Εν έτει 2020, ο πατέρας Επιφάνιος, αρχιµάγειρας του Αγίου Όρους, καλωσορίζει στο ταπεινό του κατάλυµα έναν Άγγλο µε εξαιρετικούς γευστικούς κάλυκες και βαθιά γνώση για το κρασί.
Χρόνια νωρίτερα, ο επισκέπτης είχε διαβάσει ένα βιβλίο για τη µοναστική πολιτεία, έπειτα από µια επίσκεψη στην Ελλάδα και είχε υποσχεθεί στον εαυτό του να δει µε τα µάτια του το Άγιον Όρος, αλλά και να γευτεί την ιδιαίτερη γαστρονοµία και τα κρασιά του «στον τόπο τους». Ο Άγγλος επισκέπτης είναι ο Rod Smith (Ροντ Σµιθ), ένας από τους ελάχιστους (µόλις 425) Masters of Wine παγκοσµίως, κάτοχος εν ολίγοις ενός από τους πιο επίζηλους τίτλους στον κόσµο γύρω από το κρασί. Χρόνια µετά, ο Σµιθ, πρόεδρος σήµερα του Institute of Masters of Wine, περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ την επίσκεψη εκείνη στον Αθω ως εξωπραγµατική και ως εµπειρία ζωής και τον Επιφάνιο, που έφυγε από τη ζωή λίγους µήνες αργότερα, ως εξαιρετικό µάγειρα και οικοδεσπότη. Η γνωριµία του µε το ελληνικό κρασί είχε όµως αρχίσει πολύ νωρίτερα. Όταν του ζητάµε να περιγράψει µια εξαιρετική στιγµή στην Ελλάδα, συνοδεία κρασιού, ανατρέχει στο 2009, όταν γεύτηκε ένα ερυθρό από γαλλική ποικιλία παρέα µε τον οινοποιό Βαγγέλη Γεροβασιλείου και την οικογένειά του -ήταν ένα Cabernet Sauvignon, αλλά από αµπέλι ριζωµένο σε ελληνικά χώµατα.
«Έχω βρει µερικά εξαιρετικά κρασιά στη Νάουσα και την ηφαστειογενή Σαντορίνη, ενώ ενδιαφέροντα είναι και εκείνα του Κτήµατος Άλφα. Το Ξινόµαυρο και το Ασύρτικο είναι ιδιαίτερες ποικιλίες, που δεν υπάρχουν αλλού στον κόσµο. Στη Γαλλία, όπου ζω από το 2007 στην Κυανή Ακτή, υπάρχουν πολύ καλά κρασιά. Το πρόβληµα είναι ότι ενώ µπορείς να βρεις εύκολα καλό γαλλικό κρασί, δεν βρίσκεις ενδιαφέροντες οίνους άλλης προέλευσης. ∆εν είναι τυχαίο ότι στα γαλλικά η φράση για το ξένο κρασί είναι ίδια µε εκείνη για το παράξενο κρασί» λέει. Στο ερώτηµα ποια θεωρεί ότι είναι η αχίλλειος πτέρνα του ελληνικού κρασιού, απαντά λακωνικά: «ο τουρισµός και ο ανταγωνισµός για τις τιµές». Όταν του ζητάµε να εµβαθύνει, εξηγεί: «Οι Άγγλοι, οι Γερµανοί και γενικά όλες οι εθνικότητες που επισκέπτονται την Ελλάδα, συνήθως θα πιουν ένα φθηνό κρασί και θα νοµίζουν µετά ότι όλα τα ελληνικά κρασιά είναι κακής ποιότητας. Αντίστοιχα, µε τις εξαγωγές είναι εύκολο να κάνεις λεφτά, αλλά υπάρχει µεγάλος ανταγωνισµός στις τιµές, οπότε συχνά βγαίνουν προς τα έξω τα πιο φθηνά κρασιά. Το ίδιο συµβαίνει στην Ισπανία και την Ιταλία. Προσωπικά πιστεύω ότι πρέπει να είσαστε πολύ υπερήφανοι για τα ελληνικά κρασιά, για τις τοπικές ποικιλίες που µόνο η Ελλάδα έχει, γιατί ο κόσµος δεν χρειάζεται ένα ακόµα Cabernet Sauvingon».
Από εικονογράφος …Master of Wine
Ο γεννηθείς το 1968 Ροντ Σµιθ ενδεχοµένως θα εργαζόταν σήµερα ως εικονογράφος, αν µια προσωρινή δουλειά για τα Χριστούγεννα και η βαθιά ύφεση κατά την πρωθυπουργία της Μάργκαρετ Θάτσερ δεν τον έστρεφαν αλλού. Αφότου πήρε το πτυχίο του στην εικονογράφηση και τις γραφικές τέχνες στο Κολλέγιο Τεχνών του Dundee, έπιασε δουλειά µερικής απασχόλησης σε κατάστηµα της αλυσίδας λιανεµπορίου Oddbins στο Λονδίνο, ενώ παράλληλα προσπαθούσε να καθιερωθεί ως freelance εικονογράφος. Ο ιδιοκτήτης του καταστήµατος ήταν όµως «τρελός µε το κρασί µε µεταδοτικό τρόπο», ενώ την ίδια στιγµή ο 19χρονος Ροντ Σµιθ, που είχε µόλις αποφοιτήσει, έβλεπε την καριέρα του ως εικονογράφου να πιέζεται ανάµεσα στις Συµπληγάδες της ύφεσης της θατσερικής περιόδου.
«Το πρώτο πράγµα που κόβουν οι καταναλωτές σε τέτοιες κρίσεις είναι τα έντυπα, οπότε οι πωλήσεις των περιοδικών µειώθηκαν κάθετα. Έτσι, για λόγους περιορισµού του κόστους, τα περιοδικά µετακινήθηκαν αρχικά από την ανάθεση εικονογραφήσεων στην ανάθεση φωτογραφιών που ήταν πιο φθηνές και µετά στις στοκ φωτογραφίες, που είναι ακόµα φθηνότερες. Οπότε άρχισα να δυσκολεύοµαι να βρίσκω δουλειά ως freelance εικονογράφος ή έβρισκα χειρότερα πληρωµένες δουλειές. Άρχισα λοιπόν να σκέφτοµαι µήπως ασχοληθώ µε το κρασί για βιοπορισµό και µε τις εικόνες ως χόµπι, όπως έγινε τελικά» διηγείται ο Σµιθ, που µετακόµισε στη Νότια Γαλλία το 2007, για να ηγηθεί της οµάδας κρασιού της «Vins Sans Frontières», του κορυφαίου προµηθευτή κρασιού για τη βιοµηχανία σούπερ γιοτ. Στη συνέχεια ίδρυσε τη «Riviera Wine Academy», η ιδέα για την οποία γεννήθηκε όταν άρχισε να οργανώνει γευσιγνωσίες κρασιού, εκδηλώσεις και δείπνα για µερικούς από τους πιο διάσηµους και απαιτητικούς πελάτες στον κόσµο.
Η σηµασία της ετικέτας
Παρ’ όλα αυτά, η τέχνη του εικονογράφου ενίοτε συνδυάζεται µε το κρασί. «Έχω δηµιουργήσει περίπου 10 ετικέτες κρασιών» λέει και προσθέτει ότι µια καλή ετικέτα µπορεί να σώσει ένα κακό κρασί και µια κακή ετικέτα µπορεί να «χαντακώσει» ένα καλό. Πώς του φαίνονται οι ετικέτες στα ελληνικά κρασιά; Η Ελλάδα, λέει, έχει περισσότερη παράδοση στο κρασί από οποιονδηποτε άλλο. Όµως µια «βαριά» ετικέτα µε πολλές λέξεις στα ελληνικά στη µπροστινή πλευρά της φιάλης δεν δίνει πληροφορία στον ξένο οινόφιλο που δεν γνωρίζει τη γλώσσα. «Ίσως το καλύτερο να είναι µια αφαιρετική ετικέτα µπροστά και περισσότερη πληροφορία πίσω. Πάντως, υπάρχουν παραδοσιακά κρασιά µε πολύ καλές ετικέτες στην Ελλάδα» εκτιµά ο Σµιθ, που χαρακτηρίζει ως το πιο συναρπαστικό πράγµα στη δουλειά του ως Master of Wine (MW) την ποικιλία. «∆εν µπορώ να κάνω συνέχεια το ίδιο πράγµα και η φύση της δουλειάς µου, τα ταξίδια, οι συναντήσεις µε ανθρώπους, η εξερεύνηση κρασιών, δίνουν στη ζωή µου ποικιλία» λέει.
Χρόνια πριν, ο πρώτος Έλληνας MW, Κωνσταντίνος Λαζαράκης, είχε εξηγήσει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τι σηµαίνει και στην Ελλάδα αυτός ο θεσµός παγκοσµίου κύρους, που αποτελεί την κορωνίδα των σπουδών πάνω στο κρασί: «O θεσµός του Master of Wine (MW) «στήνει» ανθρώπους µε µεγάλο βάθος και εύρος γνώσης. Το να είσαι MW δεν σηµαίνει ότι κάνεις µια συγκεκριµένη δουλειά. ∆εν σηµαίνει ότι γίνεσαι οινολόγος ή σοµελιέ ή έµπορος κρασιού, αλλά ότι έχεις πάρα πολύ καλή κατανόηση των θεµάτων που σχετίζονται µε το κρασί σε όλα τα µήκη και τα πλάτη του κόσµου, από την αµπελουργία και τις καλλιεργητικές µεθόδους µέχρι την οινοποίηση, και από τη γευσιγνωσία µέχρι τα θέµατα της οινοχοΐας, της διασφάλισης ποιότητας, του µάρκετινγκ, της επιχειρηµατικότητας, ακόµη και της δοκιµιογραφίας. Πρέπει να είσαι ικανός να γράψεις εξαιρετικά δοκίµια» είχε πει.
Το ταλέντο δεν αρκεί
Τον τίτλο δίνει το Ινστιτούτο των Μaster of Wines, µε έδρα το Λονδίνο, που από την ίδρυσή του, το 1955, έχει ως αποστολή να καλλιεργεί τη συνεργασία µεταξύ των µελών της παγκόσµιας οινικής κοινότητας και να προάγει τη µάθηση κυρίως µέσα από τα προγράµµατα σπουδών του εκπαιδευτικού οργανισµού Wine & Spirits Educational Trust (WSET). Γιατί είναι σπουδαίος ο τίτλος του MW και πόσο απαραίτητο είναι το ταλέντο για να µπορέσεις να τον αποκτήσεις; ρωτήσαµε τον Ροντ Σµιθ. «Σηµερα υπάρχουν µόλις 425 Masters of Wine παγκοσµίως, καθώς τέσσερις προστέθηκαν την περασµένη εβδοµάδα. Ο τίτλος είναι σπουδαίος, γιατί ειναι o κολοφών για την εκπαίδευση των ανθρώπων που ασχολούνται µε το κρασί, το υψηλότερο επαγγελµατικό προσόν στο πεδίο. Χρειάζεται µεγάλη αφοσίωση για να γίνεις Master of Wine, απαιτούνται τρία χρόνια σπουδών το λιγότερο και πέντε χρόνια κατά µέσο όρο. Ναι, χρειάζεται ταλέντο, αλλά είναι και θέµα εξάσκησης και αφοσίωσης. Χρειάζονται χιλιάδες ώρες δουλειάς, για να µπορέσεις να πάρεις τον τίτλο» επισηµαίνει.
Στο ερώτηµα πώς αναµένεται να επηρεάσει τον κλάδο του κρασιού η κλιµατική κρίση, απαντά: «Τα αµπέλια έιναι πιο έξυπνα από ό,τι φανταζόµαστε και µπορούν να προσαρµόζονται, είναι περιέργως ανθεκτικά. Ναι, λόγω της κλιµατικής αλλαγής υπάρχει πρωιµος τρύγος σε κάθε κλίµα που µπορείς να σκεφτείς. Αυτό σηµαίνει πως και οι άνθρωποι θα πρέπει να προσαρµοστούν. Για να έχουµε πιο ανθεκτικό αµπέλι, χρειαζόµαστε πιο ανθεκτικούς ανθρώπους» καταλήγει ο Σµιθ, τον οποίο συναντήσαµε στη Θεσσαλονίκη, µε αφορµή τη συµµετοχή του επιτροπή αξιολόγησης του διαγωνισµού «Thessaloniki Wine & Spirits Trophy 2025», που διοργανώνει η Ένωση «Οινοποιοί Βορείου Ελλάδος». Οι συµµετοχές στον διαγωνισµό έσπασαν φέτος ρεκόρ και έφτασαν τις 1.030 από Ελλάδα και Κύπρο.
