Νέες προοπτικές ανοίγουν στον τουρισμό, με την συζήτηση να στρέφεται ολοένα και περισσότερο σε νέα μοντέλα ανάπτυξης που θα μπορέσουν να δώσουν διαφορετική πνοή προς την κατεύθυνση μιας βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης, με τον μαζικό τουρισμό να αποτελεί ένα από τα μεγάλα “στοιχήματα” και τις προκλήσεις για τα επόμενα χρόνια.
Η διετής πανδημία, έβαλε “φρένο” στον υπέρ-τουρισμό, δίνοντας τη δυνατότητα της “επανασύνδεσης” με τη φύση, τον τόπο, τον άνθρωπο, άξονες προς τους οποίους οι σύγχρονες τάσεις εμφανίζουν δυναμική και μπορούν να αποτελέσουν μια ισχυρή επένδυση προς την βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη με πολλαπλά οφέλη και στο πλαίσιο του μαζικού τουρισμού. Η ισορροπία, η συνεργασία αλλά και η αξιοποίηση των νέων ευκαιριών, μπορούν να δώσουν την απαραίτητη ώθηση σε επίπεδο πρωτοβουλιών , ώστε ο τουρισμός να επανεκκινήσει με επίκεντρο ωστόσο το περιβάλλον και τον ίδιο τον άνθρωπο, αλλά και με στόχο μια επόμενη ημέρα με πολιτικές και πρακτικές που θα υιοθετηθούν από όλο το φάσμα της τουριστικής βιομηχανίας , αφήνοντας ένα πιο θετικό αποτύπωμα.
Οι άξονες της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης με το βλέμμα στην επόμενη ημέρα του μαζικού τουρισμού, τέθηκαν στο επίκεντρο του κύκλου ομιλιών “Το Πανεπιστήμιο στην Κοινωνία” και της 5ης συνάντησης με θέμα “Μαζικός Τουρισμός και Βιώσιμη Ανάπτυξη: Η επόμενη ημέρα” που διοργάνωσε η Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης , και τα ενταγμένα στο ΚΕΜΕ Ερευνητικά Εργαστήριά της σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου και το Δήμο Ρεθύμνης. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα στο Σπίτι του Πολιτισμού στο Ρέθυμνο με τη συμμετοχή αυτοδιοικητικών φορέων, ακαδημαϊκών, φοιτητών αλλά και επαγγελματιών και ειδικών του κλάδου στο Ρέθυμνο.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης τονίστηκαν ιδιαίτερα και οι αρνητικές επιπτώσεις του υπέρ τουρισμού ενώ κατατέθηκαν και γόνιμες προτάσεις για την βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη ενώ συζητήθηκαν και τα βήματα που πρέπει να γίνουν προς την κατεύθυνση αυτή. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στο μοντέλο τουρισμού που έχει ανθίσει στην Κρήτη, σε σχέση πάντα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νησιού. Η ανησυχία και στην περίπτωση της Κρήτης, δεν αποκλίνει από τις γενικές διαπιστώσεις, καθώς και στο νησί η υπέρ εκμετάλλευση της ακτογραμμής και η μικρή αξιοποίηση της ενδοχώρας που τόσα πολλά έχει να προσφέρει, δημιουργούν ένα ευρύ πεδίο δράσεων και δυνατοτήτων αλλά και ιδανική συγκυρία για αλλαγές τα επόμενα χρόνια. Παράλληλα, τονίστηκε για την Κρήτη η ανάγκη ισορροπίας ανάμεσα στον Βορρά και τον Νότο, αλλά και η συνεργασία όλων των φορέων και επιχειρηματιών τουρισμού έτσι ώστε ο τουρισμός να μπορέσει να βρει μια “βιώσιμη” θέση στο μοναδικού κάλλους φυσικό τοπίο του νησιού, μιας και αποτελεί τον σημαντικότερο πόλο έλξης.
Ομιλητές στη διάρκεια της εκδήλωσης ήταν ο Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Π.Κ Αθανάσιος Σπυριάδης ο οποίος ανέλυσε τους άξονες με θέμα “Μάνατζμεντ με έμφαση στον τουρισμό” και ο Δημήτρης Στυλίδης, Αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Π.Κ με θέμα της ομιλίας του “Μάρκετινγκ με έμφαση στον τουρισμό”. Σχολιαστής της εκδήλωσης ήταν ο Κυριάκος Κώτσογλου , Διδάκτορας του Πολυτεχνείου Κρήτης, Εντεταλμένος Σύμβουλος Τουρισμού και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Περιφέρειας Κρήτης ενώ την εκδήλωση συντόνισε ο εκδότης της εφημερίδας “Ρεθεμνιώτικα Νέα” , Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ημερησίων Περιφερειακών Εφημερίδων ΣΗΠΕ Μανώλης Χαλκιαδάκης.
Έμφαση σε κοινωνικούς και ποιοτικούς δείκτες
Όπως επεσήμανε , στο πλαίσιο της ομιλίας του ο κ. Σπυριάδης, η “στροφή” σε κοινωνικούς και ποιοτικούς δείκτες είναι σήμερα επιβεβλημένη και στο πλαίσιο του μαζικού τουρισμού, για ένα πιο θετικό αποτύπωμα στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον. Όπως τόνισε: “Ο μαζικός τουρισμός είναι πλέον ένα φαινόμενο που το γνωρίζουμε οι περισσότεροι στον τουρισμό, κάποιοι ίσως περισσότερο καλά και κάποιοι λιγότερο. Έχουμε δει και τα καλά που έχει αλλά και κάποια που θα μπορούσαμε να βελτιώσουμε, ώστε να γίνει κάτι πιο θετικό σαν φαινόμενο στην οικονομία, στην κοινωνία μας, στο περιβάλλον. Με την έννοια της επόμενης ημέρας θέλουμε να πούμε ότι βλέποντας το παρελθόν και το παρόν αλλά κοιτώντας μπροστά εξετάζουμε το πως θα μπορούσε αυτή η μορφή τουριστικής ανάπτυξης να βελτιωθεί και να έχουμε ένα καλύτερο αποτέλεσμα για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον. Αν μπορούσαμε να περιγράψουμε τη βελτίωση αυτή , θα λέγαμε πως είναι η συνεργασία, η ισορροπία και να δίνουμε την ευκαιρία και σε πλευρές και πτυχές της ανάπτυξης που δεν ακούγονται τόσο πολύ. Ακούγονται πολύ τα νούμερα της οικονομίας, οι στόχοι οι οικονομικοί. Ίσως θα έρεπε να δούμε περισσότερο κι άλλες έννοιες πιο κοινωνικές και ποιοτικές. Ο μαζικός τουρισμός δεν είναι ελληνικό φαινόμενο , είναι παγκόσμιο. Με τον ίδιο τρόπο που αναπτύχθηκε ο μαζικός τουρισμός στην Ελλάδα, στην Κρήτη αναπτύχθηκε και σε πολλά άλλα μέρη και σε πιο ανεπτυγμένες χώρες. Είναι τόσο εύκολο όσο και δύσκολο. Μεγάλα βήματα δεν υπάρχουν. Υπάρχουν μικρά βήματα που αν τα προσθέσεις, φέρνουν μια μεγάλη αλλαγή. Θέλει όμως χρόνο όπως όλες οι κοινωνικές αλλαγές. Είμαστε άνθρωποι, κοινωνία και περιβάλλον και όσο πιο σύντομα συνειδητοποιήσουμε την αλληλεξάρτηση , τόσο πιο σύντομα θα οδηγηθούμε σε κάτι πιο κοντά στη βιώσιμη ανάπτυξη. Κάποιες πτυχές είναι εφικτές. Σημασία έχει ότι ο στόχος μας κάνει και κινούμαστε προς αυτή την κατεύθυνση”.
Νέα προσέγγιση για το μέλλον
Το “αύριο” του τουρισμού είναι συνυφασμένο με το μέλλον της νέας γενιάς και με αυτή την προσέγγιση όπως εξήγησε ο κ. Kώτσογλου θα πρέπει να γίνονται οι ενέργειες και στον κλάδο του τουρισμού. “Η μαζικότητα είναι πολύ γοητευτική σαν έννοια, για αυτήν προσπαθούμε και το πρώτο πράγμα που λένε όλοι είναι η πληρότητα, τα νούμερα και μεγέθη, αδιαφορώντας για το τι αποτύπωμα προκαλούν. Μια τέτοια ενέργεια όπως η σημερινή δεν αναφέρεται μόνο στο τώρα αλλά και στο αύριο του τουρισμού και κυρίως του τι προορισμό θέλουμε να αφήσουμε στα παιδιά μας. Είναι ξεκάθαρο ότι η μαζικότητα και η αυθεντικότητα και η βιωσιμότητα είναι έννοιες αντίρροπες σε πολύ μεγάλο βαθμό και αυτό είναι μια πάρα πολύ δύσκολη έννοια , μια πολύ δύσκολη συζήτηση με την έννοια ότι έπειτα από δύο χρόνια μεγάλης οικονομικής κρίσης είναι πολύ δύσκολο να γίνονται τέτοιες κουβέντες. Χαίρομαι πολύ όμως που γίνονται διότι χρειάζεται μια τελείως διαφορετική οπτική για να μπορέσουμε να δούμε τον τουρισμό τα επόμενα χρόνια. Σε αυτό θα κινηθεί η συζήτηση για το πως θα εξασφαλίσουμε τον προορισμό που πρέπει. Τα ρητά που ακούγονται γι αυτό είναι περιορισμένα και λίγα . Δύο από αυτά είναι ότι αυτή τη Γη δεν την κληρονομήσαμε από τους παππούδες μας αλλά μάλλον τη δανειστήκαμε από τα παιδιά μας και έτσι πρέπει να την παραδώσουμε. Και άλλη μια είναι ότι για να πει κανείς ότι ξέρει έναν τόπο πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του ότι πρέπει να ξεχάσει την ακτή για πολύ καιρό” υπογράμμισε ο ίδιος.
Ειδικότερα, για την Κρήτη ως τουριστικό προορισμό αλλά και σαν φιλοσοφία ανάπτυξης τις περασμένες δεκαετίες, ο ίδιος τόνισε πως η ακτογραμμή δεν θα πρέπει να αποτελεί τη στόχευση για με την έμφαση να πρέπει να δοθεί περισσότερο στην ενδοχώρα. Συγκεκριμένα, όπως πρόσθεσε: «Σε αυτή τη λογική η Κρήτη έχει κουράσει την σπουδαία ακτογραμμή της των 1.047 χιλιομέτρων της , έχει αφήσει την ενδοχώρα αρκετά ανεκμετάλλευτη και στην πραγματικότητα δεν έχουμε πανεπιστήμιο στα 100 καλύτερα του κόσμου, αλλά έχουμε πλαγιά στις 100 καλύτερες του κόσμου τον Ψηλορείτη και το Pierra Creta φέτος ήταν ενδεικτικό της αειφορίας. Μόνο η παιδεία και η Εκκλησία θα μπορούσε να ξεκινήσει μια τέτοια συζήτηση για να προβληματίσει. Είναι ένας προβληματισμός για το αύριο τη στιγμή που όλοι αν αυτή τη στιγμή μας είχαν έναν διακόπτη να τον πατήσουμε για να πάρουμε το 200% του 2019 το 99% θα το πατούσε. Δεν είναι θέμα ενός επιχειρηματία που θέλει να γεμίσει το ξενοδοχείο του , το κατάλυμα του η οτιδήποτε άλλο, αλλά είναι θέμα στρατηγικής. Δηλαδή το μοντέλο ανάπτυξης του τουρισμού πρέπει να έρχεται από πάνω προς τα κάτω και όχι από κάτω προς τα πάνω. Έχουν λείψει πια οι καιροί όπου άνθρωποι έπαιρναν πράγματα στα χέρια τους και μπορούσαν να ορίσουν την κατάσταση με έναν βιώσιμο τρόπο».
Ισορροπία με στόχο την αειφορία ο στόχος για την Κρήτη
Ο ίδιος πρόσθεσε πως ο στόχος της αειφορίας για την Κρήτη, χρειάζεται ισορροπία και συγκεκριμένα: «Και εμείς οι ίδιοι καταλαβαίνουμε ότι αειφορία σημαίνει η ικανότητα χώρου ενός οργανισμού να παράγει τα επόμενα χρόνια το ίδιο καλά χωρίς να χάσει την παραγωγική του ικανότητα και καταλαβαίνουμε ότι αυτό δεν συνεπάγεται μαζικότητα. Το δείχνουμε στα σποτ μας αλλά στην πράξη ζητάμε κάτι διαφορετικό. Η Κρήτη χρειάζεται ισορροπία, δεν υπάρχει λόγος να κλείσουμε την ακτογραμμή απλά δεν υπάρχει λόγος να ανοίξουμε πέντε ακόμα Μάλια, Χερσονήσους και Πλατανιάδες. Η ουσία είναι να μπορέσουμε να ισορροπήσουμε ανάμεσα στο Βορρά και το σπουδαίο Νότο , τη Γαύδο τη Χρυσή και τα κέντρα που έχουν υπερτουρισμό, να δουλέψει η ενδοχώρα και ο ορεινός όγκος και όταν υπάρξει η ισορροπία αυτή , η αειφορία θα έρθει μόνη της».
