Στη σημερινή συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου θα συζητηθεί και θα ληφθεί απόφαση για την Αναθεώρηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΓΠΣ) της πόλης μας.
Πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικο ζήτημα καίριας σημασίας, που θα καθορίσει για τις επόμενες δεκαετίες, το πλαίσιο της οικιστικής και οικονομικής ανάπτυξης της τοπικής μας κοινωνίας, καθώς τα ΓΠΣ αναθεωρούντα περίπου κάθε 30 χρόνια. Αποκτά δε ακόμα μεγαλύτερη σημασία εξαιτίας της πρόσφατα καταργηθείσας έννοιας της εκτός σχεδίου δόμησης.
Η ανταπόκριση του ΓΠΣ στις μελλοντικές ανάγκες της πόλης θα εξαρτηθεί, σε τελική ανάλυση, από την διορατικότητα και το όραμα των δημοτικών αρχόντων. Καθώς η σχετική μελέτη, ως προϊόν εργασίας τεχνοκράτη, στερείται κατά βάση των απαιτούμενων προς τούτο ουσιωδών στοιχείων. Συγκεκριμένα, στερείται οράματος και προοπτικής, που, κατά τον παγκοσμίως διάσημο πολεοδόμο, Γ. Κανδύλη, συνεργάτη του μεγάλου Λε Κορμπιζιέ, πρέπει να διέπεται ο πολεοδομικός σχεδιασμός.
Βέβαια, ο μελετητής εισηγείται, σύμφωνα με το νόμο 1337/1983, τις ζώνες επέκτασης του σχεδίου πόλης και τις νέες χρήσεις γης. Ωστόσο όμως οι μελετητές αστοχούν, κατά κανόνα, στις σχετικές προβλέψεις, ιδίως σε ότι αφορά την πρόβλεψη ικανού οικιστικού αποθέματος. Γεγονός που αδιάψευστα μαρτυρείται από το πολεοδομικό έκτρωμα της αυθαίρετης δόμησης και της άναρχης πόλης και την καταστροφή γης υψηλής παραγωγικότητας. Στη χώρα μας μέχρι πριν από λίγα χρόνια, οι αυθαίρετες κατασκευές ήταν περισσότερες από τις νόμιμες, παρά το ότι επιτρέπονταν η εκτός σχεδίου δόμηση.
Αυτή η αβλεψία και αστοχία των μελετητών σε συνδυασμό με την ολιγωρία των δημοτικών Αρχών εξανάγκασε χιλιάδες, ίσως και εκατομμύρια πολίτες, να εξαναγκαστούν να παρανομήσουν για να στεγάσουν τις οικογένειες τους, δηλαδή να ασκήσουν το θεμελιώδες και συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα στέγασης. Και έτσι να ταλαιπωρούνται χρόνια για να νομιμοποιήσουν το αυθαίρετο, καταβάλλοντας υπέρογκα πρόστιμα. Ενώ οι πραγματικοί υπαίτιοι εισπράττουν τις παχυλότατες αμοιβές χωρίς να κληθούν, έστω σε λογοδοσία για τις αβλεψίες και αστοχίες των «έγκυρων και τεκμηριωμένων» εισηγήσεων τους. Και έτσι το φαινόμενο των αυθαίρετων να αποδίδεται στην τάση παραβατικότητας του ‘Έλληνα και όχι στην αβλεψία των μελετητών και στην ολιγωρία των θεσμικών οργάνων της Πολιτείας.
Για αυτούς τους λόγους, ο Α.Τρίτσης τόνιζε με ιδιαίτερη έμφαση, ότι «η έκταση γης που προβλέπεται για μελλοντικές οικιστικές ανάγκες καθορίζεται σαν πολλαπλάσιο της προβλεπόμενης πληθυσμιακής αύξησης, έτσι ώστε να καλυφθούν ακόμη και απρόβλεπτες μεγάλες μεταβολές των αναφερόμενων πληθυσμιακών μεγεθών». Αυτό το έλεγε πριν από 40 χρόνια, όταν οι αλλαγές δεν ήταν καταιγιστικές και τόσο ριζικές, όσο οι τρέχουσες.
Εν προκειμένω, η μελέτη πάσχει σε πολλά σημεία, ωστόσο θα αναφερθούμε σε δύο καίριας σημασίας, τα οποία καθιστούν δυνατή αλλά και αναγκαία την διορθωτική επέμβαση του Δ.Σ., δεδομένου του σταδίου της μελέτης, της πολιτικής χροιάς και της καίριας σημασίας τους για την οικιστική ανάπτυξη της πόλης.
Το πρώτο είναι, ότι η μελέτη στερείται οράματος και προοπτικής καθόσον η επέκταση του σχεδίου πόλης εξαντλείται κυρίως στην νομιμοποίηση περιοχών αυθαίρετης οικοπεδοποίησης ή και στην επέκταση τους. Πράγμα που σημαίνει, ότι δεν πρόκειται για πολεοδομικό σχεδιασμό, αλλά στην εκ των υστέρων νομιμοποίηση της αυθαιρεσίας και της δυναμικής που αυτή έχει διαμορφώσει.
Η δε πρόβλεψη για το οικιστικό απόθεμα εδράζεται σε εκτιμήσεις, που προκύπτουν από την στατική προβολή στατιστικών στοιχείων, κυρίως από πληθυσμιακές μεταβολές της προηγούμενης εικοσαετίας, παρά το σημερινό ταχύτατα μεταβαλλόμενο κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον. Επίσης εφαρμόζουν παρωχημένα πολεοδομικά σταθερότυπα, όπου στην παραμετροποίηση τους δεν λαμβάνονται υπόψη σημαντικά γεγονότα και καταλυτικές εξελίξεις. Όπως για παράδειγμα οι αλλαγές στην επιλογή κατοικίας που επιφέρουν, η εξ αποστάσεως εργασία, οι βραχυπρόθεσμες μισθώσεις (τύπου Airbnb) σε συνδυασμό με την απομαζοποίηση του τουριστικού προϊόντος, η μετακίνηση κατοίκων αστικών κέντρων σε περιαστικές περιοχές, ο ψηφιακός νομαδισμός, οι αλλαγές που επιφέρει το ηλεκτρονικό εμπόριο κ.α.
Επίσης προτείνεται η επέκταση της πόλης σε περιοχές με γη υψηλής παραγωγικότητας ή και εκτεθειμένες σε πλημμυρικούς κινδύνους και μεγάλης υγρασίας. Για παράδειγμα προτείνει την επέκταση της πόλης, κατά 739 στρ., κυρίως στα Λιβάδια Αγροκήπιο. Δηλαδή στο πυθμένα της λεκάνης που συγκεντρώνονται τα όμβρια ύδατα απορροής των πρανών Ακρωτηρίου και Νεροκούρου-Μαλάξας, σαν να εξαιρείται αυτή η περιοχή των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.
Ως εκ τούτου είναι καταφανές, ότι το προτεινόμενο οικιστικό απόθεμα, δεν είναι ικανό και επαρκές για την απορρόφηση μελλοντικών οικιστικών πιέσεων, ούτε και παρέχει την απαιτούμενη αξιοπιστία, για να αποτελέσει κεντρικό πυλώνα στήριξης του πολεοδομικού σχεδιασμού της πόλης. Γεγονός που επιτάσσει την διορθωτική επέμβαση της Δημοτικής Αρχής. Την επέμβαση αυτή καθιστά ακόμα πιο επιτακτική η κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, που για χρόνια λειτουργούσε ως αποσβεστήρας των οικιστικών πιέσεων, που πυροδοτούσαν οι αστοχίες στις προβλέψεις των ΓΠΣ. Αυτός ο λόγος από μόνος του επιτάσσει αυτή την διορθωτική επέμβαση.
Συγκεκριμένα, να επεκταθεί η οικιστική ανάπτυξη σε άγονες περιοχές, πέριξ της πόλης, που δεν είναι εγκεκριμένες ΠΕΡΠΟ, δηλαδή Περιοχές Ειδικά Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης. Κυρίως είναι οι νοτιοδυτικά της πόλης αμφιθεατρική, βραχώδης περιοχή, χωρίς την βαριά υγρασία του κάμπου Χανίων. Με σχετικά χαμηλό υψόμετρο και με μικρές κλίσεις της επιφάνειας του εδάφους. Με καλή οδική πρόσβαση και κοντά στο κέντρο της πόλης, απέχει μόλις 4 χιλιόμετρα.
Ο χαρακτηρισμός της ως κατάλληλης για οικιστική ανάπτυξη δεν αλλάζει βασικά δεδομένα της μελέτης, ούτε συνεπάγεται την αναθεώρηση της. Δεν δημιουργεί πρόσθετες δαπάνες στο Δήμο, ούτε πρόσθετο φόρτο εργασίας στις υπηρεσίες του Δήμου. Απεναντίας θα λειτουργήσει ως εφεδρική λύση για την απορρόφηση μελλοντικών οικιστικών πιέσεων, σαν ασπίδα προστασίας της γης υψηλής παραγωγικότητας στον κάμπο και ως πηγή μελλοντικών εσόδων του Δήμου.
Ωστόσο αυτή την αναγκαία και φυσική οικιστική επέκταση της πόλης, εφόσον ευσταθούν οι πληροφορίες μας, αρνείται κατηγορηματικά η μελετήτρια, προβάλλοντας τον παράλογο ισχυρισμό, ότι για τα Χανιά είναι αρκετές οι εκτάσεις που έχουν πάρει έγκριση ΠΕΡΠΟ. Τη στιγμή που οι εγκεκριμένες εκτάσεις ΠΕΡΠΟ, ανέρχονται στα Χανιά σε 2860 στρ (Εφ.Κυβ., 139 ΑΑΠ 139/2012), στο Ηράκλειο 16.400 στρ. (405 ΑΑΠ/2007) και στο Λασίθι 6.400 στρ. Ενώ στα Χανιά τα ενοίκια είναι από τα υψηλότερα στην Ελλάδα και οι τοπικοί επιχειρηματίες έχουν πρόβλημα στην πρόσληψη προσωπικού, γιατί αυτό δεν βρίσκει κατάλυμα να μείνει. Και τέλος τη στιγμή, που στην πόλη μας διατίθενται για βραχυπρόθεσμης μίσθωσης, 1 στα 12 σπίτια και στο Ηράκλειο 1 στα 100 (Μελέτη του Πανελλήνιου Συλλόγου Διαχείρισης Ακινήτων ΠΑ.ΣΥ.ΔΑ.).
Αυτή δε η ακραία κατάσταση θα οξυνθεί ακόμα περισσότερο, όταν αρχίσουν να εκδηλώνονται οι επιπτώσεις από την κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, που στα προηγούμενα χρόνια απορροφούσε ένα σημαντικό μέρος των οικιστικών πιέσεων.
Ευελπιστούμε ότι τελικά η «εγκυρότητα του τεχνολογικού ορθολογισμού» δεν θα εκθρονίσει την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας, υποβαθμίζοντας τους φορείς της στο να επικυρώνουν απλά τεχνοκρατικές εισηγήσεις, περιβάλλοντας τις με ισχύ νόμου.
Επίσης είμαστε πεπεισμένοι, ότι η δημοτική Αρχή δεν θα απεμπολήσει το θεσμικό της ρόλο. Καθώς έχει επίγνωση, ότι αυτή φέρει ακέραια την ευθύνη για την αστοχία στις προβλέψεις και όχι οι μελετητές. Θέλουμε δε να πιστεύουμε, ότι έχει την πολιτική βούληση και φιλοδοξία να αφήσει έργο πνοής, για το οποίο θα μνημονεύεται στις επόμενες γενιές για την διορατικότητα και την αποφασιστικότητα της.
