» Από το βιβλίο του George Corm, Le nouveau gouverment du monde, Ed. La Decouverte – Poche, 2013
Στο εισαγωγικό του κεφάλαιο ο συγγραφέας προτείνει να σκεφτούμε τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 γίνεται αναφορά στην παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και της κοινωνίας, η οποία οδήγησε σε μεγάλες ανακατατάξεις τα κράτη και τις συνήθειες των ανθρώπων.
Μετά το τέλος της εποχής των αποικιοκρατών και της κατάρρευσης της κραταιάς Σοβιετικής Ενωσης, ο νεοφιλελευθερισμός θριάμβευσε και ενίσχυσε το ρεύμα της καταστροφής των προστατευτικών μέτρων σε ό,τι αφορά τις ανταλλαγές προϊόντων και υπηρεσιών, τις κινήσεις κεφαλαίων και κατά έναν βαθμό επηρέασε και τη συμπεριφορά των ατόμων. Οι δύο ηγέτες που έσπρωξαν στα άκρα τους μηχανισμούς απελευθέρωσης των αγορών και εγκατέστησαν την απόσυρση του κράτους από τις βασικές λειτουργίες του ελέγχου και της ρύθμισης ήταν η Margaret Thatcher στο Ηνωμένο Βασίλειο και ο Ronald Reagan στις Η.Π.Α.
1. Τα δογματα νεο-φιλελευθερισμου
1. Το άτομο ως λογικό ον δραστηριοποιείται μέσα στην οικονομική σφαίρα με τρόπο εγωιστικό και ορθολογικό με στόχο να μεγιστοποιήσει την ωφέλειά του.
2. Η πρόσθεση των ατομικών συμπεριφορών εξασφαλίζει για την κοινωνία μία μέγιστη ωφέλεια και ευημερία.
3. Το κράτος πρέπει, κατά συνέπεια, να αφήσει ελεύθερο χώρο στον ατομικό εγωισμό και στις οικονομικές πρωτοβουλίες με σκοπό να μεγιστοποιηθεί η συνολική ευημερία και ωφέλεια της κοινωνίας.
4. Το κράτος δεν πρέπει λοιπόν να επεμβαίνει στην οικονομική σφαίρα για να μειώσει τη συνολική ευημερία και ωφέλεια του κοινωνικού συνόλου.
5. Μόνο οι αγορές μπορούν να παίξουν το ρόλο του διαιτητή μεταξύ των ατομικών συμφερόντων με το ελεύθερο παιχνίδι της ζήτησης και της προσφοράς των αγαθών, υπηρεσιών, χρηματοοικονομικών προϊόντων κ.λπ.
6. Οι αγορές δεν έχουν ανάγκη από την επέμβαση του κράτους ή οποιουδήποτε άλλου κρατικού ελέγχου, διότι από το φυσικό τους ρόλο είναι ο καλύτερος ρυθμιστής (regulateur) των δραστηριοτήτων, χωρίς να υπάρχει ανάγκη από κρατικό έλεγχο. Κάθε έλεγχος από το κράτος θα αλλοίωνε το ελεύθερο εμπόριο και τον ανταγωνισμό των ιδιωτικών συμφερόντων, ο οποίος είναι ο μόνος που μπορεί να μεγιστοποιήσει την κοινωνική ευημερία και ωφέλεια.
7. Η κερδοσκοπία στις αγορές καταγγέλλεται άδικα. Οι κερδοσκόποι επωφελούνται από προσωρινές ανισορροπίες που υπάρχουν στις αγορές ώστε να πραγματοποιούν κέρδη. Με τον τρόπο αυτό, συνεισφέρουν ισοσκελίζοντας τελικά τις αγορές, ομογενοποιώντας και καταργώντας τις όποιες στρεβλώσεις.
8. Οι αρχές της φιλελευθεροποίησης των αγορών πρέπει να εφαρμοστούν όχι μόνο στο εσωτερικό των κρατών, αλλά και στις οικονομικές – χρηματοοικονομικές σχέσεις που δημιουργούνται μεταξύ των παραγόντων διαφορετικών εθνικών αγορών. Για τον λόγο αυτό ολόκληρος ο κόσμος πρέπει να γίνει μία ελεύθερη ενιαία αγορά, όπου όλοι οι οικονομικοί παράγοντες με τα συμφέροντά τους να εξελίσσονται χωρίς εμπόδια. Ο προστατευτισμός των εθνικών αγορών από το διεθνή ανταγωνισμό είναι ένα απόλυτο κακό που πρέπει να καταπολεμηθεί χωρίς αναβολή.
2. Κυριοι παραγοντες της παγκοσμιας κυβερνησης
Κατά το συγγραφέα τα προβλήματα που επέφερε η οικονομική – χρηματοοικονομική κρίση της περιόδου 2007 – 2008 δεν συζητήθηκαν από την παγκόσμια κοινότητα με εποικοδομητικό τρόπο, αλλά έμειναν σε επιφανειακό επίπεδο με πολλά αναπάντητα ερωτήματα μέχρι και σήμερα.
Βασικό ρόλο στην εμφάνιση του νεοφιλελευθερισμού σε παγκόσμιο επίπεδο έπαιξε το βραβείο Νόμπελ στα οικονομικά, το οποίο έφερε επίσης αναδόμηση της διδασκαλίας των οικονομικών, κυρίως, στα πανεπιστήμια των Η.Π.Α. Σε αυτή την αναδόμηση της διδασκαλίας κυρίαρχο ρόλο άρχισαν να παίζουν τα μαθηματικά τα οποία αποτελούν το βασικό εργαλείο ανάλυσης των οικονομικών και κοινωνικών επιστημών.
Όμως, το κύριο ερώτημα που θέτει ο συγγραφέας στο κεφάλαιο 8, είναι να περιγράψει τη δομή της παγκόσμιας κυβέρνησης (δύναμης), μαζί με τις ιεραρχικές σχέσεις που υπάρχουν μέσα σε αυτή.
Στην κορυφή της δομής, βρίσκονται οι οκτώ ηγέτες των πιο δυνατών κρατών της υφηλίου (Η.Π.Α., Ηνωμένο Βασίλειο, Ιαπωνία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Καναδάς από το 1998). Η δύναμη και επιρροή τους έχει εξαπλωθεί και στους ηγέτες των χωρών που πρόσφατα έγιναν μεγάλες δυνάμεις (G20), οι οποίες κατά κύριο λόγο ακολουθούν την ίδια λογική των G8. Η G20 (G8, Κίνα, Βραζιλία, Αργεντινή, Μεξικό, Ινδία, Ινδονησία, Σαουδική Αραβία, Νότια Κορέα, Νότια Αφρική, Τουρκία, Αυστραλία, Ε.Ε.) αντιπροσωπεύει το 90% του παγκόσμιου Α.Ε.Π., το 80% του παγκόσμιου εμπορίου και τα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού.
Η παγκόσμια κυβέρνηση εξασκεί την εξουσία της βασιζόμενη σε ένα δίκτυο σχέσεων μεταξύ των τεχνοκρατών – μάνατζερ, των πολιτικών και κυρίως των υπουργών οικονομικών, με άλλους υπουργούς επιφορτισμένους με σημαντικούς κλάδους της οικονομίας, με αρχηγούς σημαντικών κομμάτων της αντιπολίτευσης, με διοικητές κεντρικών τραπεζών των μεγάλων Ευρωπαϊκών κρατών, των Η.Π.Α., της Ιαπωνίας και των αναδυόμενων κρατών. Επίσης έχει αναπτυχθεί ένα τέλειο δίκτυο οργανισμών με επικεφαλής τον Ο.Η.Ε. και τις ειδικές του υπηρεσίες (CNUCED, FAO, HCR, OMS, ONUDI, Unesco, Unicef κ.ά.), με συγγενικά ιδρύματα όπως το Δ.Ν.Τ., η Παγκόσμια Τράπεζα αλλά και με περιφερειακές τράπεζες ανάπτυξης, διεθνείς οργανισμούς όπως ο Ο.Ο.Σ.Α., OMC, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η λίγκα των Αραβικών Κρατών, OPEP, ALENA κ.ά.
Παρουσιάζεται, λοιπόν, μία γραφειοκρατία αρκετά διαφοροποιημένη σε επίπεδο πολιτισμού και ανησυχιών για την παγκόσμια ειρήνη και ευημερία των λαών. Οι έρευνες των παραπάνω οργανισμών έχουν μία διανοητική αξία αρκετά υψηλή και χρήσιμη για την ανθρωπότητα, αλλά, ταυτόχρονα οι οργανισμοί αυτοί έχουν συνεισφέρει σε κάποιο βαθμό βέβαια, στη διάδοση και γενίκευση νεοφιλελεύθερων οικονομικών θέσεων στην ανθρωπότητα. Για τον συγγραφέα (ο οποίος διετέλεσε και υπουργός του Λιβάνου), τα μέλη της παγκόσμιας κυβέρνησης δεν έχουν τη δυνατότητα της ελεύθερης δημιουργικής σκέψης και είναι «φυλακισμένοι» στα διάφορα «meetings» και συσκέψεις ανά τον κόσμο, αναπαράγοντας πάντα τις βασικές αρχές ενός κόσμου που βασίζεται στον νεοφιλελευθερισμό.
3. Αναζητωντας τις δυναμεις της αλλαγης
Ο συγγραφέας αναρωτιέται στα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου εάν μια παγκόσμια επανάσταση (ειρηνική) είναι αναγκαία για να θέσει τέλος στις υπερβάσεις και τις αδικίες της παγκόσμιας κυβέρνησης. Βέβαια, βάσει της τεράστιας δύναμης που διαθέτει η παγκόσμια κυβέρνηση, μια συνολική αλλαγή δεν είναι εύκολη να πραγματοποιηθεί λόγω του ότι και το πανεπιστημιακό σύστημα προμηθεύει κάθε χρόνο σε όλες σχεδόν τις χώρες στελέχη που ασπάζονται τον νεοφιλελεύθερο σύστημα διακυβέρνησης.
Μία από τις δυνάμεις αλλαγής είναι το «Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ» το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ως σημαιοφόρος της αντίστασης στις ορέξεις της παγκόσμιας κυβέρνησης. Το Φόρουμ ιδρύθηκε το 2001 και οι οργανώσεις που το απαρτίζουν προέρχονται από τις Μ.Κ.Ο., εργατικά και αγροτικά συνδικάτα και διάφορες νεανικές οργανώσεις. Θέλει να δώσει απαντήσεις στα θέματα που συζητιούνται από την παγκόσμια κυβέρνηση στο Νταβός, για το λόγο αυτό και οι συγκεντρώσεις του γίνονται την ίδια περίοδο.
Τα θέματα του Φόρουμ που αναλύονται στα διάφορα εργαστήρια – σεμινάρια και οργανώνονται από σπουδαίους οικονομολόγους αντίθετους στην παγκόσμια κυβέρνηση είναι: φτώχεια και αποκλεισμός, ηθικές αξίες και ήθη, εναλλακτικές λύσεις στην εμπορευματοποίηση όλων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, μείωση και διαγραφή των χρεών των πιο φτωχών κρατών, ασφάλεια και πρόληψη πολεμικών εχθροπραξιών ανά τον πλανήτη για αποτροπή από κάθε πράξη κυριαρχίας ενός κράτους από άλλο, προστασία του περιβάλλοντος, μείωση της κυριαρχίας των αγορών, δίκαιοι εμπορικοί κανόνες και οικονομική αλληλεγγύη. Όλα αυτά περιγράφονται σε έναν Καταστατικό Χάρτη των βασικών αρχών για την αλλαγή του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος (Απρίλιος 2001, San Paulo).
Τελειώνοντας, ο συγγραφέας προτείνει τις ακόλουθες αρχές για έξοδο από την κυριαρχία της παγκόσμιας κυβέρνησης (μερικές υπό μορφή ερωτήσεων):
• Είναι δυνατή η διαρκής αποδυνάμωση της δύναμης της παγκόσμιας κυβέρνησης;
• Είναι δυνατή η παρακμή της παγκοσμιοποίησης του Αμερικανικού μοντέλου και του παραρτήματός του στην Ευρώπη;
• Είναι ρεαλιστικό να αποσυνδεθούμε από την παγκοσμιοποίηση;
• Πρέπει να «τελειώνουμε» με τις δογματικές διαμάχες του νεοφιλελευθερισμού.
• Πρέπει να γίνει οπωσδήποτε μεταρρύθμιση της διδασκαλίας των οικονομικών και του μάνατζμεντ σε πανεπιστημιακό επίπεδο.
• Πρέπει να ξυπνήσουν οι συνειδήσεις εναντίον της διαφθοράς και των οικονομικών καταχρήσεων.
• Πρέπει να ανακαλυφθεί, να αποκατασταθεί, να αναδιοργανωθεί η περιφερειακή συνοχή (κυρίως στην Ευρώπη) και να αποκατασταθεί η πολιτική.
• Πρέπει η Ευρώπη να γίνει αυθεντική ομοσπονδία με πολιτική δύναμη η οποία θα διορθώσει τις «επιδράσεις των αγορών» και θα επιβάλλει κανονισμούς ικανούς να έχουν θετικά αποτελέσματα στην ευημερία των πολιτών της.
