» Σωστά ερωτήματα για σωστές απαντήσεις…
Με πολλή προσοχή διάβασα τα όσα ειπώθηκαν στη συζήτηση του Δημοτικού Συμβουλίου Κισσάμου για τις τουριστικές επενδύσεις στον Κόλπο της Κισσάμου, στα Φαλάσαρνα και στο Λαφονήσι (Χανιώτικα Νέα, 10 Σεπτεμβρίου 2022, σελ. 4).
H ύπαρξη της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής -που ακούγεται αρκετά ευρωπαϊκή ως ιδέα, αρκεί να θυμηθούμε ότι ο κ. Μαργαρίτης Σχοινάς, Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχει και το Χαρτοφυλάκιο για την προώθηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής- πιστεύαμε ότι θα αποτελείται από πρόσωπα με πολύ εξειδικευμένες γνώσεις. Από τα όσα διάβασα η Επιτροπή αποτελείται από άτομα του Δημοτικού Συμβουλίου, διαφόρων παρατάξεων, εάν έχει μεταφερθεί σωστά η συζήτηση. Ο τίτλος του δημοσιεύματος «Στροφή 180 μοιρών από την παράταξη…», δηλωτικός των όποιων προθέσεων και οι εσωτερικές «μετατοπίσεις» κατά τη διάρκεια της συζήτησης προβληματίζουν!
Από μία πρώτη ανάγνωση, κατά την ταπεινή μας άποψη, αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει ένα γενικότερο πλάνο από τον Δήμο ή οποιονδήποτε Δήμο πάνω στο οποίο έρχονται να τοποθετηθούν οι όποιες επενδύσεις, αλλά το όποιο Δημοτικό Συμβούλιο καλείται να αποφασίσει ή να απορρίψει προτάσεις ανάλογα με την Ελληνική και την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία. Με άλλα λόγια, αφού δεν έχουμε απαντήσει στο βασικό ερώτημα «τι είδους ανάπτυξη θέλουμε για την Κίσσαμο;» ή «πόση ανάπτυξη θέλουμε από τις τουριστικές επενδύσεις για την Κίσσαμο;» είναι αδύνατον να μπορέσουμε να συμφωνήσουμε σε κάτι από κοινού με τους επενδυτές και την εκάστοτε Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Αλλά το ερώτημα ξεπερνά τα όρια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των όποιων Επιτροπών. Και αφορά και τον επενδυτή και την κοινωνία γενικότερα. Αφορά την Εκκλησία, την ενδοχώρα, την παιδεία, τον πολιτισμό, την οικογένεια, την Κρήτη, την Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο. Ας θυμηθούμε τι έγινε με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Ο επενδυτικός κόσμος, μετά και από τη σύμφωνη γνώμη της Πολιτείας, ήλθε χωρίς να ρωτήσει κανένα και με τα «Φαραωνικά» σχέδια, με συνέπεια τις όποιες αντιδράσεις γνωρίζουμε, που μέχρι σήμερα θεωρούνται επέλαση στην ενδοχώρα. Καλές ή κακές δεν είναι τη στιγμή αυτή το ζητούμενο. Καθυστέρησε, όμως, κάθε μορφή «πράσινης επένδυσης» -ακόμη ψαχνόμαστε για τις ενεργειακές κοινότητες- ενώ θα είχαμε προχωρήσει πολύ πιο γρήγορα από την υποχρέωση όλων να συνεργαστούμε και να συμφωνήσουμε για το αυτονόητο!
Προς την ίδια κατεύθυνση θα πρέπει να σκεφτούμε αυτό το οποίο είναι της μόδας τον τελευταίο καιρό περί «τουριστικών επενδύσεων» και φυσικά όχι μόνον για τη συγκεκριμένη υπό μελέτη επένδυση. Άραγε, συμφέρει την Κίσσαμο; Πόσες τουριστικές επενδύσεις μπορεί να χωρέσουν σε αυτήν; Γιατί είναι αναγκαία η προστασία του Andtocymbium Rechingeri (κρινάκι της θάλασσας που φύεται αποκλειστικά σε Φαλάσαρνα, Γραμβούσα και Λαφονήσι) και δεν είναι αναγκαίο να διασωθεί ο πολιτισμός (από τις ακραίες φολκλορικές συναυλίες), γιατί να μην «επενδύσουμε» στους νέους, οι οποίοι θα προσφέρουν στα καινούργια αυτά επενδυτικά σχέδια (από το να βρίσκουμε εργαζομένους από την Αφρική) και πολλά άλλα γιατί…
Στην Κρήτη για πολλά χρόνια λειτουργούσαμε πάνω στη λογική του τουρίστα-«πακέτο» ή του «τουριστικού προϊόντος», το οποίο συμβάλλει στην αύξηση του ΑΕΠ της Χώρας μας. Μία παρόμοια αντίληψη δεν είχε πολλές απαιτήσεις, αρκεί να προσφέρει κάποιος στον τουρίστα ένα καλό πακέτο «ήλιου και θάλασσας» σε ένα μαζικοποιημένο τουριστικό περιβάλλον. Αναπτύχθηκαν ξενοδοχειακές μονάδες δίπλα στη θάλασσα μέσα σε μία νύκτα (οι περισσότερες με γυψοσανίδες), όμορφες πολιτείες με εξωτικά ονόματα, με το πετυχημένο διαφημιστικό μήνυμα «τα πάντα για τον τουρίστα», αφήνοντας -τις περισσότερες φορές- εκτός τους μόνιμους κατοίκους της Κρήτης, και όχι μόνον.
Οι καιροί, όμως, έχουν αλλάξει προ πολλού, αλλά δεν πιστεύουμε ότι έχει αλλάξει και πολύ η δική μας νοοτροπία. Έχουμε την εντύπωση ότι υπάρχει ένας φόβος να μιλήσουμε διαφορετικά για το μέλλον του τουρισμού στην Κρήτη και τι θα μπορούσε να συμβεί, εάν αλλάζαμε το παραγωγικό μας τουριστικό μοντέλο. Διακρίνω έναν φόβο στην προβληματική αυτή, σαν να είμαστε πάνω σε ένα ποδήλατο και κινδυνεύουμε να πέσουμε, εάν σταματήσουμε να κάνουμε πετάλι! Πολλές φορές ο κ. Κυριάκος Κώτσογλου, Αντιπεριφερειάρχης Τουρισμού, επισημαίνει ότι το: «17% περίπου των επισκεπτών το χάνουμε γιατί η εμπειρία δεν ξεπέρασε την προσδοκία». Αν και πιστεύω ότι τα ποσοστά αυτά είναι μεγαλύτερα, ας μού επιτραπεί να πω ότι πρώτη φορά άκουσα έναν παρόμοιο προβληματισμό που μιλά για προσδοκίες και καλές εμπειρίες. Έχει λάβει υπόψη της η Επιτροπή αυτή τη στάση των φιλοξενουμένων; Κι αν ναι, ποιοι είναι οι υπεύθυνοι;
Καμία επένδυση δεν μπορεί να έχει μέλλον -ειδικά αυτή που ασχολείται με τους φιλοξενουμένους – ανθρώπους, εάν δεν είναι ισορροπημένη σε τρεις άξονες συντονισμού: Ο πρώτος άξονας, ο οριζόντιος, αφορά το επίπεδο συνεργασίας. Οι κοινωνικές πτυχές διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο εδώ. Φυσικά και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά και η Κοινωνία. Ο δεύτερος άξονας, ο διαγώνιος, σχετίζεται με την αντιπαράθεση με την πραγματικότητα, για την πάλη ανάμεσα στις ιδέες και τις πεποιθήσεις. Φυσικά και κάθε μορφή επένδυσης είναι θετική, εάν ξεκαθαρίσουμε το τι θέλουμε. Τέλος, ένας κάθετος άξονας συντονισμού αφορά τα πνευματικά θεμέλια, τη σχέση δηλαδή του ανθρώπου με τη φύση, τον πολιτισμό και την ιστορία. Θα γίνουν σεβαστές αυτές οι αξίες; Άραγε, λαμβάνονται υπόψη αυτές οι διαστάσεις, όταν μιλούμε για ξενοδοχειακές υποδομές υψηλών προδιαγραφών, κατοικίες, αλλά και καλλιέργειες για την παραγωγή βιολογικών προϊόντων, που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της τοπικής και όχι μόνον οικονομίας. Από την πλευρά μας θα τολμούσαμε να πούμε ότι τόσο το γνωστό «τουριστικό μοντέλο» ήλιου και θάλασσας, αλλά και οι επερχόμενες μεταβολές του «τουριστικού χάρτη» είναι στοιχεία τα οποία θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη για όποιο νέο σχήμα και πρόταση κατατεθεί στο άμεσο μέλλον από την πλευρά των επενδυτών.
Το προτεινόμενο μελλοντικό μοντέλο είναι ένας «τουρισμός με σύνεση». Πολλές φορές δεν λαμβάνουμε καθόλου υπόψη μας τις επιθυμίες και τις προσδοκίες των φιλοξενουμένων. Κι αυτό συμβαίνει κατά κόρον στις θαλάσσιες πανέμορφες περιοχές της Κισσάμου. Είναι σχεδόν από όλους κατανοητό ότι η σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο δεν είναι πλέον σε ισορροπία. Και μάλιστα σε όλα τα επίπεδα. Η σχέση με τη φύση είναι διαταραγμένη, η κοινωνική ενότητα αντιμετωπίζει μεγάλες συγκρούσεις, αλλά και η αντίληψη του ανθρώπου περί Θεού, όπως και η «υποστηρικτική πνευματικότητα», όπως αυτή παρατηρείται και αυξάνεται από την εμφάνιση πολλών σεμιναρίων γιόγκα στην Κίσσαμο, είναι αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις.
Όλα τα παραπάνω γίνονται κατανοητά για τον τουρισμό του μέλλοντος. Η απλή και μόνο μετάβαση του ανθρώπου για διακοπές σε μακρινά μέρη είναι όλο και περισσότερο υπό αμφισβήτηση. Ειδικά με την ενεργειακή κρίση. Κι αυτό αφορά και την Κίσσαμο. Πρόκειται για έναν προβληματισμό που θα έπρεπε να κινητοποιήσει όλες τις δυνάμεις της πόλης, να έχουν γίνει συζητήσεις, να έχουν αναζητηθεί τεχνικοί σύμβουλοι, να έχει γυρίσει «η γη ανάποδα», όπως λέμε. Ας το λάβει υπόψη της η ΕΠΟΦΕΚ στις όμορφες συζητήσεις που έχουν ξεκινήσει αυτές τις ημέρες στις γειτονιές της ενδοχώρας. Είναι ημέρες χαράς για την Κίσσαμο κάθε μορφή επένδυσης, και μάλιστα από τοπικούς επενδυτές, που πρέπει να τις ακούσουμε με προσοχή. Η όποια επενδυτική ενημέρωση του Δημοτικού Συμβουλίου θα πρέπει να γίνει δημόσια, να ενημερωθεί σωστά η τοπική κοινωνία και να παρθούν οριστικές αποφάσεις με σεβασμό και σύνεση για το μέλλον της πανέμορφης Κισσάμου.
*Ο δρ Κωνσταντίνος Ζορμπάς είναι γενικός διευθυντής της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης
