Η έννοια της “ανάπτυξης” στις σύγχρονες κοινωνίες έχει αποκτήσει μυθικές διαστάσεις, εξάπτοντας τη φαντασία των πολιτών και κάνοντας ταυτόχρονα τους πολλούς να αναβάλλουν τα όνειρά τους για το μέλλον, την ίδια στιγμή που λίγοι φοροαποαλλάσσονται κι επιδοτούνται και προωθούνται διάφορα σχέδια καταστροφικά για το περιβάλλον.
Η έννοια της “ανάπτυξης” προβάλλεται ως στόχος για διάφορα μεγαλεπήβολα σχέδια εξόρυξης υδρογονανθράκων, ιδιωτικοποίησης, εμπορευματοποίησης και τσιμεντοποίησης ακτών και προστατευόμενων περιοχών.
Στην αρχαιότητα οι μύθοι επιτελούσαν διάφορες λειτουργίες για τις κοινωνίες στις οποίες χρησιμοποιούνταν, πχ δικαιολογούσαν την κοινωνική ιεραρχία. Με την επίκληση της “ανάπτυξης”, αυτοί που προωθούν τέτοια σχέδια πετυχαίνουν ταυτόχρονα διάφορους άμεσους στόχους:
1. Οι πολλοί και οι φτωχότεροι μεταθέτουν τις ελπίδες τους για τροφή, στέγαση, εργασία, αξιοπρεπή ζωή σε ένα αόριστο και αόρατο μέλλον.
2. Οι πολλοί και φτωχότεροι αποδέχονται ως προτεραιότητα την επιδότηση με δημόσια κονδύλια του α’ ή β’ επενδυτή, εταιρείας ή ιδιώτη που προωθεί ένα “αναπτυξιακό” σχέδιο, με την υλοποίηση του οποίου, ίσως κι αυτοί να βρουν μια δουλειά κοκ.
3. Οι λίγοι και πλουσιότεροι, οι εταιρείες που προωθούν ένα “αναπτυξιακό” σχέδιο διεκδικούν άμεσες φοροαπαλλαγές, μειώσεις της φορολόγησής τους και επιδοτήσεις με δημόσιο χρήμα, ελληνικό ή και ευρωπαϊκό.
4. Γίνεται αποδεκτή η θυσία κάποιων περιοχών, χωρών και κοινωνικών ομάδων, έτσι ώστε να σωθούν κάποιες άλλες που έχουν προτεραιότητα. Μιλάμε για τις “θυσιασμένες ζώνες” που αναφέρει στα βιβλία της η Ναόμι Κλάιν, περιοχές, πληθυσμοί, χώρες ολόκληρες που θυσιάζονται «για το καλό της ανάπτυξης». Αυτή ήταν η βάση της αποικιοκρατίας, της ληστρικής εκμετάλλευσης και καταστροφής μακρινών περιοχών για να διατηρηθεί η κατανάλωση και η πολυτελής ζωή στο Βορρά, στην Ευρώπη και την Αμερική και κυρίως, βέβαια, για να διατηρηθεί η πολυτέλεια κι η αυξημένη κατανάλωση των ελίτ, των πλουσιότερων τόσο στις πλούσιες χώρες όσο και στις μακρινές περιοχές που καταστρέφονται.
5. Διαιωνίζεται η κοινωνική ανισότητα μέσα από την ανισότητα στη μεταχείριση διαφορετικών περιοχών, χωρών και ανθρώπων. Αν αποδέχεσαι να θυσιάζεις πχ τον Αμαζόνιο για να αντικαθίσταται το δάσος με βοσκοτόπια για αγελάδες που θα γίνουν χάμπουργκερ, ταυτόχρονα αποδέχεσαι την καταστροφή της φύσης ως «αναγκαιότητα» αλλά και τη θυσία των ανθρώπων που ζούσαν εκεί, γιατί κάποιοι άλλοι είναι ανώτεροι, έχουν προτεραιότητα (τα χάμπουργκερ τους!). Αποδέχεσαι λοιπόν την κοινωνική ανισότητα.
Απέναντι σε αυτές τις καταστροφικές για το περιβάλλον και πολλούς ανθρώπους πρακτικές, αναπτύχθηκαν κοινωνικά κινήματα υπεράσπισης της φύσης και των φτωχότερων ανθρώπων, προβάλλοντας αιτήματα περιβαλλοντικής και κοινωνικής δικαιοσύνης και ιδέες όπως το buen vivir (“καλή ζωή”) και η αποανάπτυξη που προωθούν την ταυτόχρονη προστασία της φύσης και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Αντί για “αναπτυξιακά” οράματα που παραπέμπουν την ευημερία των πολλών στο αόριστο μέλλον την ώρα που καταστρέφουν φύση και τοπικές κοινωνίες, η προστασία της φύσης και των πλέον αδύναμων ανθρώπων, η αναδιανομή του πλούτου κι η ευημερία των πολλών, πρέπει να είναι προτεραιότητα. Αντί μια εταιρεία να επιδοτείται για να καταστρέψει την παραλία υποσχόμενη θέσεις εργασίας κάποτε, γιατί να μην επιδοτηθούν με τα χρήματα αυτά σήμερα οι κάτοικοι των απομακρυσμένων περιοχών αυτών γιατί αυτοί είναι οι φύλακες και φροντιστές της φύσης που μας δίνει το οξυγόνο που αναπνέουμε, την τροφή που τρώμε, τα φάρμακα που χρειαζόμαστε;
*Ο Φώτης Ποντικάκης
είναι μέλος του Πανελλαδικού
Συμβουλίου των Πράσινων
