Μονή – Λιβαδάς – Κουστογέρακο

Ξεκινούμε από τα Χανιά για να γνωρίσουμε τρία χωριά στο Σέλινο, την Μονή, τον Λιβαδά και το Κουστογέρακο. Αυτά τα χωριά, μαζί με τη Σούγια, αποτελούσαν μία Κοινότητα, αλλά από το 2011 υπάγονται στον Δήμο Καντάνου – Σελίνου. Περνούμε από γραφικά χωριά και καθώς απολαμβάνουμε μια μαγευτική διαδρομή (δάση από καστανιές, ελιές, κλπ.) φθάνουμε, σε 47 χλμ., στο χωριό Επανωχώρι.
Συνεχίζοντας την πορεία μας προς τα νότια και έχοντας διανύσει 60 χλμ., θα βρεθούμε στη Μονή. Ωραίο χωριό, με άφθονα νερά και πολύ πράσινο. Όπως μάς πληροφορεί η απογραφή του 2001 η Μονή έχει 53 κατοίκους. Στο χωριό βρίσκεται η εκκλησία του Αγ. Νικολάου, κτισμένη το 1315, με  τοιχογραφίες και εικόνες μεγάλης αξίας. Το 1834 οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού ήταν Μωαμεθανοί αφού είχε δώδεκα (12) μουσουλμανικές οικογένειες και μόνο τέσσερις (4) χριστιανικές. Στην απογραφή, όμως, του 1881 όλοι οι κάτοικοι (104) ήσαν χριστιανοί. Τότε η Μονή υπαγόταν στον Δήμο Καμπανού.
Αφήνοντας πίσω μας τη Μονή, συνεχίζουμε την νότια πορεία μας και σε 6 χλμ. φθάνουμε στον Λιβαδά. Μικρό αλλά όμορφο χωριό με 24 κατοίκους. Εδώ βρίσκεται η βυζαντινή εκκλησία των Αγίων Πάντων με αξιόλογες τοιχογραφίες και παλιές εικόνες. Το 1834 ο Λιβαδάς ήταν αξιόλογο χωριό με 30 οικογένειες, που ήσαν όλες χριστιανικές. Και στην απογραφή του 1881 οι 105 κάτοικοί του ήσαν χριστιανοί.
Από τον Λιβαδά συνεχίζουμε 5 χλμ. ΒΑ, για να βρεθούμε στο Κουστογέρακο. Ωραίο χωριό κτισμένο αμφιθεατρικά, στους πρόποδες της Μαδάρας, σε υψόμετρο 600 μ. Έχει 76 κατοίκους. Υπάρχουν οι βυζαντινές εκκλησίες της Παναγίας και του Αγ. Γεωργίου με υπέροχες τοιχογραφίες και εικόνες.
Στην εκκλησία του Αγ. Γεωργίου υπάρχει επιγραφή με τους 10 κτήτορες, ανάμεσα στους οποίους και ο Γεώργιος Καντανολέων (αρχηγός της Επανάστασης). Οι κάτοικοι του Κουστογέρακου, καθώς και του Λιβαδά και της Μονής, ασχολούνται με την γεωργία, την κτηνοτροφία και την μελισσοκομία.
Η περιοχή όπου είναι κτισμένα τα χωριά έχει πολλά φαράγγια με έξοχο φυσικό κάλλος και απέραντα δάση από πεύκα, κυπαρίσσια και πρίνους. Υπάρχουν και αρκετά σπήλαια όπως η Σπηλιάρα ή Σπηλιά του Κύκλωπα όπου σύμφωνα με τη μυθολογία κατοικούσε ο Κύκλωπας που τον τύφλωσε ο Οδυσσέας. Το σπήλαιο έχει πελώριες διαστάσεις.
Το Κουστογέρακο είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του Κων/νου Κριάρη, αρχηγού του Σελίνου στις Κρητικές Επαναστάσεις. Εδώ γεννήθηκε και μια μεγάλη φυσιογνωμία που διακρίθηκε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο: ο Εμμανουήλ Πατεράκης. Ήταν ένας από τους 12 πρωταγωνιστές που έλαβαν μέρος τον Απρίλιο του 1944 στην περιβόητη απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Χάινριχ Φον Κράιπε.
Ιστορικά: Το χωριό αναφέρεται στις απογραφές των Ενετών όπως και το 1834 που είχε 20 οικογένειες. Στην απογραφή του 1881 το Κουστογέρακο ανήκε στον Δήμο Καμπανού και είχε 80 κατοίκους.
Στην εποχή τους, οι Ενετοί, έκαψαν δύο φορές το Κουστογέρακο αλλά ξανακτίστηκε για να το κάψουνε με τη σειρά τους και οι Τούρκοι το 1821. Όμως και πάλι το ηρωικό σελινιώτικο χωριό ξανακτίστηκε. Αλλά και κατά την Γερμανική κατοχή το Κουστογέρακο όπως και όλα τα άλλα χωριά της άλλοτε Κοινότητας, έλαβαν ενεργό μέρος στην Αντίσταση. Γι’ αυτό η Μονή, ο Λιβαδάς και το Κουστογέρακο, εγνώρισαν ολοσχερή καταστροφή από τους Ναζί, στις 29 Σεπτεμβρίου 1943. Ο αντιστασιακός αγώνας εστοίχησε στα τρία χωριά 39 νεκρούς και στους Γερμανούς 100.

Πηγές:
– Ι. Δ. Αναστασάκη, Η ΚΑΝΤΑΝΟΣ
– Α. Μακριδάκη, Χανιά τουρ. Οδηγός
– Ρ. Πάσλεϋ, Ταξίδια στην Κρήτη (μετάφρ. Δ. Γόντικα)
– Σ. Αποστολάκη, Ριζίτικα
– Ν. Σταυράκη, Στατιστική του πληθ. της Κρήτης
– Σ. Σπανάκη, ΚΡΗΤΗ (τ. Β’)