Αρχίζει και γίνεται συνείδηση πλέον, στο διευθυντήριο των Βρυξελλών η αναγκαία επανεξέταση των δαπανών µέσω πρωτοβουλιών της ΕΕ1. Η ευκολία µε την οποία έριξαν όλο το φταίξιµο στην πανδηµία και στη συνέχεια στην απρόκλητη (;) επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία αρχίζει και ξεθωριάζει και τώρα βρίσκονται ενώπιον των ευρωεκλογών µε µειωµένη δυναµική που ουσιαστικά αποτελεί µειωµένη δηµοκρατία. Και τι συνεπάγεται η µειωµένη δηµοκρατία; Άνοδο της ακροδεξιάς και διάχυση µιας φασίζουσας πίεσης, κυρίως προς τα εργατικά, αγροτικά και µισθοσυντήρητα στρώµατα της κοινωνίας που βλέπουν να βαθαίνει το επίπεδο της φτώχειας τους.
Σε πρόσφατο κείµενο της Κοµισιόν οι αναφορές πληθαίνουν ότι οι πρόσφατες προκλήσεις πολιτικής οδήγησαν σε αύξηση των δηµόσιων δαπανών στην ΕΕ. Οι λόγοι είναι οι ακόλουθοι:
Πρώτον, τα επιτόκια έχουν αυξήθηκε έντονα τα τελευταία χρόνια, πράγµα που σηµαίνει ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δαπανούν περισσότερα για την εξυπηρέτηση το χρέος τους. Ειδικά σε χώρες όπως η δική µας, µε το υψηλότερο χρέος, αυτό δηµιουργεί µια αφόρητη πρόσθετη δηµοσιονοµική πίεση. Ένα βάρος που φαίνεται να λησµονούµε σταδιακά ότι το µας επέβαλαν οι «εταίροι» µας στην ΕΕ, µε τα πολυποίκιλα µέτρα και µνηµόνιά τους.
∆εύτερον, δύο µεγάλες κρίσεις ώθησαν τις κυβερνήσεις να αυξήσουν δραστικά τις δηµόσιες δαπάνες: η πανδηµία COVID 19 σήµαινε υψηλότερες δαπάνες για την υγειονοµική περίθαλψη και αυξηµένες δαπάνες οικονοµικής και κοινωνικής στήριξης ενώ η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία οδήγησε σε αύξηση των αµυντικών δαπανών και επίσης ταρακούνησε την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας (οδηγώντας σε περισσότερα εθνικά µέτρα στήριξης). Στο σηµείο αυτό βέβαια, δεν επισηµαίνει η Κοµισιόν, ως όφειλε, ότι δεν επέλεξε το δρόµο της σύνεσης, αλλά το δρόµο της αντιπαράθεσης και συντάχθηκε µε τους βασικούς ιέρακες του διευθυντηρίου της ΕΕ µε πρόσχηµα τη βοήθεια στην Ουκρανία, τορπιλίζοντας ταυτόχρονα και τα ίδια τα ευρωπαϊκά συµφέροντα µε αποτέλεσµα την εκρηκτική αύξηση του αριθµού των φτωχοποιηµένων Ευρωπαίων πολιτών.
Τρίτον, η πράσινη και η ψηφιακή µετάβαση α, παιτούν από τα κράτη µέλη να µετατοπίσουν τις δηµόσιες επενδύσεις σε πιο πράσινες µε βιώσιµα έργα. Ως αποτέλεσµα, τα επίπεδα του δηµόσιου χρέους σε πολλά κράτη µέλη της ΕΕ έχουν αυξηθεί και ο δηµοσιονοµικός χώρος έχει γίνει συνολικά πιο περιορισµένος. Τα κράτη µέλη αναζητούν εποµένως τρόπους να δαπανήσουν τα περιορισµένα κεφάλαιά τους πιο αποδοτικά, αλλά αυτό δεν είναι εύκολο εξ ορισµού και τούτο γίνεται φανερό από το διάγραµµα1 που παραθέτουµε.
Τα κράτη µέλη για να αυξήσουν τη βιωσιµότητα των δηµόσιων δαπανών υιοθετούν προγράµµατα τα οποία αναθεωρούνται. Αξίζει να σηµειωθεί ότι οι δαπάνες δεν είναι εύκολο να αναθεωρούνται διαρκώς. Όµως έχουµε µπει σε περίοδο ισχνών αγελάδων. Γιαυτό διαβάζουµε κάθε λίγο και λιγάκι ότι:
Πρώτον, εκδίδονται συστάσεις ανά χώρα (CSR) στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού εξαµήνου,
∆εύτερον, αξιολογήσεις δαπανών περιλαµβάνονται στη λειτουργία του Μηχανισµού Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας (RRF),
Τρίτον, µέσω του µέσου τεχνικής υποστήριξης (ΤΠ∆), η Επιτροπή παρέχει τεχνική υποστήριξη στα κράτη µέλη και
Τέλος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει καθοδήγηση σχετικά µε τους ελέγχους δαπανών για αιτήµατα που παραπέµπονται σε ειδικές επιτροπές και αξιολογούνται.
Τα συµπεράσµατα από τα ανωτέρω έχουν µια τραγική κατάληξη για την εφαρµογή των πολιτικών που έχουν υιοθετηθεί και περιληφθεί στις Συνθήκες. Πρόκειται για την ενεργοποίηση µηχανισµών που επιτρέπουν τη σταδιακή επανεθνικοποίηση των πολιτικών αυτών.
Μέχρι στιγµής οι τοµείς που έχουν υποστεί σηµαντικές φθορές, σε σηµείο να µην µπορεί να συνεχιστεί αυτή η διαδικασία είναι οι τοµείς της γεωργίας και της συνοχής. Συγκεκριµένα:
Ο τοµέας της γεωργίας που ήταν η πρώτη προτεραιότητα και αντιστοιχούσε στις δαπάνες που επέτρεπαν την επάρκεια αγαθών και την αυξηµένη εξαγωγική δραστηριότητα για την υποστήριξη πληθυσµών στα πέρατα της οικουµένης. Τώρα µε τη διαρκή µείωση των δαπανών, φθάσαµε από το 75% των δαπανών του προϋπολογισµού που αφορούσαν τη γεωργία, να έχουµε υποχωρήσει στο 29% µε βάση τον τελευταίο προϋπολογισµό της ΕΕ, δηλαδή µια ανείπωτη µείωση του 62% περίπου!
Ο τοµέας της συνοχής µόνο για την τρέχουσα περίοδο, έχει υποστεί µείωση κατά 30 δις € διαφορά µεταξύ των δεσµεύσεων που προβλέπουν οι κανονισµοί και οι συνθήκες, και των πληρωµών που εκτελούνται, ή αναµένεται να εκτελεστούν. Αυτό σηµαίνει ότι περνά στις καλένδες το θέµα της σύγκλισης των οικονοµιών των κρατών µελών, τόσο στο επίπεδο των περιφερειών (επίπεδο ΙΙΙ), όσο και στο επίπεδο των κρατών µελών (επίπεδο ΙΙ).
Το ζήτηµα που ανακύπτει είναι ότι η εξέλιξη που περιγράφηκε έχει άµεσες επιπτώσεις στη διενέργεια επενδύσεων παραγωγικού χαρακτήρα, πράγµα που σηµαίνει ότι θα πιέζονται ακόµη περισσότερο τα πράγµατα στο εγγύς µέλλον και δεν µπορεί κανείς λογικός άνθρωπος να διαβλέψει που θα καταλήξει η όλη αυτή διαδικασία. Το µόνο αλάθητο αποτέλεσµα είναι ότι συνθλίβεται η Ευρωπαϊκή Ένωση µεταξύ των ΗΠΑ, που µόνο κέρδη βλέπουν από την πορεία που ακολουθείται και από τη Ρωσία που αποτελεί µοχλό δυναµικής συνύπαρξης της νέας τάσης πραγµάτων που δηµιουργείται έναντι της ∆ύσης. Οι µόνοι χαµένοι είναι οι Ευρωπαίοι και µείς µαζί τους. Οι ερχόµενες εκλογές για την ευρωβουλή µπορεί να είναι µια ευκαιρία για να σταµατήσουµε το πλοίο να µπατάρει και να επιλέξουµε φωνές µε σύνεση.
1. https://economy-finance.ec.europa.eu/document/download/0b318e96-3fd0-4d63-b3bc-e1d9fad0aeba_en?filename=dp200_en_1.pdf
