Μύκητες: Πώς μεταδίδονται στο πρόσωπο;

Υπαρκτός και μάλιστα υψηλός είναι ο κίνδυνος μετάδοσης μυκητιάσεων από τη χρήση προσωπικών αντικειμένων άλλων ανθρώπων, ακόμα και αν αυτοί είναι μέλη της ίδιας οικογένειας. Αν και ορισμένες συνήθειες, όπως η ανταλλαγή παπουτσιών, είναι γνωστοί τρόποι μεταφοράς μολυσματικών παραγόντων, υπάρχουν και άλλοι για τους οποίους σπανίως γίνεται λόγος. Κι όμως, μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και σε μυκητιάσεις στο πρόσωπο!
«Το δέρμα φιλοξενεί δισεκατομμύρια μικροοργανισμούς. Το σύνολο αυτών αποτελεί το μικροβίωμα του δέρματος. Περιλαμβάνει βακτήρια και μύκητες και είναι μοναδικό σε κάθε άνθρωπο. Όταν οι πληθυσμοί τους βρίσκονται σε ισορροπία, προστατεύουν τον οργανισμό από εξωτερικές επιθέσεις. Όταν, όμως, αναπτύσσονται ταχύτερα από το φυσιολογικό, δημιουργούν προβλήματα», μας εξηγεί η Βιοπαθολόγος – Μικροβιολόγος δρ Ελένη Μπαλαμπάνη.
Μεταξύ αυτών είναι κι ένας ζυμομύκητας που ονομάζεται Candida. Όταν υπερπολλαπλασιάζεται προκαλεί εξάνθημα.
Η καντιντίαση εμφανίζεται συχνότερα σε περιοχές του σώματος που είναι πιο ζεστές και υγρές, όπως οι μηροβουβωνικές πτυχές, οι μασχάλες, τα νύχια των χεριών και ο βλεννογόνος του στόματος. Στις γυναίκες μπορεί να εμφανιστεί και κάτω από το στήθος ή ακόμα και στον κόλπο.
Τα συμπτώματα μιας μόλυνσης από ζυμομύκητες ποικίλλουν ανάλογα με το πώς και πού παρουσιάζεται. Κοινά συμπτώματα είναι η ερυθρότητα και το αίσθημα καύσου ή κνησμού. Τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα μπορεί να παρουσιάσουν χρόνια βλεννοδερματική καντιντίαση, μια σπάνια πάθηση που εμφανίζεται συχνότερα στο μέτωπο και τη μύτη. Το δέρμα γίνεται κόκκινο, παχύ και με κρούστα με τρόπο που μοιάζει με την ψωρίαση. Αυτός ο τύπος μυκητιασικής λοίμωξης μπορεί, επίσης, να οδηγήσει σε εμφάνιση περιοχών γεμάτες πύον.
Αυξημένες πιθανότητες μόλυνσης από Candida έχουν όσοι υποφέρουν από συγκεκριμένες παθήσεις, μεταξύ αυτών η παχυσαρκία και ο διαβήτης, όσοι έχουν ένα ανοσοποιητικό σύστημα που δεν λειτουργεί επαρκώς, οι πάσχοντες από άλλες δερματοπάθειες (π.χ. ψωρίαση), όσοι λαμβάνουν αντιβιοτικά ή στεροειδή φάρμακα ή υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία και οι γυναίκες που εγκυμονούν.
Η μυκητίαση, βέβαια, δεν ξεκινά πάντα από τον ίδιο τον ασθενή. Οι μύκητες βρίσκονται παντού (στον αέρα και στο νερό), είναι πολυάριθμοι και περίπου οι μισοί είναι επιβλαβείς. Η επαφή με κάποιον τέτοιον μύκητα μπορεί να προκαλέσει μυκητιασική λοίμωξη.
Τα δερματόφυτα είναι ένα άλλο είδος μυκήτων, τα οποία προσβάλλουν το δέρμα, το τριχωτό της κεφαλής και τα νύχια κυρίως των κάτω άκρων. Σε αυτά ξενιστής μπορεί να είναι ένα ζώο (σκυλάκι, γατάκι, κουνελάκι κλπ) ή άνθρωπος.
Ο πιο συχνός τύπος μυκητίασης που προκαλούν είναι το λεγόμενο «πόδι του αθλητή». Αυτός επηρεάζει κυρίως το δέρμα ανάμεσα στα δάχτυλα των ποδιών, το οποίο γίνεται λευκό και αρχίζει να ξεφλουδίζει, αλλά και τα πέλματα. Τέτοιου είδους λοιμώξεις εμφανίζονται συχνότερα σε όσους περπατούν ξυπόλητοι στην παραλία ή στα αποδυτήρια και τα κοινόχρηστα ντους, αλλά και σε όσους χρησιμοποιούν τα παπούτσια ατόμου με την πάθηση.
Η ονυχομυκητίαση, είναι επίσης συχνή και προσβάλλει συνηθέστερα τα νύχια των ποδιών (αλλά και των χεριών), τα οποία γίνονται κίτρινα και παχιά και σπάνε εύκολα. Οι μύκητες των νυχιών μεταδίδονται ακριβώς όπως μεταδίδονται και όσοι πλήττουν το δέρμα.
Υπάρχουν μύκητες που εκδηλώνονται στο δέρμα του κορμού (tinea corporis), συνήθως στην πλάτη σχηματίζοντας ερυθρές κηλίδες σε σχήμα δακτυλίου. Άλλοι πάλι προσβάλλουν το τριχωτό της κεφαλής (tinea capitis), προκαλώντας απώλεια τριχών με κυκλική βλάβη.
Γνωστοί είναι και εκείνοι που δημιουργούν προβλήματα στα γεννητικά όργανα, προκαλώντας κολπίτιδες. Τα συμπτώματα είναι αυξημένες κολπικές εκκρίσεις, ερεθισμός του κόλπου και του αιδοίου, καθώς και αίσθημα καύσου και κνησμού.
«Μια σχετικά άγνωστη στο ευρύ κοινό μυκητίαση είναι η tinea faciei, η οποία προκαλείται επίσης από δερματόφυτα και επηρεάζει το δέρμα του προσώπου. Στα παιδιά και στις γυναίκες μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο του, συμπεριλαμβανομένου του άνω χείλους και του πηγουνιού. Στους άνδρες, η πάθηση είναι γνωστή ως tinea barbae όταν εμφανίζεται στην επιφάνεια του προσώπου που φυτρώνουν τα γένια.
Πώς όμως μεταφέρονται στο πρόσωπο;
«Οι πετσέτες προσφέρουν το τέλειο περιβάλλον τόσο για την ανάπτυξη βακτηρίων και άλλων μικροοργανισμών, όσο και για τον πολλαπλασιασμό τους, αφού παραμένουν συνήθως υγρές σε ένα ζεστό περιβάλλον. Η εσφαλμένη χρήση τους από το ίδιο το άτομο μπορεί να γίνει αιτία μόλυνσης σε διάφορα σημεία του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του προσώπου, η δε κοινή χρήση τους αιτία μεταφοράς τους σε άλλους», τονίζει η δρ Μπαλαμπάνη.
Η διάγνωση της μυκητίασης πραγματοποιείται από δερματολόγο. Ωστόσο, χωρίς άμεση μικροσκοπική παρατήρηση και εργαστηριακές εξετάσεις είναι αδύνατον να γνωρίζει από ποιον μικροοργανισμό έχει προκληθεί ή ποια θεραπεία είναι καταλληλότερη. «Μόνο η καλλιέργεια και η ταυτοποίηση του μύκητα που την έχει προκαλέσει δίνει τη δυνατότητα σωστής φαρμακευτικής θεραπείας (τοπικής ή συστηματικής), προκειμένου να εκριζωθεί και να μην παρουσιαστεί υποτροπή, όπως συχνά συμβαίνει.
Η καλλιέργεια απαιτεί εργαστήριο με εξειδικευμένο ιατρό και πραγματοποιείται με άμεση μικροσκοπική εξέταση λεπιών δέρματος, ξέσματος νυχιού ή προσβεβλημένων τριχών, η λήψη των οποίων είναι απολύτως ανώδυνη.
Ο προσδιορισμός του μολυσματικού παράγοντα είναι εφικτός ακόμα και εάν έχει προηγηθεί θεραπεία, εκεί μπορεί να μας βοηθήσει η άμεση παρατήρηση του μύκητα στο μικροσκόπιο.
Αλλά επειδή η θεραπεία είναι μακρόχρονη και απαιτεί υπομονή, η πρόληψη είναι η καλύτερη στρατηγική. Γι’ αυτό θα πρέπει να μη μοιράζεστε:
• Πετσέτες άλλου και να έχετε πάντα διαφορετικές πετσέτες για το πρόσωπο, το σώμα και τα πόδια. Να τις αλλάζετε κάθε 2-3 ημέρες, ειδικά όταν οι συνθήκες που επικρατούν στο μπάνιο δεν επιτρέπουν το γρήγορο στέγνωμά τους.
• Βούρτσες και χτένες, οι οποίες είναι απαραίτητο να απολυμαίνονται με αντισηπτικά διαλύματα, ή αραιωμένη χλωρίνη, εάν κάποιος από την οικογένεια πάσχει από μυκητίαση, προκειμένου να αποφεύγεται όσο είναι δυνατόν η διασπορά.
• Τα παπούτσια σας, τα οποία θα πρέπει να εναλλάσσονται με άλλο ζευγάρι κάθε 2-3 ημέρες για να προλαβαίνουν να στεγνώσουν. Αποφύγετε τα παπούτσια από πλαστικό, το οποίο δεν αναπνέει.
• Εργαλεία περιποίησης νυχιών, όπως ψαλιδάκια και νυχοκόπτες. Και προσοχή: μην χρησιμοποιείτε τα ίδια εργαλεία σε μολυσμένα και υγιή νύχια! Όσα από αυτά δεν είναι μιας χρήσης απαιτούν αποστείρωση (και όχι απλώς απολύμανση, η οποία δεν απομακρύνει τα σπόρια των μυκήτων) όταν χρησιμοποιηθούν από μολυσμένο άτομο.
Επίσης θα πρέπει:
• Να στεγνώνετε καλά το δέρμα μετά το πλύσιμο/μπάνιο.
• Να μην περπατάτε ξυπόλητοι σε κοινόχρηστους χώρους, ειδικά σε μέρη που είναι βρεγμένα ή υγρά.
• Να πλένετε τακτικά τις κάλτσες, τα ρούχα και τα κλινοσκεπάσματα.
• Να μην κόβετε πολύ κοντά τα νύχια, ούτε στρογγυλά και να τα λιμάρετε με προσοχή για να μην τραυματιστεί το δέρμα, από όπου μπορούν να εισέλθουν οι μύκητες.
• Να φοράτε φαρδιά ρούχα από υφάσματα που αναπνέουν ώστε να απομακρύνεται η υγρασία από το δέρμα.
• Να διατηρήστε το σάκχαρό σας σε φυσιολογικά επίπεδα.
«Εξυπακούεται ότι στην περίπτωση μυκητίασης από ανθρωπόφιλο μύκητα θα πρέπει να γίνεται προληπτικός έλεγχος όλων των μελών της οικογένειας και να ακολουθείται από όσους είναι θετικοί η ενδεδειγμένη αγωγή», καταλήγει η δρ Ελένη Μπαλαμπάνη.