’ φάση του έργου που περιλαμβάνει τη διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου, τη δημιουργία του φέροντα οργανισμού των κτιρίων κ.λπ. εντάσσεται στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων με προϋπολογισμό 1.760.000 ευρώ. Οι εργασίες εκτελούνται και ολοκληρώνονται μέσα στα επόμενα 2 περίπου χρόνια. Κάπου εκεί κι ενώ η οικονομική κρίση έκανε την εμφάνισή της, “παγώνουν” ουσιαστικά οι προσπάθειες. Έκτοτε καμία ενέργεια δεν έχει γίνει και το μνημείο εγκαταλείφθηκε πλήρως. Εκεί όπου κάποτε προορίζονταν να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο μνημείο με εκθετήρια, αίθουσες εκδηλώσεων, οπτικοακουστικών μέσων, εργαστηρίων κ.λπ. και το οποίο θα φιλοξενούσε τις κεντρικές εκδηλώσεις για τη Μάχη της Κρήτης σήμερα το μόνο που συναντάει κανείς είναι ερημιά και εγκατάλειψη…
Θλίψη
Τη θλίψη του για την απαξίωση του μνημειακού συγκροτήματος για τη Μάχη της Κρήτης αλλά και τη στάση της Πολιτείας και των τοπικών Αρχών εξέφρασε ο επίτιμος πρόεδρος του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών της Ελλάδας Ευτύχης Δασκαλάκης μιλώντας στα “Χ.ν.”. “Μετά το 2010 δεν έγινε καμία προσπάθεια για την ολοκλήρωση της προσπάθειας. Είναι λυπηρό πραγματικά να λέμε ότι θέλουμε να διατηρήσουμε την ιστορική μνήμη και να τιμήσουμε τους νεκρούς μας για τη συμβολή τους στον αγώνα ενάντια στον ναζισμό και να υπάρχει αυτή η κατάσταση, αυτή η εγκατάλειψη”, τόνισε ο κ. Δασκαλάκης και πρόσθεσε: “Εμείς ως Δίκτυο ζητάμε την ολοκλήρωση του έργου ώστε να αποτελέσει παγκόσμιο τόπο προσκυνήματος κι ένα μνημείο αντάξιο της ιστορίας και των ανθρώπων της Κρήτης”.
Συνεχίζοντας ο κ. Δασκαλάκης κατηγόρησε την Περιφέρεια Κρήτης ότι έπειτα από την κατάργηση των Νομαρχιών δεν ασχολήθηκε καθόλου με το θέμα. “Ευθύνες όμως έχει και ο μητροπολιτικός Δήμος Χανίων που δεν έσκυψε καθόλου πάνω από το πρόβλημα. Άραγε τον Μάιο στις επετειακές εκδηλώσεις της Μάχης της Κρήτης τι θα κάνουν όλοι αυτοί; Θα έρθουν να τιμήσουν τον αγώνα των Κρητικών και των συμμάχων σε ένα ερειπωμένο συγκρότημα; Πραγματικά θλίβομαι για τη στάση της Περιφέρειας και του Δήμου Χανίων που εγκατέλειψαν αυτή την προσπάθεια”, ανέφερε ο κ. Δασκαλάκης, ενώ υπενθύμισε ότι ακόμα και ο Γερμανός πρόεδρος Χ. Κολ ο οποίος είχε παραβρεθεί στις εκδηλώσεις το 1991 είχε εκφράσει τη βούληση σε ένδειξη συγγνώμης προς τον κρητικό λαό να συμβάλλει στη χρηματοδότηση του έργου. “Καλώ την Περιφέρεια, τα Δημοτικά Συμβούλια όλης της Κρήτης αλλά και τους βουλευτές να απαιτήσουμε από την κυβέρνηση την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου συγκροτήματος”, είπε καταλήγοντας ο κ. Δασκαλάκης.
It was Stelios Liodakis our, fantastic guide last September, who decided to take us to the site.
Stelios had never seen the site and was appalled.
When I returned to Melbourne, I contacted, Tony Tsourdalakis ,the great Chairman of the Battle of Crete and Greece Commemorative Council and your excellent article was due to him.
Stelios needs to be thanked for making us aware of the state of the site which is pitiful.
very best
Mark Quirk