Μέρος 1ο
«Ανησυχώ μήπως ξεχάσω τη ζωή μου».
ηλικιωμένος ασθενής
Ο νεύρο-επιστήμονας Joseph Jebelli είναι στην πρωτοπορία της μάχης ενάντια στη νόσο Alzheimer. Από τότε που έχασε τον παππού του εξαιτίας της, ρίχθηκε στην έρευνα. Το αποτέλεσμα είναι το βραβευμένο βιβλίο του “In pursuit of memory” (2017).
Η στήλη έχει αναφερθεί επανειλημμένα στο θέμα της νόσου Alzheimer μόνο από την πλευρά της πρόληψης. Τα πιο πρόσφατα σημειώματα είχαν προτάσεις πρόληψης:
για συνταξιούχους, για τα αγόρια που είναι ευαίσθητα σε μικρές ηλικίες και την ποιότητα του ύπνου μας.
Στο σημερινό σημείωμα παραθέτω όλα τα νεώτερα ευρήματα μέχρι το φθινόπωρο 2017, όπως αναφέρονται στο παραπάνω βιβλίο.
Ο σχολιασμός μου των ευρημάτων είναι σχετικός με τις λειτουργίες της μνήμης μας.
Η νόσος Alzheimer- νέα στοιχεία
Η νόσος Alzheimer -για τους μη ενήμερους- δεν έχει οίκτο. Καταστρέφει μνήμες δεκαετιών που δημιουργήθηκαν με κόπο, σπουδές, αγώνες. Μας απογυμνώνει από την αυτοβιογραφία μας, από το είδωλο μας στον καθρέπτη. Η νόσος επωάζει στον εγκέφαλο μας για χρόνια πριν επιτεθεί στον εγκέφαλο μας. Επιτίθεται στο αρχηγείο της μνήμης μας τον ιππόκαμπο και τον εμποδίζει να δημιουργεί νέες μνήμες.
Σε διάστημα 6-8 ετών η νόσος έχει κατακυριεύσει τον εγκέφαλο μας ο οποίος έχει χάσει το βάρος του με τριπλάσια ταχύτητα από ό,τι αν γερνούσε κανονικά. Παρ’ όλα αυτά υπάρχει ελπίδα!
Ο συγγραφέας κατέγραψε τα πρώτα σημάδια εμφάνισης της νόσου που φαίνεται να είναι κοινά στους περισσότερους ασθενείς.
Γράφει ότι όλα αρχίζουν σταδιακά. Οι ασθενείς αρχίζουν να ξεχνάνε ονόματα, ημερομηνίες, να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους, να αγοράσουν τρόφιμα δηλαδή απλά και συνηθισμένα γεγονότα.
Σε επόμενο στάδιο παθαίνουν σύγχυση, γίνονται ευαίσθητοι και φυσικά θα χάνουν τον προσανατολισμό τους. Τότε είναι που θα παθαίνουν το λεγόμενο “σύνδρομο της πόρτας” όλο και πιο συχνά. Το σύνδρομο αυτό μας κτυπά όλους. Για παράδειγμα, είμαστε στην τραπεζαρία και αποφασίζουμε να πάμε στην κουζίνα να πάρουμε ένα μαχαίρι. Φθάνοντας στην κουζίνα διαπιστώνουμε ότι δεν θυμόμαστε γιατί είμαστε εκεί. Το ονόμασαν σύνδρομο της πόρτας, επειδή η προσωρινή μνήμη φαίνεται να χάνεται μόλις περάσουμε την πόρτα του χώρου (εδώ, της τραπεζαρίας) στον οποίο δημιουργήθηκε.
Ανησυχητικές είναι οι προβλέψεις για τον αριθμό των νέων ασθενών. Υπολογίζεται ότι από τα παιδιά που γεννήθηκαν το 2015 το 35% θα νοσήσει.
Ο συγγραφέας περιγράφει εκτενώς όλα τα προληπτικά μέτρα που προτείνουν ερευνητές σε όλο τον κόσμο. Μια περίληψη τους θα παραθέσω με τα σχόλια που αφορούν τις λειτουργίες της μνήμης.
Τα μυθιστορήματα ασπίδα
Το διάβασμα ενός καλού μυθιστορήματος προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες για πνευματική άσκηση. Ας δούμε πως λειτουργούμε όταν κρατάμε στα χέρια μας ένα μυθιστόρημα. Λέω κρατάμε το βιβλίο, επειδή υποστηρίζω ότι η ανάγνωση στο χαρτί είναι διαφορετική από την ανάγνωση στην οθόνη.
Συγκεκριμένα, η τακτική ανάγνωση συντηρεί και βελτιώνει τη μνήμη εργασίας μας, αναπτύσσει το λεξιλόγιο και τη συγκέντρωση μας. Οι βιβλιοφάγοι, υπερτερούν επειδή αναπτύσσουν και μια ξεχωριστή μνήμη εργασίας που είναι σχετική με την ανάγνωση κειμένων.
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης ενός μυθιστορήματος λειτουργούμε επαγωγικά για να κατανοήσουμε τι υπονοείται, να αποκρυπτογραφήσουμε το μίτο του κειμένου και να θυμόμαστε τους ήρωες.
Επίσης, κάνουμε προβολή της σκέψης μας στην εποχή, στις συνθήκες του μυθιστορήματος και στην πλοκή, για να μαντέψουμε την εξέλιξη.
Τέλος, άθελά μας στοχαζόμαστε σε χρόνο μελλοντικό το περιεχόμενό του έχοντας ήδη προσλάβει πολλές πληροφορίες και κοινωνική γνώση.
Σήμερα, η δικαιολογία ότι δεν έχω χρήματα για βιβλία είναι πολύ αδύναμη για τους Χανιώτες. Οι λύσεις είναι τρεις. Η ευκολότερη είναι να δανειζόμαστε βιβλία από την πλούσια Δημοτική μας βιβλιοθήκη.
Η δεύτερη είναι να θυσιάζουμε κάπου-κάπου το ισοδύναμο μερικών καφέδων! Και η τρίτη να στήσουμε το δικό μας δίκτυο ανταλλαγών με μερικούς φίλους ή φίλες.
Φυσικά, ούτε η δικαιολογία «Δεν έχω χρόνο» είναι ισχυρή. Αν αναλογιστούμε τις χαμένες ώρες σε ουρές, σε αίθουσες αναμονής, σε καθυστερημένα ραντεβού, σε ταξίδια ή όταν διαπιστώνουμε ότι το χαζοκούτι είναι βαρετό.
Η ανάγνωση βιβλίων είναι μια ισχυρή ασπίδα πρόληψης για τη νόσο Alzheimer για όλες τις ηλικίες. Επαναλαμβάνω για όλες τις ηλικίες κυριολεκτικά.
Πλούσιο περιβάλλον -μεγαλύτερα αποθέματα
Ερευνες δείχνουν ότι το πλούσιο σε ερεθίσματα περιβάλλον στο οποίο ζούμε ή μορφωνόμαστε είναι κρίσιμο για όλες τις ηλικίες.
Τι σημαίνει αυτό;
Παιδιά, έφηβοι και ενήλικοι κάθε ηλικίας(!) οφείλουν να είναι σε χώρους που έχουν ή προκαλούν ερεθίσματα που εμπλουτίζουν τις μνήμες μας. Ετσι χτίζουμε την προίκα μας που θα μας ακολουθεί σε όλη μας τη ζωή. Οσο μεγαλύτερη είναι αυτή η πνευματική περιουσία, τόσο περισσότερα αποθέματα έχομε όταν μας επιτεθεί η νόσος.
Αν είμαστε τυχεροί και δεν μας επιτεθεί, έ τότε θα μας μείνει η προίκα ατόφια.
Συμπερασματικά η προίκα μας είναι: μακρόχρονες σπουδές ή η υιοθέτηση της στάσης “διά βίου μαθητής”, περιέργεια, έρευνες, πνευματικές ασκήσεις, όλα χρήσιμα όπλα στη φαρέτρα μας.
Την ερχόμενη εβδομάδα το 2ο μέρος
