“Να φανούμε άξιοι απόγονοι μεγάλων προγόνων”. Αυτήν την φράση είπε ο πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος προς το τέλος της ομιλίας που έκανε στο Σκρά, στις εκδηλώσεις μνήμης, που διοργάνωσαν την Κυριακή 13 Μαΐου, οι Δήμος Παιονίας και το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” για την επέτειο των 100 χρόνων από την ομώνυμη μάχη. Για να κλείσει με το περίφημο «Αμμες δ’ εσόμεθα πολλώ κάρρονες», που έλεγαν τα Σπαρτιατόπουλα…
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΛΑΜΠΡΟΣ Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ
Ιδιαίτερα λαμπρός ο φετινός εορτασμός της θρυλικής μάχης που πήρε τ’ όνομα της απ’ το χωριό με το παράξενο όνομα (Σκρα Ντι Λέγκεν, λέγεται στα σλαυομαγλενίτικα, η κορφή που έγινε η μάχη και σημαίνει Λίκνο εκ Βράχων) που απέχει μόλις 4 χιλιόμετρα απ’ τα σύνορα με το κράτος των Σκοπίων. Και γιατί τα 100 χρόνια απ’ τη διεξαγωγή της είναι σταθμός αλλά και γιατί για πρώτη φορά έγινε παρουσία του πρώτου πολίτη της χώρας και μάλιστα με κεντρικό ομιλητή τον ίδιο. Βαρύνουσα και η παρουσία του και βέβαια, η ομιλία του στην κεντρική πλατεία του χωριού δίπλα στο Ηρώο. Ωστόσο το πρόγραμμα περιελάμβανε επίσης δοξολογία στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου Σκρα, επιμνημόσυνη δέηση στο Ηρώο των Πεσόντων, προσκλητήριο πεσόντων, κατάθεση στεφάνου από τον πρόεδρο, χαιρετισμούς από τον δήμαρχο Παιονίας Χρήστο Γκουντενούδη και τον γενικό διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών Ελευθέριο Κ. Βενιζέλο Νίκο Παπαδάκη, παρέλαση τμημάτων Ενόπλων Δυνάμεων και Παραδοσιακών Συλλόγων Κρήτης, Λέσβου, Σερρών και Σκρα, πορεία Ειρήνης και απονομές επάθλων στους νικητές, απονομή βραβείων στους τρεις (3) μαθητές που πρώτευσαν στον Διαγωνισμό Παραγωγής Γραπτού Λόγου με θέμα “Η μάχη του Σκρά: Ενας σημαντικός σταθμός της σύγχρονης ιστορίας μας”, μετάβαση και ξενάγηση στο Μουσείο Σκρά και τέλος μετάβαση στο Πολύκαστρο, όπου στο Δημαρχιακό Μέγαρο έγινε η αναγόρευση του προέδρου της Δημοκρατίας σε επίτιμο Δημότη του Δήμου Παιονίας.
ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΜΕ ΤΑ ΛΑΒΑΡΑ ΤΟΥΣ
Πολύς ο κόσμος που συμμετείχε στις εκδηλώσεις, σαφώς περισσότεροι από άλλες φορές, όπως μου είπαν οι κάτοικοι του χωριού, που ειρήσθω εν παρόδω το είχα επισκεφθεί και το 2008, στις εκδηλώσεις για τα 90 χρόνια.
Παρών και ο μητροπολίτης Κυδωνίας και Αποκορώνου Δαμασκηνός που συμμετείχε και στη θεία λειτουργία μαζί με τον τοπικό μητροπολίτη (Γουμενίσσης) Δημήτριο και τον μητροπολίτη Σερρών και Νιγρίτης Θεολόγο, ο υφυπουργός εξωτερικών Τέρενς Κουίκ, οι βουλευτές του Νομού Κιλκίς Γιώργος Γεωργαντάς, και Θεόδωρος Παραστατίδης, η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνης Μαρία Λιονή ως εκπρόσωπος της Περιφέρειας Κρήτης, αλλά και πολλοί άλλοι εκπρόσωποι αρχών και φορέων… Ο,τι πιο εντυπωσιακό και συγκινητικό ταυτόχρονα ήταν, ωστόσο, η μεγάλη συμμετοχή παραδοσιακών συλλόγων της Λέσβου – της Κρήτης, και της Λήμνου, από τη Βόρεια Ελλάδα, όπως και των Σερρών και βέβαια του Σκρα, με τα λάβαρΆ τους. Οι Μεραρχίες Αρχιπελάγους Κρήτης και Σερρών ήταν αυτές που έγραψαν το έπος του Σκρα το πρωί της 17ης Μαΐου 1918 μην ξεχνιόμαστε. «…Στις 04:55 της 17/30 Μαΐου το πρωί, είδαμε τους Ελληνες στρατιώτες να πηδούν από τα χαρακώματά τους… Ολοι οι άνδρες έκαναν τον σταυρό τους και εξορμούσαν φωνάζοντας “Αέρα”… Παρά τον ισχυρό φραγμό του εχθρικού πυροβολικού οι Ελληνες πηδούν, διασχίζουν τον φραγμό πυρός και σιδήρου του εχθρού και μετά 10 μόλις λεπτά υψώνεται στον ουρανό η πρώτη λευκή φωτοβολίδα της νίκης…». Να πως δίνει, το πάθος των Ελλήνων στρατιωτικών για τη νίκη ο ανταποκριτής της γαλλικής εφημερίδας “Ιλουστρασιόν”, όπως επισημαίνει στη μνημειώδη βιογραφία του για τον Βενιζέλο, “Ελευθέριος Βενιζέλος: Ο άνθρωπος – ο ηγέτης”, ο Νίκος Παπαδάκης.
Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ Ν. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
«…Ως γνωστόν εις τον πόλεμον είναι δύο οι αντίπαλοί μας, το παιχνίδι του αντιπάλου δεν το αντιλαμβάνεται κανείς, παρά την τελευταίαν στιγμήν. Αυτή τη φορά όμως, Κύριε επιτελάρχα, ό,τι και να συμβεί πρέπει να νικήσωμεν εμείς…». Και σ’ αυτό που είπε την παραμονή της μάχης ο τότε πρωθυπουργός της χώρας Ελευθέριος Βενιζέλος, στον επιτελάρχη της μεραρχίας του Αρχιπελάγους Αχιλλέα Πρωτοσύγγελο, έτσι όπως το καταγράφει στη βιογραφία του για τον Εθνάρχη, ο Νίκος Παπαδάκης, αναφέρθηκε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας. Βεβαίως κατανομάζοντας την πηγή. Ενθουσιώδη άλλωστε τα εύσημα που δημοσίως απένειμε στον γενικό διευθυντή του Ιδρύματος και για τη βιογραφία του για τον Βενιζέλο αλλά και για το όλο έργο του και ειδικότερα για τη συμμετοχή του στο “στήσιμο” της συγκεκριμένης εκδήλωσης.
Ο ΘΡΥΛΟΣ ΕΠΙΒΙΩΝΕΙ
«100 χρόνια μετά ο θρύλος επιβιώνει και συγκινεί τους απογόνους των πεσόντων και των μαχητών. Ηταν μια μάχη που έκρινε την τύχη της Μακεδονίας. Δεν ήταν πόλεμος καταχτητικός για σφετερισμό ξένων εδαφών (Ανατολική Μακεδονία) αλλά για την απελευθέρωση ελληνικής γης που είχε παραδοθεί δυστυχώς από ελληνικά χέρια στους Γερμανοβουλγάρους. Την ώρα που επιτελεία των Δυτικών Δυνάμεων σχεδίαζαν πολεμικές επιχειρήσεις για το 1919, η νίκη στο Σκρα έδωσε αυτοπεποίθηση στη συμμαχική ηγεσία για τελική επίθεση στα Βαλκάνια. Οπως και έγινε τον Σεπτέμβριο του 1918 με καταλυτικές συνέπειες για τη νίκη των δημοκρατικών χωρών κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δικαίωση Βενιζέλου και για την Ελλάδα άνοιγμα εκθαμβωτικών οριζόντων. Συμβολισμός από την παρουσία του ανώτατου πολιτειακού παράγοντα. Ειρήνη μεταξύ των λαών – Ηττήθηκαν οι ιμπεριαλιστικές ηγεσίες και όχι οι αντίπαλοι λαοί». Τα κύρια σημεία από τον χαιρετισμό του Νίκου Παπαδάκη, ο οποίος παρέδωσε, όπως μας έχει συνηθίσει, μαθήματα ιστορίας…
Ξεχωριστός, ωστόσο, ήταν και ο χαιρετισμός του δημάρχου, Παιονίας, που είχε και την ευθύνη της, φιλοξενίας, η οποία ήταν ομολογουμένως άψογη. Μένω ιδιαίτερα στην αναφορά του για το όνομα της Μακεδονίας. «Δεν διαπραγματευόμαστε το όνομά μας», ξεκαθάρισε και ζήτησε «προοπτική ανάπτυξης για τον τόπο μας», αφου στάθηκε αρκετά στο “προσφυγικό”, που ταλάνισε την περιοχή της ευθύνης του.
ΑΙΩΝΙΑ ΑΥΤΩΝ Η ΜΝΗΜΗ
Αναφορά πάλι στο βιβλίο του Νίκου Παπαδάκη, γράφει τον Ελευθέριο Βενιζέλο: «Ο άθλος του Σκρα κόστισε πολύ ακριβά. Σε διάστημα λίγων ωρών η ελληνική πλευρά είχε 434 νεκρούς, 1975 τραυματίες και 164 αγνοούμενους. Τον μεγαλύτερο φόρο αίματος πλήρωσε η μεραρχία Αρχιπελάγους και ακολούθως οι μεραρχίες Κρήτης και Σερρών. Ηταν τέτοιο, το πάθος για τη νίκη και το πνεύμα αυτοθυσίας που επικράτησε στις ελληνικές γραμμές, ώστε δεν είναι τυχαίο ότι στην πρώτη γραμμή έπεσε μαχόμενος, ο ταγματάρχης Βασίλειος Παπαγιάννης διοικητής τάγματος (σ.σ.: Η προτομή του είναι δίπλα στο Ηρώο Πεσόντων του Σκρα). Ηταν πρώτος ανιψιός του αρχιστράτηγου του ελληνικού στρατού Π. Δαγκλή…». Είπαν και το δικό του όνομα μεταξύ των πεσόντων… Το προσκλητήριό του κατά ομάδες στο κεκλιμμένο επίπεδο της μνήμης ήταν σίγουρο, πάντως ό,τι πιο συγκινητικό. Των εκ Κρήτης, Λέσβου και Σερρών ευκλεώς υπέρ πατρίδος αγωνισαμένων και ενδόξως πεσόντων, αιωνία η μνήμη…
ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ…
Το πρώτο δίδαγμα που βγαίνει από τη Μάχη του Σκρα, είναι αυτό της Ενότητας, το δεύτερο η αφοσίωση στο καθήκον και το τρίτο το χρέος μας για την υπεράσπιση της πατρίδας. Τα ανέλυσε και τα τρία με παραστατικό τρόπο στην ομιλία του ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, στέλνοντας μηνύματα και προς την πολιτική ηγεσία της χώρας και προς τους εξωτερικούς εχθρούς και φίλους. Τα σύνορα της Ελλάδας είναι και σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ορίζονται ρητώς από τις διεθνείς συνθήκες, δεν υπάρχουν γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο, τόνισε. Λύση για το όνομα της γείτονος χώρας των Σκοπίων δεν πρόκειται να υπάρξει αν δεν δοθούν όλες οι εγγυήσεις ότι έχουν εγκαταλειφθεί οι αλυτρωτικές βλέψεις κι αν δεν γίνει αναθεώρηση του συντάγματός της, υπογράμμισε κι όλα αυτά απλά και κατανοητά… Εχει δοθεί άνωθεν και αυτή η χάρη να μιλεί απλά στον σημερινό πρώτο πολίτη της πατρίδας μας, μου είπε ένας φίλος απ’ τα παλιά, που τον συνάντησα ύστερα από χρόνια…
ΔΩΡΑ ΣΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ
Ενα ιδιαίτερα επιμελημένο λεύκωμα με δημοσιεύματα τα εφημερίδων της εποχής (βγήκε με δαπάνη του Συλλόγου των Φίλων του Ιδρύματος) και ένας καλαίσθητος φάκελος με αναμνηστικά γραμματόσημα των ΕΛ-ΤΑ, αφιερωμένων, στην Επέτειο, ήταν τα δώρα που πρόσφερε στον πρόεδρο της Δημοκρατίας ο Νίκος Παπαδάκης, με τον πρόεδρο του Συλλόγου των φίλων του Παραρτήματος Μακεδονίας Κώστα Νικολάκαρο και τον Δήμαρχο Παιονίας, αντίστοιχα, πριν αρχίσει το γεύμα σε κέντρο λίγο έξω από το Πολύκαστρο. Εναν πίνακά του με θέμα τη Μάχη του Σκρά, ήταν το δώρο του και ιστορικού ερευνητή Βασίλη Νικόλτσιου και μια κρητική υφαντή πετσέτα του μητροπολίτη μας.
Πολλά και διάφορα αυτά που του έκαμε ο τοπικός δήμαρχος. Το… “καλλυτερότερο”, βέβαια η αναγόρευσή του σε επίτιμο δημότη Παιονίας, κάτι που τον ευχαρίστησε ιδιαίτερα. Ισχύς του η αγάπη του λαού και της Παιονίας έτσι όπως ποικιλότροπα εκφράστηκε.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ
Θερμή η φιλοξενία από τους φίλους της Παιονίας για όλους που ήρθαμε στο Σκρα από τα Χανιά με τη σημαία του Ιδρύματος (εκτός από τον γενικό διευθυντή του κι εμένα ήταν οι πρόεδρος του Συλλόγου των Φίλων του Αργυρώ Χανιωτάκη – Σμυρλάκη, ο ιδρυτής των Χανίωτικων νέων Γιάννης Γαρεδάκης με τη σύζυγο του Ελένη, το μέλλος του Δ.Σ. του Σήφης Μαρκάκης και άλλοι). Ιδιαίτερα από τον δήμαρχο Χρήστο Γκουντενούδη και την πρώην δήμαρχο Αξιουπόλεως και εκπρόσωπο του Ιδρύματος στην περιοχή Σόνια Συμεωνίδου. Κατάπολλα τα ευχαριστώ μας για όλα! Ξεχωριστά από εμένα στον φίλο μου απ’ τα παλιά, δάσκαλο ιστορικό ερευνητή και συγγραφέα Χρήστο Ιντο. Παντα ισχυροί οι δεσμοί φιλίας Κρητών και Μακεδόνων!
