Χάρη στους θεατρικούς φωτισμούς του Κωνσταντίνου Μπεθάνη
Την ώρα που η νύχτα θα ετοιμάζεται να τυλίξει με το πέπλο της την αρχαία πόλη της Απτέρας, όπως κάνει κάθε βράδυ αδιάλειπτα εδώ και χιλιάδες χρόνια, σήμερα, αύριο και την Κυριακή οι θεατρικοί φωτισμοί του Κωνσταντίνου Μπεθάνη θα αφηγηθούν με τον δικό τους τρόπο την ιστορία μιας πόλης που γεννήθηκε, άκμασε και βίαια ισοπεδώθηκε από ένα μεγάλο σεισμό.
Η αρχαία πόλη θα δέχεται τους επισκέπτες που έχουν ήδη εξασφαλίσει τα δελτία ελεύθερης εισόδου, από τις 9 το βράδυ μέχρι τα μεσάνυχτα, στις διαδρομές που σχεδίασαν η Κατερίνα Τζανακάκη, ο Νίκος Χατζηδάκης και Ισίδωρος Πλακωτάρης.
Τα “Χ.Ν.” μίλησαν με τον Κωνσταντίνο Μπεθάνη, που εδώ και 20 χρόνια ειδικεύεται σε φωτισμούς θεάτρου, για την ιστορία που «αφηγείται» φωτισμένη η αρχαία πόλη, για τη σημασία του φωτός στη δραματουργία ενός χώρου αλλά και για τη μαγεία της ίδιας της Απτέρας.
Ο αρχαιολογικός χώρος δεν ανοίγει το βράδυ, επομένως αυτή η εγκατάσταση θα βρίσκεται εκεί μόνο γι’ αυτά τα τρία βράδια. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της;
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι σαν μία παράσταση, όπου το κυρίαρχο στοιχείο είναι ο ίδιος ο αρχαιολογικός χώρος, τον οποίο προσεγγίζουμε με μία θεατρική ματιά. Διαμορφώνοντας τον φωτισμό, περισσότερο εστίασα στο γεγονός της ανάπτυξης της πόλης και στον μεγάλο σεισμό που τελικά την ισοπέδωσε. Αυτά ήταν τα στοιχεία που αξιοποίησα «φωτιστικά» για να αναδείξω την ιστορία της. Ο φωτισμός εναλλάσσεται μεταξύ δύο διαφορετικών πηγών και από δύο διαφορετικές γωνίες, ώστε να υπάρχει κίνηση του φωτός πάνω στα μνημεία.
Για παράδειγμα, εμπνεύστηκα από τον σεισμό για να φωτίσω τη ρωμαϊκή οικία, η οποία είναι κατεστραμμένη και έχει μείνει μετά την ανασκαφή της με τους κίονες πεσμένους, με εμφανή τα σημάδια του σεισμού, οπότε εκεί δημιούργησα τρεις διαφορετικές ατμόσφαιρες για να δείξω μία οικία «ευτυχισμένη» με ζεστή ατμόσφαιρα, που σταδιακά μεταβάλλεται σε ψυχρή για να καταλήξει στον σεισμό. Στο αρχαίο θέατρο σκέφτηκα ότι υπάρχει μία θεατρική παράσταση εν εξελίξει, οπότε φωτίζεται αρχικά η ορχήστρα με τη σκηνή πίσω, μετά αλλάζει ο φωτισμός στη σκηνή και στο φινάλε φωτίζεται μόνο ο ελαιώνας πίσω.
Ποιος είναι ο ρόλος του φωτός στην ανάδειξη της αρχαίας πολιτείας και ποια θα είναι η διαφορά για τον επισκέπτη της νύχτας από αυτόν της ημέρας;
Το θεατρικό φως, το τεχνητό φως, μπορεί να δώσει μία δραματική υπόσταση στα μνημεία. Οπότε ξαφνικά αλλάζει και η μορφή τους. Δουλεύοντας με το φως σε διαφορετικές γωνίες, με διαφορετικούς χρωματισμούς, με διαφορετικές θερμοκρασίες φωτός (θερμό – ψυχρό) μπορείς να ορίσεις δραματουργικά τον χώρο, να φτιάξεις μια εικόνα και είναι κάτι τελείως διαφορετικό από το φως της ημέρας, όπου ο επισκέπτης θα μπει, θα περιηγηθεί και θα δει ότι δει. Με το φως υπάρχουν διαφορετικές γωνίες που επιτρέπουν στον επισκέπτη να δει διαφορετικά πράγματα ανάλογα με τη θέση του σε σχέση με το μνημείο.
Πέρα από τα τεχνικά κριτήρια για την επιλογή του φωτισμού, υπάρχουν και κάποια κριτήρια διαισθητικά, που καθοδηγούνται από τον ίδιο τον χώρο;
Όπως και στο θέατρο επιλέγεις τον φωτισμό ανάλογα με τη δομή της παράστασης, τη σκηνοθεσία κλπ, έτσι και σε κάποιον άλλο χώρο, Ιδίως σε έναν αρχαιολογικό χώρο που έχει πολλή ζωή και μεγάλη ιστορία πίσω του, μπορείς να χρησιμοποιήσεις αντίστοιχα το φως για να δώσεις αυτήν την ιστορία, ή τουλάχιστον έτσι όπως φαντάζεσαι εσύ ότι μπορεί να είναι.
Ποια είναι η αίσθηση που σας άφησε η Αρχαία Απτέρα;
Η Απτέρα είναι ένα μαγικό μέρος για μένα, ιδίως ο χώρος του αρχαίου θεάτρου θεωρώ ότι είναι πραγματικά μοναδικός. Εχω μία περίεργη σχέση με την Απτέρα, γιατί πρώτη φορά την επισκέφθηκα το 2007 εντελώς τυχαία κάνοντας διακοπές και μου άρεσε τόσο πολύ που τελικά έμεινα στο χωριό της Απτέρας για να κάνω τις διακοπές μου στην Κρήτη από ‘κει. Οπότε όταν την επισκέφθηκα ξανά πέρυσι για την παράσταση «Αποχωρισμοί» με τη Σοφία Χιλλ, ήταν μια πολύ ευχάριστη συγκυρία το ότι επέστρεψα σε αυτόν τον χώρο και είδα πόσο είχε αλλάξει με τις ανασκαφές και τις αναστηλώσεις που έχουν γίνει από την αρχαιολογία. Είναι ένας χώρος με πραγματικά πολύ μεγάλη ενέργεια την οποία παίρνεις από τα μνημεία και αυτό με βοήθησε στον σχεδιασμό του φωτισμού. Όμως ο θεατής πάντα μπορεί να δει άλλα πράγματα και αυτό τελικά είναι πολύ ευχάριστο, γιατί μπορεί να υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις πάνω στο ίδιο θέμα. Αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο είναι οι επισκέπτες να δουν τον χώρο, να τον αγαπήσουν και να τους δώσουμε το κίνητρο να τον επισκεφθούν ξανά, με το φως της ημέρας πια, ώστε να αποκτήσει η Απτέρα και μεγαλύτερη επισκεψιμότητα. Χαίρομαι πολύ που μου δόθηκε η ευκαιρία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων και την Περιφέρεια Κρήτης να κάνω αυτή τη δουλειά, γιατί είναι πολύ όμορφος ο χώρος και πολύ μεγάλη η πρόκληση να τον αναδείξω φωτιστικά δημιουργώντας μία θεατρική ατμόσφαιρα.
