Για δύο δεκαετίες οι άνθρωποι ενός μικρού χωριού με τεράστια όμως μουσική και χορευτική παράδοση, των Λουσακιών Κισάμου κυνήγησαν το όνειρο τους.
Συγκέντρωσαν σπάνιο υλικό, βρήκαν χώρο, ήλθαν σε επαφή με κορυφαία πανεπιστημιακά ιδρύματα, κτύπησαν πόρτες σε φορείς του δημοσίου και της αυτοδιοίκησης, ξόδεψαν πολλά χρήματα και απίστευτες εργατοώρες. Έτσι σήμερα είναι σχεδόν έτοιμοι με μια ολοκληρωμένη μελέτη για το “Μουσείο Μουσικών Κρήτης” που θα παρουσιαστεί και επίσημα την Παρασκευή 19 Οκτωβρίου στις 6 το απόγευμα στην αίθουσα πολιτιστικών εκδηλώσεων του Δήμου Κισάμου.
Οι Στέλιος Κουνελάκης και Μανώλης Πατερομιχελάκης, πρόεδρος και αντιπρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Λουσακιών μιλούν στα “Χ.Ν.” για μια προσπάθεια ετών που φαίνεται να παίρνει σάρκα και οστά.
• Από που προήλθε η ιδέα το παλιό δημοτικό σχολείο να το μετατρέψετε σε ένα σύγχρονο Μουσείο;
Σ.Κ.: Ξεκινήσαμε στα 1991 με στόχο να διασώσουμε την πολιτιστική μας κληρονομία, τη μουσική και χορευτική παράδοση της Κισάμου. Καθιερώσαμε δύο βασικές εκδηλώσεις, στις Λουσακιές και στα Πατεριανά Λουσακιών όπου γεννήθηκε ο Συρτός. Προχωρήσαμε σε μια πρώτη συλλογή υλικού με συνεντεύξεις παλιών οργανοπαικτών (ηχογράφηση και απομαγνητοφώνηση) και άλλου υλικού, ενώ το 1993 κάναμε και το πρώτο συνέδριο “Λουσακιές, η ρίζα του Κρητικού Συρτού” και το 2000 το δεύτερο συνέδριο για τη “Μουσική και το χορό της Κρήτης”. Το 1998 αναζητώντας ένα συνεργάτη βρήκαμε την καθηγήτρια κ. Ρένα Λουτζάκη που ήταν τότε στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και μετά στο Μουσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ξεκινήσαμε μια επιστημονική έρευνα για τη μουσική, το χορό, συγκεντρώθηκε ένας τεράστιος όγκος υλικού που έχει απομαγνητοφωνηθεί, έχει αξιολογηθεί και το οποίο θα είναι το πρώτο κομμάτι που θα μπει στο μουσείο. Η κ. Λουτζάκη ήταν αυτή που κατέθεσε την ιδέα για το “Μουσείο Μουσικών της Κρήτης”. Ο Δήμος Κισάμου (επί δημαρχίας Φ. Σκουλάκη) χρηματοδότησε την προμελέτη, ενώ ακολούθως η Περιφέρεια Κρήτης χρηματοδότησε την ολοκληρωμένη μελέτη με 100.000 ευρώ την οποία και παρουσιάζουμε την Παρασκευή 19 Οκτωβρίου.
• Ακούγοντας για “Μουσείο Μουσικών” ένας άνθρωπος που δεν γνωρίζει μπορεί να φανταστεί μια συλλογή οργάνων (λύρες, βιολιά, λαούτα κτλπ.), κάποιες φωτογραφίες κτλπ. Εσείς όμως βλέπουμε ότι έχετε μελετήσει ένα πλήρες διαδραστικό μουσείο, με ηχογραφήσεις, studio. Είναι κάτι εντελώς διαφορετικό για τα τοπικά δεδομένα ;
Σ.Κ.: Τέτοιο Μουσείο για τη Μουσική δεν υπάρχει σε όλη την Ελλάδα, δεν ξέρω αν υπάρχει και κάπου στην Ευρώπη. Η βασική του καινοτομία είναι ότι είναι διαδραστικό. Ο επισκέπτης θα “δικτυώνεται” με τον κάθε μουσικό χωριστά, τον χώρο, τα πανηγύρια, τις παρέες του! Θα μπορεί νοητά να ταξιδέψει στο παρελθόν και σε όλη μας τη μουσική παράδοση.
Μ.Π.: Το μουσείο έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο, είναι βαθύτατα ανθρωποκεντρικό. Μέσα από το υλικό που έχει συγκεντρωθεί προσεγγίζεται το θέμα από επιστημονική σκοπιά. Πως εξελίχθηκαν οι χοροί, τα έθιμα, οι παραδόσεις της Κρήτης, πως μεταφέρθηκαν στο χρόνο και γιατί σήμερα βλέπουμε ίδια αλλά και διαφορετικά χαρακτηριστικά ακόμα και ανάμεσα στους νομούς της Κρήτης.
• Γιατί όμως στις Λουσακιές ένα τέτοιο μουσείο, σε ένα ημιορεινό χωριό της Κισάμου και όχι σε κάποια μεγαλούπολη:
Μ.Π.: Οι Λουσακιές αναγνωρίζονται ως η “μήτρα” ο τόπος όπου γεννήθηκε ο Συρτός. Δεν είναι τυχαίο ότι καλλιτέχνες όπως ο “Ναύτης”, ο Ψαραντώνης λένε ότι οι Λουσακιές αποτέλεσαν τη πατρίδα του συρτού. Στις Λουσακιές γεννήθηκε, εξελίχθηκε, αναδείχθηκε ο Συρτός. Πέρα από αυτό ως πολιτιστικός σύλλογος του χωριού έχουμε εργαστεί πολύ πάνω στην ανάδειξη της παράδοσης. Επαναφέραμε τον τρόπο με τον οποίο χόρευαν οι άνθρωποι πριν από 60-70 χρόνια, όλοι στον κύκλο, τα βήματα όμως τα ακολουθούν οι τρεις πρώτοι χορευτές και φιγούρες κάνει ο πρώτος. Έπειτα αναδείξαμε ξεχασμένους χορούς που είχαν εκλείψει. Το “Ρόδον”, όπου στο σπίτι του Στέλιου Κουνελάκη παίχτηκε, ηχογραφήθηκε και βιντεοσκοπήθηκε με μουσικούς τον Μανώλη Καρτσωνάκη και το Μιχάλη Κουνελάκη για πρώτη φορά . Επίσης τον “Σταυρωτό Συρτό” ένα κυκλικό χορό από 5-6 χορευτές στον οποίο όταν δίνει το σήμα ο οργανοπαίκτης, αλλάζουν ντάμες οι άντρες προκειμένου ο κάθε άντρας να πιάσει το χέρι της κοπέλας που τον ενδιαφέρει. Ένας ερωτικός, παλιός χορός που είχε σχεδόν εξαφανιστεί.
• Ο προϋπολογισμός του έργου φτάνει τα 2.200.000 ευρώ, ένα σεβαστό ποσό ειδικά για τις μέρες μας;
Σ.Κ.: Ναι φτάνει σε αυτό το ποσό αλλά βέβαια σε ένα διαγωνισμό θα υπάρχουν εκπτώσεις και θα πέσει το κόστος. Όμως δεν θα πρόκειται για άλλο ένα μουσείο. Θα έχει studio ώστε να ηχογραφούν νέοι καλλιτέχνες και να βγάζουν τη δουλειά τους, εργαστήριο κατασκευής μουσικών οργάνων, αίθουσες και χώρους εκδηλώσεων, εκθεσιακούς χώρους, χώρους κατάλληλους για διοργάνωση συνεδρίων, αναψυκτήριο…
• Μπορεί όμως να είναι βιώσιμο ένα τέτοιο Μουσείο;
Σ.Κ.: Σίγουρα μπορεί! Ήδη έχουμε τη δέσμευση του δημάρχου Κισάμου ότι θα συνδέσει το Μουσείο με το εισιτήριο του Μπάλου. Πληρώνοντας δηλαδή το εισιτήριο του Μπάλου ο επισκέπτης θα μπορεί να έρχεται και στο Μουσείο. Σημειωτέον ότι στο Μουσείο δεν είναι πάνω από 4-5 χιλιομ. από το Καστέλι Κισάμου, απέχει 6 χλμ. από τα Φαλάσαρνα. Μπορεί να αποτελέσει άλλη μια πολύ καλή διέξοδο για τους επισκέπτες της περιοχής που κάθε καλοκαίρι είναι χιλιάδες. Επίσης ένα εκπαιδευτικό εργαλείο για ερευνητές και φοιτητές. Ένας χώρος για να γνωρίσουν τα σχολεία τη μουσική της Κρήτης.
Μ.Π.: Επίσης στο Γαλουβά Λουσακιών πολύ κοντά στο μουείο υπάρχει ο μεγαλύτερος καταγεγραμμένος ελαιώνας στην Κρήτη τον οποίο ως σύλλογος θα αναλάβουμε να αναδείξουμε ώστε να μπορεί κάποιος να τον περπατήσει. Το Μουσείο της Κισάμου είναι κοντά, το ίδιο και η Πολυρρήνια. Το “Μουσείο Μουσικών” μόνο απομονωμένο δεν είναι.
• “Κυνηγάτε” σχεδόν 20 χρόνια αυτό το όνειρο. Πιστεύετε ότι πλέον είστε κοντά;
Σ.Κ.: Το πιστεύουμε από την πρώτη στιγμή για αυτό και το παλεύουμε τόσα χρόνια και είμαστε χαρούμενοι που βλέπουμε να υπάρχει ανταπόκριση από το Υπουργείο Πολιτισμού, τα Πανεπιστήμια μας, την Περιφέρεια Κρήτης, το Δήμο. Ο πολιτισμός είναι ο βασικός πυλώνας της χώρας μας και τώρα τελευταία φαίνεται να το αποκαλύπτουν οι έχοντες την ευθύνη. Το “Μουσείο Μουσικών” μπορεί να είναι στις Λουσακιές αλλά αφορά όλο τον μουσικό πολιτισμό της Κρήτης, αφορά όλους τους Κρητικούς.
Μ.Π.: Από κάπου ξεκινούν όλοι. Από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Λουσακιών ξεκίνησε η η δημιουργία της “Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων Επαρχίας Κισάμου” και έπειτα η “Παγκρήτια Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων”. Αυτό δείχνει τη δυναμική που υπάρχει και τη θέληση να κάνουμε κάτι καλό.
Κτήριο και λειτουργικότητα
Σύμφωνα με τη μελέτη που έχει εκπονηθεί υπό την επίβλεψη του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Μουσείο προβλέπεται μεταξύ άλλων χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων, ανοικτός και κλειστός εκθεσιακός χώρος, χώρος για περιοδικές εκθέσεις, πωλητήριο, studio ηχογραφήσεων, εργαστήρια, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, καφέ-αναψυκτήριο, βοηθητικοί χώροι.
