του Δρος Ηλία Ευαγ. Μαζοκοπάκη
(Εκδόσεις ‘‘ΠΡΟΣΔΟΚΙΑ’’, Χανιά 2023)
Πριν από λίγες εβδομάδες εδόθη στο εκλεκτό βιβλιόφιλο κοινό ένα ακόμη συγγραφικό έργο του διαπρεπούς και ακάματου εργάτου της ιατρικής επιστήμης και θεολογικής προσφοράς, του αγαπητού μας κ. Ηλία Μαζοκοπάκη, Πλοιάρχου Π.Ν., Διευθυντού της Παθολογικής Κλινικής του Ναυτικού Νοσοκομείου Κρήτης, αριστούχου Διδάκτορος Ιατρικής και Θεολογίας. Το υπέροχο αυτό βιβλίο με αριθμό σελίδων 272 καθίσταται προσιτό σε όλο τον κόσμο, φίλους της μάθησης, και ιδίως για τους χριστιανούς, καθώς ασχολείται με τη διατροφική συμπεριφορά των μοναχών στα Ορθόδοξα Μοναστήρια, η υιοθέτηση της οποίας μπορεί να καταστεί ωφέλιμη για την ψυχοσωματική μας υγεία και ποιότητα ζωής.
Το βιβλίο αυτό είναι αφιερωμένο στις αγγελομίμητες μοναστικές αδελφότητες της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας και έχει ως εκδότη το Πατριαρχικό Κέντρο της Ιεράς Μονής Γουβερνέτου (εκδόσεις «ΠΡΟΣΔΟΚΙΑ»). Πλούσια η βιβλιογραφία και οι πηγές του, πάμπολλες οι παραπομπές του, ποικίλοι οι τρόποι διαχείρισης και «κοινωνίας» των τροφών κατά τη διάρκεια του εκκλησιαστικού έτους.
Όπως τονίζει στον πρόλογο του βιβλίου ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (νυν Αντιπρύτανης), καθηγητής κ. Χρήστος Καραγιάννης, το πόνημα του κ. Ηλία Μαζοκοπάκη αποτελεί μία πνευματική γέφυρα που συνδέει την επιστήμη της Θεολογίας με εκείνη της Ιατρικής. Η αλήθεια είναι ότι ο πολυτάλαντος κ. Ηλίας Μαζοκοπάκης σε όλα σχεδόν τα βιβλία του (10 από τα συνολικά μέχρι τώρα 12) και σε αρκετές από τις δημοσιευμένες επιστημονικές ελληνόγλωσσες και ξενόγλωσσες επιστημονικές του μελέτες (40 από τις συνολικά μέχρι τώρα 250) προσεγγίζει και ερμηνεύει διττά, δηλαδή θεολογικώς και ιατρικώς, με επιστημονική τεκμηρίωση και αντικειμενικότητα, ποικίλα θέματα και γεγονότα της Αγίας Γραφής και Εκκλησιαστικής μας ιστορίας και ζωής. Αλλά και ο Καθηγούμενος και Πρόεδρος του Πατριαρχικού Κέντρου της Ιεράς Μονής Γουβερνέτου, Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ευμενείας κ. Ειρηναίος, που είχε την ευθύνη της εκδόσεως, επαινεί τον συγγραφέα χαρακτηρίζοντας τον «χαρισματικό» και «σεμνό» πολίτη.
Σε μια εποχή όπου κυριαρχούν η φιλαυτία, η φιληδονία, ο υπερκαταναλωτισμός, η πλεονεξία και η καταστροφή του περιβάλλοντος (οικολογικό πρόβλημα), το βιβλίο τούτο έρχεται να μας υπενθυμίσει αφ’ ενός μεν τις καταστροφικές και δυνητικά θανατηφόρες συνέπειες που δημιουργούν όχι μόνο στο σώμα αλλά και στην ψυχή (πάθη) οι ποικίλου τύπου διατροφικές καταχρήσεις και παραχρήσεις, αφ’ ετέρου δε τις βιώσιμες λύσεις που αιώνες τώρα η Εκκλησία μας συνιστά και προσφέρει. Και μία από τις λύσεις αυτές είναι αναμφίβολα η θεοπαράδοτη εντολή της νηστείας που οδηγεί τον ανθρώπινο οργανισμό σε μια υγιή ψυχοσωματική ανάπτυξη. Η νηστεία υπενθυμίζει στον πεπτωκότα άνθρωπο διαχρονικά ότι πρέπει να τρώει για να ζει, να καλύπτει δηλαδή τις σωματικές του ανάγκες, και ότι δεν πρέπει να ζει μόνο για να τρώει. Και αυτό βρίσκει την πλήρη εφαρμογή του στους Ορθόδοξους μοναχούς μας και στη διατροφική τους συμπεριφορά.
Ο συγγραφέας μέσα από τις πολυάριθμες αγιογραφικές και πατερικές παραπομπές του παρουσιάζει τις θέσεις και απόψεις της Εκκλησίας μας για τον σημαντικό ρόλο που παίζει στη ζωή του ανθρώπου η εγκράτεια της γαστρός γενικότερα, και ακολούθως ως ιατρός τις αξιολογεί και τις ερμηνεύει επιβεβαιώνοντας επιστημονικά την αξία τους. Περιγράφει τις διατροφικές συνήθειες των μοναστικών κοινοτήτων-αδελφοτήτων με θαυμαστό τρόπο, παροτρύνοντας εμάς, που δεν ζούμε σε μονές, να τολμήσουμε να τις εφαρμόσουμε κατά το μέτρο του δυνατού (τουλάχιστον κάποιες από αυτές).
Η Ορθόδοξη Εκκλησία εξάλλου δεν έχει στόχο να καταπιέσει κανέναν, αλλά ως φιλόστοργος μητέρα υποδεικνύει τους πετυχημένους τρόπους απαλλαγής μας από τα πάθη της φιληδονίας, της λαιμαργίας και της πλεονεξίας, προκειμένου να αποκτήσουμε ψυχή και σώμα αγιασμένα. Και ένας από αυτούς τους τρόπους είναι η εγκράτεια και η νηστεία. Στο βιβλίο αυτό υπενθυμίζονται ότι η νηστεία είναι η πρώτη εντολή που έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο, ότι είναι το φάρμακο που σκοτώνει την αμαρτία, ότι έχει διττό χαρακτήρα (σωματικό και πνευματικό), και ότι πρέπει να απέχει από φαρισαϊσμούς και υποκρισίες. Περιγράφονται επίσης οι διαβαθμίσεις της νηστείας και οι περιπτώσεις κατάλυσής της σε περίπτωση π.χ. ασθενείας, καθιστώντας σαφές ότι η νηστεία δεν έχει σκοπό να εξοντώσει ή να αποδυναμώσει τον άνθρωπο, αλλά να τον βοηθήσει στον αγώνα απαλλαγής του από τα ψυχοσωματικά πάθη. Γι’ αυτό και η νηστεία πρέπει να εξατομικεύεται, όποτε απαιτείται. Δυστυχώς, οι σύγχρονοι Ορθόδοξοι χριστιανοί όχι μόνο δεν ακολουθούμε τις διατροφικές παραινέσεις και εντολές της Εκκλησίας μας, αλλά δεν ακολουθούμε και αυτές της Ιατρικής επιστήμης για την υιοθέτηση υγιεινών προτύπων διατροφής που μας κληροδότησε η Μοναστηριακή διατροφή (δηλαδή την Κρητική και Μεσογειακή διατροφή).
Ο εκλεκτός συγγραφέας στο βιβλίο του αυτό συγκρίνει τη Μοναστηριακή διατροφή και με την Δυτικού τύπου διατροφή. Βασισμένος στη σύγχρονη ιατρική βιβλιογραφία μας καθιστά σαφές ότι η υιοθέτηση του Δυτικού διατροφικού προτύπου από τους Έλληνες τις τελευταίες δεκαετίες συνευθύνεται για τις ολέθριες συνέπειες στην υγεία τους, όπως αυτό αποδεικνύεται από την ολοένα αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης διατροφοεξαρτώμενων νοσημάτων (π.χ. καρδιαγγειακών, κακοηθειών, αυτοάνοσων) και την αυξανόμενη ποσότητα των καταναλισκόμενων φαρμάκων απαραίτητων για να συντηρηθούν στη ζωή. Αντίθετα, αυτό δεν συμβαίνει στο Μοναστηριακό πρότυπο διατροφής, που χαρακτηρίζεται από εγκράτεια, λιτότητα, θερμιδικό (καθημερινά) και διατροφικό (ακρεοφαγία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, χορτοφαγική διατροφή κατά τις ημέρες και περιόδους νηστείας) περιορισμό, διαλειμματική πρόσληψη τροφής που σέβεται τον κιρκαδιανό ρυθμό.
Επιπλέον, τα τρόφιμα που καταναλώνουν οι μοναχοί/ές είναι στην πλειονότητά τους αγνά, βιολογικά, και παρέχουν στον ανθρώπινο οργανισμό υψηλή ποσότητα φυτικών πρωτεϊνών, υδατανθράκων, μονοακόρεστων και πολυακόρεστων λαπαρών οξέων, διαιτητικών ινών, βιταμινών, μετάλλων, ιχνοστοιχείων και φυσικών αντιοξειδωτικών, μέτρια ποσότητα ζωικών πρωτεϊνών και αιθανόλης με τη μορφή κρασιού και χαμηλή ποσότητα κορεσμένων λιπαρών οξέων και τρανς λιπαρών οξέων. Όλα τα παραπάνω μπορούν εν πολλοίς να εξηγήσουν τη ψυχοσωματική υγεία και μακροβιότητα των μοναχών μας.
Στο τέλος του βιβλίου ο συγγραφέας παραθέτει σχετικές με το θέμα Εικόνες και Πίνακες, καθώς και τέσσερα Παραρτήματα με ιάμβους, υμνογραφίες, ευχές, Τράπεζες Ιερών Μονών, σχετικές ελληνόγλωσσες και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις του, κ.ά.
Ευχαριστούμε τον πολυτάλαντο διακεκριμένο συνεπαρχιώτη μας, φίλο από πολλά χρόνια, κ. Ηλία Μαζοκοπάκη. Έχει προσφέρει πολλά στην επιστήμη της Ιατρικής και της Θεολογίας. Η Εκκλησία μας πρέπει να τον ευγνωμονεί και οι ασθενείς του να είναι ευτυχείς και υπερήφανοι για τον θεράποντα ιατρό που έχουν. Ας έχει τη βοήθεια του Κυρίου μας και των Αγίων μας αυτός, η πολύτιμη οικογένειά του και οικείοι, αλλά και το Πολεμικό μας Ναυτικό για το εκλεκτό στέλεχος που διαθέτει.
