• “Αποτελεί πλέον αδιαμφισβήτητη ιστορική αλήθεια το γεγονός ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος, με το κορυφαίο πολιτικό του ήθος και το εμβληματικό διεθνές κύρος του διαδραμάτισε καταλυτικό, κυριολεκτικώς, ρόλο ως προς την διατύπωση και την τελική σύναψη της Συνθήκης της Λωζάνης, συμμετέχοντας στην Συνδιάσκεψη της Λωζάνης μεταξύ 1922 και 1923” [Προκόπης Παυλόπουλος, πρώην ΠτΔ, σε ομιλία του στην Αθήνα στο μεγάλο Διεθνές Συνέδριο με θέμα: “Από τις Σέβρες στη Λωζάννη”].
ΕΤΟΣ Λωζάννης έφέτος, άλλο ένα έτος Ελευθερίου Βενιζέλου. Το σχετικό για τις Συνθήκες των Σεβρών (1920) και της Λωζάννης (1923) συνέδριο που οργανώθηκε στην Αθήνα, υπήρξε πολύμοχθος καρπός του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία και-κυρίως- του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Βενιζέλος” (Χανιά). Είναι δε η Συνθήκη της Λωζάννης καθοριστική για τη δημιουργία των δύο γειτονικών κρατών-της Ελλάδας και της Τουρκίας, αλλά και της σύγχρονης Ευρώπης. Έ, αυτή τη Συνθήκη πολεμούν λυσσαλέα να ανατρέψουν, τόσο ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, όσο και μια δράκα ανθελλήνων αθυρμάτων του. Γι αυτό και καθημερινά έχουμε ένα κρεσέντο απειλών κι ένα μπαράζ παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου. Αλλά οι διεθνείς συνθήκες δεν αλλάζουν με απειλές, ούτε με “επικίνδυνα παιχνίδια” στο Αιγαίο. Αλλάζουν μόνο με πόλεμο…
ΓΙΑ ΤΟ όλο παρασκήνιο και την εξαιρετική διπλωματική ευελιξία του Ελ. Βενιζέλου, αν και εκλήθη να υπερασπισθεί μια πλήρως ηττημένη πατρίδα (Μικρασιατική Καταστροφή, 1922), μπορεί να διαβάσει κανείς σχετικά στην υπέροχη και πλήρως ντοκουμενταρισμένη βιογραφία του Εθνάρχη, τη γραμμένη με γλαφυρό, εύληπτο και ευχάριστο τρόπο, του Νίκου Παπαδάκη-Παπαδή, Γενικού Δ/ντή του Ιδρύματος Ελ. Βενιζέλος στα Χανιά.
… ΚΙ ΑΝ αυτά συνέβησαν κατά τη διάρκεια του μετατραυματικού 1923, ας δούμε πώς μερίδα του πνευματικού κόσμου αντιμετώπιζε την κρίσιμη και αέναη διαμάχη Βενιζελικών και Κωνσταντινικων. Ένας από τους σφοδρότερους πολέμιους του Κωνσταντίνου και ένθεος λάτρης του Βενιζέλου υπήρξε ο νεαρός τότε ποιητής Ναπολέων Λαπαθιώτης, ο οποίος στα στιχουργήματά του είναι ανηλεής και σφόδρα είρων μέχρι ύβρεων κατά των κωνσταντινικών.
ΣΤΟ ΣΠΟΥΔΑΙΟ και σπάνιο αφιέρωμα στον ποιητή Ν. Λαπαθιώτη του παλιού καλού και πρωτοποριακού λογοτεχνικού περιοδικού “η λέξη” των Αντώνη Φωστιέρη και Θανάση Νιάρχου (τεύχος 33, μάρτης-απρίλης 1984) υπάρχουν στις πρώτες σελίδες του (σ. 179-185) σε χειρόγραφη μορφή 8 (οκτώ) ανέκδοτα στιχουργήματα/παίγνια κατά των αντιβενιζελικών. Έχει ενδιαφέρον η ανάγνωσή τους, όχι μόνο ως στιχοπλοκές, αλλά και ως περιεχόμενο:
1.- Επίγραμμα του “Κώτσου”…
“… Κώτσος, ο ρήγας ο τρανός, λεβέντης και ντερβίσης,
καμάρι της Ανατολής και βδέλυγμα της Δύσης,
σκεφθείς ότι, μετ’ ου πολύ, μέλλει να μπει στην Πόλη
<έτσι τουλάχιστον δηλούν οι χασικλήδες όλοι…>
κ’ ιδών την Πόλιν Κων/πολιν να γράφουν στις…” ειδήσεις “,
και προσπαθών και εις αυτό ν’ αρμονισθή επίσης,
θέλησε συντομώτερα να γράφεται κ’ εκείνος,
και το όνομά του συνταμών, καλείται τώρα Κ/τίνος…” (14/2/1922)
2.-“Επίγραμμά μου σχετικόν
με τα κομμένα “Στέμματα
ολίγον τι πολιτικόν,
για να ξυπνούν τα αίματα…”
3.- “Ω της ενδόξου χώρας μας νοήμονες πολίται,
το Κράτος, φευ, σας συνιστά θερμώς: μη το πωλήτε!
Μα να προσθέση θάπρεπε: και μη τ’ αναπολήτε…” (11-6-1922)
4.- Περί Φιλομουναρχισμού
Ι
“… Όντως λοιπόν, εχάσατε, της Ύδρας τ’ ακρογιάλια
την ιδεολογία σας και σας τραβούν οι θρόνοι;!…
Εγώ, μήτε την έχασα, μήτε την ψάχνω γι άλλη
και στας εξ Ύδρας συμβουλάς… τ’ αυτί μου δεν υδρώνει!”
ΙΙ
“Mon cher, vous dites des propos, vraiment bien enfantins:
Vous ne pourrez jamais me faire aimer les cons*-tantins!…
(=Αγαπητέ μου, λέγεις λόγια πολύ-πολύ παιδιαστικά
Ποτέ δεν θα μπορέσεις να με κάνεις ν’ αγαπήσω τα κων-σταντινικά)
[* (σημείωση Στ.Γ.Κ.: Η λέξη con,s-στα γαλλικά είναι υβριστική, παρόμοια της πιο γνωστής μας ελληνικής!] (13-6-1922)
ΣΤΟ ΠΟΙΗΜΑ “Πολιτικόν Δελτίον”, ο Λαπαθιώτης ειρωνεύεται έντονα την οικτρή και δεινή πολιτική και οικονομική κατάσταση της χώρας, λίγο πριν από τη μεγάλη Μικρασιατική Καταστροφή:
“… Η χώρα μας την κρίσιμον περίοδον διέρχεται·
η λίρα καθημερινώς και σταθερώς ανέρχεται·
το γόητρον μας διαρκώς μειούται και κατέρχεται·
εις νέαν φάσιν ο αγών περίπλοκον εισέρχεται·
ο τόπος εις αφόρητον σημείον περιέρχεται·
πλην της μωράς του στάσεως το Κράτος δεν εξέρχεται·
η “Ηνωμένη” της Αρχής καθόλου δεν απέρχεται·
Ο Γούναρης πολιτικά τεχνάσματα μετέρχεται·
ραγδαίως η καταστροφή και τραγικώς εισέρχεται·
ο πρώτος ενθουσιασμός των νικητών παρέρχεται·
το πλήθος εις τας τελετάς έπαυσε να προσέρχεται·
όλοι γνωρίζουν το κακόν πλέον πόθεν προέρχεται·
από την πλάνην ο λαός αρχίζει να συνέρχεται…
-Ο Βενιζέλος έρχεται… ο Βενιζέλος έρχεται…(14-6-1922)
ΚΙ ΕΝΑ “Επίγραμμα” για τη σκοτεινή και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του Στεργιάδη:
“Άν καθώς λέν, διπρόσωπος είναι κι ο Στεργιάδης
κι αν όντως ερωτοτροπή μ’ αυτό το καθεστώς,
μεσ’ στους προδότας, ας γραφή, προδότης ξακουστός:
δεν τον χωρεί παράδεισος, και δεν τον στέργει άδης…”(27-7-1922)
Η ΔΗΚΤΙΚΟΤΗΤΑ του Λαπαθιώτη δεν ορρωδεί προ ουδενός. Ούτε καν έναντι του βασιλέως Κωνσταντίνου Α’! Στο ποίημα Συνέχεια των “Φίλος καλός…”, γράφει χωρίς συστολή, φυσικά μετά το δράμα της Μικρασιατικής Καταστροφής, τα εξής δυο επιγράμματα:
“Φίλος καλός-μάλλον κακός, καθό βασιλικός,
με ρώτησεν “αν συμπαθώ τα ζώα”· κι εις εκείνου
την πρότασιν, απήντησα επιγραμματικώς:
-Όλα τα ζώα τ’ αγαπώ-εκτός του Κωνσταντίνου…”
*
“Νέος κομψός, αντιφρονών και πούστης (sic) ως εικός,
φώναζεν: -Είναι πούστηδες οι Βενιζελικοί!
Κι εγώ, χωρίς να ταραχθώ ποσώς: -Τί λες εκεί!
Αν ήταν έτσι θάσουνα και βενιζελικός…”(5-10-1922)
ΕΥΧΗΣ έργο θα ήταν να διοργανωθεί, από το πάντα ευρηματικό και πλούσιο σε εκδηλώσεις, συνέδρια και εκδόσεις, Εθνικό Ίδρυμα “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” ένα συνέδριο με αποκλειστικό θέμα “Λογοτεχνία και Βενιζελισμός: εκπρόσωποι και απόηχος στις μέρες μας”. Η συνδιοργάνωση θα μπορούσε να συμπεριλάβει (ενδεικτικά αναφερόμαστε), φορείς όπως ο Σύνδεσμος Φιλολογων Νομού Χανίων, Ο Σύλλογος Αποφοίτων Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ-με το υπέροχο περιοδικό “Φιλόλογος” της Θεσσαλονίκης- κ.ά. Θα είχε μέγιστο ενδιαφέρον για το πώς ο διχασμός πέρασε στα Ελληνικά Γράμματα, ειδικά στην ανθούσα τότε περίφημη “γενιά του 1930”… (13-1-2023)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
Ναπολέων Λαπαθιώτης (1888-1944) Έλληνας ποιητής του Μεσοπολέμου. Σύμφωνα με το ΕΚΕΒΙ (https://biblionet.gr), ο Λαπαθιώτης, εκτός από ποίηση, “δημοσίευσε μανιφέστα για τον αισθητισμό και προσπάθησε να αντιδράσει στο ασφυκτικά συντηρητικό κλίμα της εποχής του με τολμηρούς στίχους και προκλητικές εμφανίσεις. Η θλίψη που χαρακτήριζε τη ζωή του τον οδήγησε στα τελευταία χρόνια του σε συμβολιστικές επιλογές με έντονα μελαγχολικό τόνο και σταθερή πάντα την επιμελημένη μορφή των ποιημάτων του”.
