Βιότοπος – περιγραφή
Η λατινική του βοτάνου ονοµασία είναι Vaccinium myrtillus (Βακκίνιο το Μύρτιλλο) και ανήκει στην οικογένεια των Ερικοειδών. Είναι φυτό συγγενές µε το Αρκτοστάφυλλο το οποίο είναι σηµαντικό αντισηπτικό του ουροποιητικού συστήµατος.
Ο Μύρτιλλος είναι µικρός φυλλοβόλος θάµνος, φτάνει σε ύψος από 30 έως 50 εκατοστά, µε φύλλα απλά κατ’ εναλλαγή τεταγµένα, στρογγυλωπά και πριονωτά. Τα άνθη του είναι µοναχικά σε µικρά µασχαλιαία τσαµπιά µε κάλυκα µε 4 – 5 σέπαλα. Η στεφάνη είναι µε 4 λοβούς, 8 έως 10 στήµονες και αυγοθήκη µε κεφαλωτό στίγµα. Το χρώµα τους είναι πρασινωπό ή ροζ σε σχήµα µικρού κουδουνιού, κρεµαστά. Οι µέλισσες τα επισκέπτονται συχνά. Ο καρπός του είναι ρώγα µαύρη ή σπάνια λευκή. Είναι φυτό ιθαγενές των Ινδιών και απαντάται αυτοφυές στις Άνδεις.
Στη χώρα µας συναντούµε την ποικιλία Vaccinium Myrtillus ενώ η ποικιλία Vaccinium vitis-idaea καλλιεργείται ως διακοσµητικό. Περισσότερο απαντάται σε ορεινά µέρη της Μακεδονίας και στον θεσσαλικό Όλυµπο, όπου τον καρπό του τον ονοµάζουν φίγγι. Εµφανίζεται σε χαµηλά δάση, σε όξινα εδάφη, σε χέρσους τόπους, τυρφώδη εδάφη και δάση κωνοφόρων.
Συστατικά – χαρακτήρας:
Το βότανο είναι ξινό, στυπτικό, ψυχρό και ξηραντικό. Οι καρποί περιέχουν τανίνες, αρβουτίνη, µυρτιλλίνη, οργανικά οξέα (γλυκοκινόνες, γλυκοσίδες), σάκχαρα και πηκτίνη. Οι ανθοκυανοσίδες που περιέχουν οι καρποί έχουν παρόµοια δράση µε τη βιταµίνη Ρ και έχει διαπιστωθεί πειραµατικά ότι διαστέλλουν τα αγγεία του αίµατος που είναι χρήσιµα για την αντιµετώπιση ανωµαλιών της κυκλοφορίας του αίµατος και σε αιµορραγίες του αµφιβληστροειδή των µατιών (διαβητικού και υπερτασικού τύπου). Τα φύλλα περιέχουν γλυκοκινίνη, που υποβιβάζει την περιεκτικότητα του σακχάρου ενώ τα φύλλα της ποικιλίας V. Vitis-idaea περιέχουν αρβουτίνη. Η αρβουτίνη είναι ουρικό αντισηπτικό που δεν υπάρχει στο Βακκίνιο το Μύρτιλο και αυτή µειώνει το επίπεδο του σακχάρου στο αίµα.
Όλα τα µέρη του φυτού περιέχουν κινικό οξύ. Ο καρπός του φυτού είναι γλυκός και ευστόµαχος.
Ιστορικά στοιχεία:
Είναι φυτό γνωστό από την εποχή της αρχαίας Ελλάδας. Ο Θεόφραστος το αποκαλεί «η άµπελος εν Ίδη».
Στη λαϊκή ιατρική έχει χρησιµοποιηθεί ως αντισηπτικό του ουροποιητικού.
Οι Ελισαβετιανοί φαρµακοποιοί έφτιαχναν από τους καρπούς ένα σιρόπι, το οποίο ονόµαζαν «Ροµπ», για τη θεραπεία της διάρροιας. Θεωρούσαν επίσης τους καρπούς δροσιστικούς και χρήσιµους για να αποµακρύνουν τη χολερική διάθεση. Στην Αµερική τον καλλιεργούν εδώ και πολλά χρόνια και τρων τους καρπούς του ωµούς.
Άνθιση – συλλογή – χρησιµοποιούµενα µέρη:
Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιµοποιούνται τα φύλλα και ο καρπός. ∆ρουν ως αντισηπτικά, αντιδιαρροϊκά και διουρητικά. Συλλέγονται την εποχή της ανθοφορίας του βοτάνου, από Ιούλιο έως Σεπτέµβριο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Ο Μύρτιλλος είναι στυπτικό βότανο, µειώνει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίµα, είναι τονωτικό, αντισηπτικό, προλαµβάνει τον έµετο και δρα ως αντισηπτικό του ουροποιητικού.
Ο καρπός του βοτάνου δρα εναντίον των βακτηριδίων, σκοτώνοντας τα ή αναστέλλοντας την αύξησή τους. Έτσι είναι χρήσιµος στη διάρροια που οφείλεται σε µικροοργανισµούς. Οι φρέσκοι καρποί έχουν υπακτική δράση. Το βραστάρι των καρπών χρησιµοποιείται σε πόνους στοµάχου, φλόγωση των εντέρων, της κύστης, σε διάρροιες, δυσεντερίες και εντερίτιδες. Είναι ρυθµιστικό της λειτουργίας των αδένων, δρα κατά του κατάρρου, του κρυολογήµατος και των παθήσεων του λαιµού. Τα φύλλα του Μύρτιλλου ελαττώνουν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίµα, στον διαβήτη των ενηλίκων και η σύγχρονη έρευνα υποστηρίζει ότι αυξάνει την παραγωγή ινσουλίνης.
Τα φύλλα της ποικιλίας V.Vitis-Idaea (Βακκίνιον η άµπελος της Ίδης) επειδή περιέχουν αρµπουτίνη, που είναι αποτελεσµατικό αντισηπτικό του ουροποιητικού, χρησιµοποιούνται για παθήσεις όπως η κυστίτιδα.
Εξωτερικά χρησιµοποιείται για γαργάρες και µαλακτικά καταπλάσµατα.
Παρασκευή και δοσολογία:
Τα φύλλα του Μύρτιλλου παρασκευάζονται ως έγχυµα. Ρίχνουµε µία κοφτή κουταλιά αποξηραµένα φύλλα σε ένα φλιτζάνι νερό και το σκεπάζουµε για 10 λεπτά.
Σουρώνουµε και πίνουµε 1 µε 2 φλιτζάνια την ηµέρα.
Οι καρποί παρασκευάζονται ως αφέψηµα. Βράζουµε 20 περίπου ράγες για 10 λεπτά, σουρώνουµε και πίνουµε δύο φορές την ηµέρα.
Προφυλάξεις:
Τα φύλλα χαµηλώνουν το επίπεδο του σακχάρου στο αίµα. Για τον λόγο αυτό άτοµα µε ινσουλινοεξαρτώµενο διαβήτη ενηλίκων δεν πρέπει να τα χρησιµοποιούν χωρίς την καθοδήγηση ειδικών.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούµενα άρθρα της στήλης µπορούµε να τα βρούµε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης, αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου µας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτηµα, µπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
