Μουσείο ιστορικής μνήμης το στρατηγείο της επανάστασης του 1905

1 από 4

Οταν ανοίγει ένα μουσείο μαζί του ανοίγει ένα παράθυρο στην ιστορία ενός τόπου. Το ανακαινισμένο “Μουσείο – στρατηγείο της επανάστασης του Θερίσου 1905” αποκαλύπτει πτυχές του κρητικού αγώνα για την Ενωση με την Ελλάδα, με έμφαση στα γεγονότα της επανάστασης του 1905.
«Το περιβάλλον του Θερίσου ήταν πολύ οικείο στον Βενιζέλο. Το επισκεπτόταν από μικρός, καθώς ήταν το χωριό της μητέρας του. Τον χειμώνα του 1904 – 1905, οι επισκέψεις του είχαν πυκνώσει. Ήθελε να πάρει την συγκατάθεση των ντόπιων για το επικείμενο κίνημα. Του δόθηκε ολόψυχα. Μαζί με Θερισιανούς και στενούς συνεργάτες του από τα Χανιά είχε αρχίσει να τοπογραφεί την περιοχή. Aγνωστα περάσματα, κρυφά μονοπάτια για ασφαλέστερη επικοινωνία με την υπόλοιπη Κρήτη, θέσεις -κλειδιά και καταλύματα για τους επαναστάτες. Καλεί τον Κωνσταντίνο Μάνο από την Αθήνα και μαζί με τον Κωνσταντίνο Φούμη σχηματίζουν την τριανδρία της Επανάστασης.
Στις 11 Μαρτίου του 1905 στον περίβολο του ναού του Αγίου Γεωργίου στο Θέρισο ο Βενιζέλος, ανάμεσα σε εκατοντάδες γονατιστούς επαναστάτες, διάβασε το ψήφισμα της Ένωσης με την Ελλάδα»1.
Το Στρατηγείο της Επανάστασης ήταν τότε ένα μονώροφο, μικρό, απλό, αγροτικό κτίσμα, το οποίο προσφέρθηκε στους επαναστάτες από την οικογένεια Μπούλακα. Στο πέρασμα του χρόνου υψώθηκε άλλος ένας όροφος και το Στρατηγείο άλλαξε ιδιοκτησίες με τελευταίο ιδιοκτήτη μέχρι το 1985 την Αικατερίνη Στρογγυλάκη, η οποία πούλησε το ακίνητο στο ελληνικό Δημόσιο και το 1986 εγκαινιάστηκε και λειτούργησε ως Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο Θερίσου. Το 1993 με κονδύλι της Νομαρχίας Ρεθύμνου το κτήριο αναστηλώθηκε και έγιναν εκτεταμένες προσπάθειες να λειτουργήσει απρόσκοπτα. Από το 2000 το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” ανέλαβε τη φροντίδα του χώρου, ενώ μαζί με τον Δήμο Χανίων πραγματοποίησαν μικρής κλίμακας έργα για τη συντήρησή του.
Το 2018, το κτίριο  παραχωρήθηκε από την ΕΤΑΔ Α.Ε. στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» και ξεκίνησαν οι εργασίες συντήρησης και μουσειακής αναβάθμισης στο Μουσείο – Στρατηγείο της Επανάστασης του Θερίσου 1905, το οποίο λειτουργεί, από τον Ιούλιο του 2019, ως μουσειακός χώρος υπό τη διαχείριση και τη φροντίδα του Ιδρύματος.
Η έκθεση εκτείνεται σε δύο ορόφους και περιλαμβάνει πρωτότυπο μουσειακό και αρχειακό υλικό. Συγκεκριμένα, στο ισόγειο δεσπόζουν η αυθεντική σημαία -λάβαρο της Επανάστασης, με την αναγραφή Θέρισο 1905, καθώς και το χειροκίνητο επίπεδο πιεστήριο (πρέσα) που χρησιμοποιήθηκε από τους επαναστάτες. Μεταξύ των αυθεντικών τεκμηρίων (εφημερίδες, γραμματόσημα, τραπεζογραμμάτια της επανάστασης) και φωτογραφιών της εποχής εκτίθεται και μία στολή υπηρεσίας Κρητικού χωροφύλακα (δωρεά Πέτρου Παπακυριακού). Μέσω εποπτικού υλικού παρουσιάζεται το ιστορικό του κτιρίου και μία σύντομη ιστορία της επανάστασης του Θέρισου.
Στον όροφο παρουσιάζεται η πορεία της Κρητικής Πολιτείας μέχρι τη δεύτερη φάση της (1898-1908) με έμφαση στα γεγονότα της Επανάστασης του 1905. Επίσης, μία αυθεντική κρητική ενδυμασία της περιόδου, καθώς και δύο τουφέκια που χρησιμοποιήθηκαν κατά την επανάσταση (ένα τουφέκι τύπου Peabody Martini του 1871 -λάφυρο από τον οθωμανικό στρατό- και ένα πολεμικό τουφέκι τύπου γκρα, γαλλικής κατασκευής του 1877, που χρησιμοποιούνταν από τον ελληνικό στρατό – δωρεά Κωνσταντίνου Γύπαρη). Επιπλέον, μία ενδεικτική έκθεση εφημερίδων και μονόφυλλων της Εφημερίδας της Κρητικής Πολιτείας σχετικών με την Επανάσταση του Θερίσου.
Το μουσείο έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον του κοινού και αναμένονται νέες προσκτήσεις – δωρεές, οι οποίες θα εκτεθούν. Επίσης, εντός του 2020 η έκθεση θα συμπληρωθεί με διαδραστικό περιεχόμενο, καινοτόμες εφαρμογές σύγχρονης τεχνολογίας ιστορικού περιεχομένου, το οποίο εντάσσεται στο πλαίσιο εγκεκριμένου προγράμματος που χρηματοδοτείται από την Περιφέρεια Κρήτης.
Το Ίδρυμα με την ανάδειξη του Μουσείου – Στρατηγείου στο Θέρισο έχει ως στόχο τη λειτουργία ενός επιπλέον ιστορικού σταθμού, ο οποίος πραγματεύεται μία συγκεκριμένη θεματική, που σχετίζεται με την πολιτική πορεία και δράση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Άλλωστε, «η επαναστατική κινητοποίηση του Θερίσου αποτελεί την κορυφαία εξέγερση της ιστορίας της κρητικής αυτονομίας, τον «καταλύτη» των πολιτικών εξελίξεων τόσο στα εσωτερικά ζητήματα του νησιού, όσο και στη διεθνή διπλωματική θεώρηση του Κρητικού ζητήματος»2.
Με αφετηρία την ανακαίνιση και τη μουσειακή αποκατάσταση της Οικίας-Μουσείο Ελευθερίου Βενιζέλου στη Χαλέπα το 2015 το Ίδρυμα δημιουργεί τώρα άλλον έναν σταθμό στη διαδρομή του και βρίσκεται συνεπές προς τους στόχους του, προωθεί την προβολή του ελληνικού πολιτισμού και της νεότερης ελληνικής ιστορίας τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, αναδεικνύει και προβάλλει το έργο και τη δράση του Βενιζέλου, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνεται και η τουριστική ενίσχυση του συγκεκριμένου τόπου, η αύξηση της επισκεψιμότητάς του και η ποιοτική αναβάθμιση του πολιτιστικού προϊόντος των Χανίων και της Κρήτης γενικότερα.