Υπάρχει κάτι απόκοσμο και μοναδικό στη ζωή των ναυτικών. Τα πολυήμερα ταξίδια στη θάλασσα, αυτή την απέραντη πανίσχυρη υδάτινη έκταση τους «έδεσαν» με προλήψεις. Φυλαχτά και δοξασίες, ιστορίες φοβερές και λόγια που ξορκίζουν την κακοτυχία είναι μπλεγμένα στο dna των ναυτικών από τα πολύ παλιά χρόνια. Εξάλλου όσοι ταξίδευαν στις θάλασσες γνώριζαν ανέκαθεν πως πρέπει να σέβονται και να υπολογίζουν το υγρό πέπλο που επιχειρούσαν να δαμάσουν. Και ήξεραν πως στην πραγματικότητα η θάλασσα δεν δαμάζεται ποτέ. Συνεργάζεται, και αυτό μονάχα αν εκείνη το θέλει. Οι ναυτικοί βρίσκονταν στο έλεος φυσικών στοιχείων και στοιχειών, νικούσαν ή παραδίνονταν. Πάντοτε ωστόσο ακολουθούσαν ευλαβικά τις προλήψεις τους και δεν διακινδύνευαν να «πατήσουν» τους άγραφους νόμους για κανέναν και για τίποτε… Παρακάτω θα δούμε παρέα μερικές από τις «διασημότερες» προλήψεις των ναυτικών.
Οι “Ιωνάδες”
O Ιωνάς, ο βιβλικός προφήτης, προκάλεσε την οργή του Θεού ο οποίος έστειλε μια τεράστια τρικυμία που έκανε το πλοίο στο οποίο βρισκόταν να θαλασσοδέρνεται αλύπητα. Ο Ιωνάς, που κατάλαβε πως για εκείνον… χτυπούσε η καμπάνα, είπε στους ναυτικούς να τον πετάξουν στη θάλασσα, διότι έφταιγε για την θαλασσοταραχή. Οι ναυτικοί στην αρχή δεν ήθελαν να έχουν βάρος στη συνειδήση τους ότι πέταξαν άνθρωπο στο νερό, μετά από λίγο όμως, που η κατάσταση χειροτέρευε, πέταξαν τον Ιωνά στη θάλασσα. Αμέσως η τρικυμία κόπασε. Από τότε οι ναυτικοί είναι έξτρα προσεκτικοί με όσους βάζουν στο πλοίο τους προτού σαλπάρουν. Οποιος θα μπορούσε να φέρει «κακή τύχη», όποιος δυνητικά μπορεί να είναι «Ιωνάς», αποκλείεται από το πλοίο. Οι γυναίκες, οι κοκκινομάλληδες, οι ιερείς (ενδιαφέρον!), οι οφειλέτες και οι δολοφόνοι (λογικό!) θεωρούνταν κακοτυχία σε ένα πλοίο και σπανίως επιβιβάζονταν σε αυτό. Ιδιαίτερα για τις γυναίκες, οι ναυτικοί θεωρούσαν πως θα αποσπάσουν την προσοχή του πληρώματος και πως θα εξοργίσουν τους θεούς της θάλασσας. Από την άλλη, αν μια έγκυος (κατάφερνε να επιβιβαστεί και ) γεννούσε στο πλοίο, τότε αυτό θεωρείτο καλοτυχία. Το «κόλλημα» με τις γυναίκες εξηγείται ίσως και από τις ξύλινες σμιλεμένες γυναικείες φιγούρες που είχαν στην πλώρη τα πλοία. Αυτές, ίσως επειδή δεν είχαν λαλιά και –συνήθως- ήταν γυμνές, τις θεωρούσαν καλοτυχία.
Η Mother Carey
Κατά τον 18ο και 19ο αιώνα πολλοί ναυτικοί πίστευαν πως μια θαλάσσια θεότητα, μια κακορίζικη μάγισσα «πετά» πάνω από τα νερά και την ακολουθούν θαλασσοπούλια. Η γυναίκα αυτή θεωρούσαν ότι «κρατά» τις ψυχές των ναυτικών και πως μπορεί –αν θέλει- να τις ρίξει στα σκοτεινά βάθη για πάντα. Στις περισσότερες ιστορίες η Mother Carey περιγράφεται ως σατανικός χαρακτήρας που προκαλεί θαλασσοταραχές και ναυάγια. Μάλιστα κατά τον θρύλο, είναι παντρεμένη με τον Davy Jones (όσοι έχετε δει τους Πειρατές της Καραϊβικής, τον γνωρίζετε…) έναν «καταραμενο» να περιπλανάται στα υδάτινα βάθη ναυτικό, που προσπαθεί να «αρπάξει» τις ψυχές όσων μπαρκάρουν. Φανταστικό ζευγάρι, ναι;
Ο «αποκλεισμός» της μπανάνας
Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και παράξενη πρόληψη είναι η απροθυμία των ναυτικών να κουβαλήσουν στα πλοία τους… μπανάνες! Ο «φόβος της μπανάνας» χρονολογείται από το 1700 και αφορά τα πλοία που σάλπαραν στην Καραϊβική. Η λογική λέει, πως μάλλον οι ναύτες που ήταν πλήρωμα σε πλοίο με μπανάνες έπρεπε να σπεύσουν να παραδώσουν ταχύτατα το εμπόρευμά τους για να μην χαλάσει. Επίσης οι μπανάνες επιπλέουν στο νερό και όταν κάποιο πλοίο φορτωμένο με μπανάνες ναυαγούσε, τα περαστικά πλοία πιθανώς να συνέδεαν τις μπανάνες με την τραγωδία. Οσο αστείος και αν φαντάζει ο φόβος των ναυτικών για τις μπανάνες πιθανότατα έχει επιστημονική βάση. Οι μπανάνες σαπίζοντας εκλύουν αιθυλένιο: όχι και το καλύτερο αέριο για να μυρίζει κανείς. Επιπλέον, στα κιβώτια με τα τροπικά φρούτα παρείσφρυαν διάφορα έντομα, αρκετά από τα οποία δηλητηριώδη. Υπάρχουν καταγραφές με δηλητηριώδεις αράχνες και φίδια που βρέθηκαν σε αμπάρια πλοίων που μετέφεραν τροπικά φρούτα.
Γοργόνες & άλλα μυστήρια πλάσματα
Τα ανεξερεύνητα βάθη των θαλασσών προκαλούσαν πάντοτε δέος στους ναυτικούς, που φαντάζονταν φοβερά όντα να κρύβονται κάτω από τα κύματα. Μύθοι, θρύλοι και δοξασίες συνδέουν το υγρό στοιχείο με στοιχειά και σκοτεινές υπάρξεις που λαχταρούν να σύρουν τις ψυχές των ναυτικών στα απύθμενα βάθη. Οι γοργόνες είναι οι κλασσικές «γητεύτρες» που τρέμουν οι θαλασσινοί, όπως και οι Selkies που στην Κελτική και Σκανδιναβική μυθολογία είναι πλάσματα, μισά φώκιες, μισά άνθρωποι. Για τις γοργόνες τα ξέρουμε λίγο πολύ: αν ο ναυτικός ενέδιδε στον έρωτά τους, τότε εκείνες τον παρέσερναν για πάντα στο βυθό. Για τις selkies παλι, ο μύθος λέει πως ήταν τόσο όμορφες που οι ναυτικοί τους έκλεβαν το δέρμα φωκιας το οποίο τις κάλυπτε προκειμένου να τις κρατήσουν για πάντα κοντά τους. Μάλιστα, λένε πως τα παιδιά που γεννήθηκαν με ενωμένα τα δάχτυλα των ποδιών τους είναι παιδιά ενός ανθρώπου και μιας Selkie. Οι γυναικόμορφες ξώθιες των θαλασσών που μοιάζουν και με θαλάσσια όντα είναι δημοφιλέστατο κεφάλαιο της ευρωπαϊκής μυθολογίας και από τους κυριότερους θρύλους μεταξύ των ναυτικών.
Τα τατουάζ
Συνήθως οι ναυτικοί έχουν τατουάζ. Η «μόδα» ξεκίνησε στα 1700 όταν ο Τζέιμς Κουκ έπλευσε στο Νότιο Ειρηνικό. Γοητευμένοι από την παράδοση των Μαορί, οι περισσότεροι από το πλήρωμα ζήτησαν στους ιθαγενείς να τους κάνουν τατουάζ (τα οποία ήταν κομμάτι της κουλτούρας των Μαορί) ως αναμνηστικά από το μακρινό ταξίδι. Στη συνέχεια πολλοί ναυτικοί έκαναν τατουάζ συγκεκριμένες φράσεις ή σύμβολα που πίστευαν πως λειτουργούν ως φυλαχτά. Τα τατουάζ αγροτικών ζώων, όπως τα γουρούνια, τα άλογα και τα κοκόρια θεωρούνταν επίσης «καλοτυχία». Επίσης τατουάζ όπως η πυξίδα ή το βόρειο αστέρι προτιμώνταν από ναυτικούς ως σημάδι πως δεν θα χάσουν ποτέ τον δρόμο τους. Τέλος, υπάρχουν κάποια τατουάζ όπως τα χελιδόνια, οι άγκυρες, οι δράκοι και οι χελώνες τα οποία χρησιμοποιούσαν ως «επιβράβευση» σε επιτεύγματα στα οποία συμμετείχαν.
Για περισσότερα δείτε ακόμα και τα:
www.discoverboating.com/resources/boating-and-sailing-superstitions
www.boatblurb.com/post/10-boating-superstitions-to-keep-you-out-of-davy-jones-locker
https://insailing.com/blog/sea-superstitions-rituals-and-legends
www.formulaboats.com/blog/boating-myths-and-superstitions/
