Σπάνιες εκδόσεις λατινικών, οδηγών καλλιγραφίας και βιβλίων θρησκευτικού και φιλοσοφικού περιεχομένου παρουσιάζονται, μεταξύ άλλων, στη νέα πτέρυγα “Κώστας Τζωρτζάκης” του Μουσείου Τυπογραφίας Γιάννη και Ελένης Γαρεδάκη. Ο νέος χώρος εγκαινιάστηκε προχθές παρουσία του δωρητή των βιβλίων Κώστα Τζωρτζάκη, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 10 χρόνια λειτουργίας του Μουσείου Τυπογραφίας. Μάλιστα, με αφορμή τα γενέθλια του Μουσείου, κυκλοφόρησε και σειρά από συλλεκτικά γραμματόσημα. Οι επετειακές εκδηλώσεις, τις οποίες παρακολούθησαν δεκάδες άνθρωποι, άνοιξαν με ένα ταξίδι στον μαγικό κόσμο της τυπογραφίας καθώς έγινε ξενάγηση στο Μουσείο.
ΣΥΛΛΟΓΗ – ΚΟΣΜΗΜΑ
Στη συνέχεια ο καθηγητής Πανεπιστημίου και ερευνητής στην Ακαδημία Αθηνών Ιωάννης Καραχρήστος αναφέρθηκε στη συλλογή Τζωρτζάκη που φιλοξενείται πλέον στη νέα πτέρυγα του Μουσείου. Ειδικότερα εξήγησε ότι η συλλογή περιλαμβάνει 26 βιβλία, τα οποία εκδόθηκαν στο χρονικό διάστημα μεταξύ του 1554 και του 1772, ενώ έκανε μια σύντομη αναφορά και στο ιστορικό της οικογένειας Τζωρτζάκη ή Τζώρτζη, όπως ήταν η αρχική εκδοχή του οικογενειακού ονόματος. Ο κ. Καραχρήστος επεσήμανε σχετικά ότι τα περισσότερα βιβλία της συλλογής έχουν εκδοθεί στη Βενετία και δευτερευόντως σε άλλες ιταλικές πόλεις, ενώ οι συγγραφείς των βιβλίων προέρχονται από τον χώρο των λόγιων και της εκκλησίας. Τα περισσότερα βιβλία της συλλογής, όπως εξήγησε, είναι αφιερωμένα σε πολιτικούς και εκκλησιαστικούς αξιωματούχους, ενώ ορισμένα από αυτά περιλαμβάνουν στις σελίδες τους και το κείμενο της άδειας εκτύπωσης που -σύμφωνα με τους όρους λογοκρισίας που επικρατούσαν κατά την εποχή εκείνη- βεβαιώνεται η ορθότητα των απόψεων που εκφράζονται στο βιβλίο καθώς και ότι στο κείμενο δεν υπάρχει τίποτα που να είναι αντίθετο προς την καθολική πίστη και τα χρηστά ήθη της εποχής. Ως προς τις θεματικές των βιβλίων ο κ. Καραχρήστος τόνισε ότι αφορούν, μεταξύ άλλων, εκδόσεις λατινικών και αρχαίων ελληνικών κειμένων, γλωσσομάθειες και γραμματικές, επιστολογραφίες, οδηγούς καλλιγραφίας, βιβλία θρησκευτικού και φιλοσοφικού περιεχομένου, εκκλησιαστικό και κοσμικό δίκαιο κ.ά. και υπογράμμισε ότι από τη μελέτη των βιβλίων μπορεί κανείς να εξάγει σημαντικά συμπεράσματα για τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς των λόγιων της εποχής. Στη συλλογή που εκτίθεται στη νέα πτέρυγα του Μουσείου περιλαμβάνονται επίσης δύο εκδόσεις, οι οποίες αποτελούν δάνειο από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων, στην οποία και τα έχει παραχωρήσει ο Κώστας Τζωρτζάκης. Οπως εξήγησε, μιλώντας στα “Χ.Ν.”, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων Ελένη Παπαδοπούλου πρόκειται για τους “Εκατό μύθους” του Τζιράλντι του 1608 και την ανατύπωση ορισμένων καλλιγραφικών πινάκων από τον οδηγό καλλιγραφίας του φραγκισκανού μοναχού Αμφιάρεο Βεσπασιάνο που πρωτοεκδόθηκε τον 16ο αιώνα και μέχρι και τον 17ο αιώνα γνώρισε πολλές ανατυπώσεις. «Οι εκδόσεις αυτές αποτελούν δύο σημαντικά έντυπα και εγχειρίδια τα οποία θεωρούμε ότι βρίσκουν την καλύτερη δυνατή θέση στο Μουσείο Τυπογραφίας», σχολίασε η κα Παπαδοπούλου.
ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΔΩΡΕΑ
Στην ξεχωριστή αξία της δωρεάς Τζωρτζάκη αναφέρθηκε ο εμπνευστής του Μουσείου Τυπογραφίας και ιδρυτής των “Χανιώτικων νέων” Γιάννης Γαρεδάκης τονίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι, παρά τις μεγάλες οικονομικές δυσκολίες των τελευταίων ετών, το ταξίδι στον μαγικό κόσμο της τυπογραφίας, που ξεκίνησε πριν από 10 χρόνια, συνεχίζεται χάρη σε χειρονομίες όπως αυτή του Κώστα Τζωρτζάκη. «Δέκα χρόνια πορείας, λοιπόν, και μεις συνεχώς να ονειρευόμαστε, την επέκταση, τον εμπλουτισμό του Μουσείου. Πράγμα δύσκολο έως αδύνατο την τελευταία πενταετία, στα χρόνια των μνημονίων και γενικά της οικονομικής κρίσης, της πλήρους αποδυνάμωσης του ταμείου των “Χανιώτικων νέων”. Και θα μου επιτρέψετε να επαναλάβω και σήμερα αυτό που και παλιότερα έχω πει και γράψει. Αυτός ο χώρος δημιουργήθηκε αποκλειστικά και μόνο από το ταμείο των “Χανιώτικων νέων”, από τις δικές μου οικονομίες και της συζύγου μου Ελένης. Ούτε μία επιχορήγηση, ούτε κανένα αίτημα για οικονομική ενίσχυση έγινε ποτέ», σημείωσε ο κ. Γαρεδάκης και πρόσθεσε: «Στο αδιέξοδο, στις δυσκολίες όμως, που προανέφερα, ερχόταν ως ερέθισμα, ως προτροπή, οι δωρεές υλικού που θα μπορούσε να εμπλουτίσει το Μουσείο από ανθρώπους που εκτίμησαν και είδαν θετικά την προσπάθειά μας αυτή. Και υπήρξαν αρκετοί από τα Χανιά, την Κρήτη, αλλά και την άλλη Ελλάδα. Πλέον σημαντικές και ενθαρρυντικές για μία ακόμα προσθήκη στον χώρο του Μουσείου, οι δωρεές του συμπολίτη μας Κώστα Τζωρτζάκη». Ο κ. Γαρεδάκης επεσήμανε ακόμα ότι ο Κώστας Τζωρτζάκης αντί να εκμεταλλευτεί τα οικογενειακά κειμήλια προς ίδιον όφελος πουλώντας τα, εκείνος προτίμησε να μείνουν στα Χανιά και προχώρησε σε δωρεές στο Ναυτικό Μουσείο Κρήτης, το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων και το Μουσείο Τυπογραφίας. Επίσης έκανε αναφορά στους Μανώλη Γαρεδάκη, Ελευθερία Κουμή, Ελένη Σταυρίδη, Νίκο Κοσμαδάκη, Μαρία Μυστακίδου και Γιώργο Μαρουλοσηφάκη, που συνέβαλαν ώστε η συλλογή να βρει τη θέση της στη νέα πτέρυγα του Μουσείου. «Δημιουργήσαμε μία μικρή αίθουσα στην οποία μαζί με δικά μας εκθέματα κυρίαρχη θέση κατέχουν οι δωρεές του Κώστα Τζωρτζάκη. Τον ευχαριστούμε θερμά. Σκεφτόμουνα ειλικρινά τι δώρο θα μπορούσα να κάνω σε αυτόν τον άνθρωπο, γι’ αυτή του τη χειρονομία. Τα έχει όλα. Είναι και από τη φύση του ολιγαρκής. Το καλύτερο δώρο, λοιπόν, από το Μουσείο Τυπογραφίας πιστεύω πως ήταν αυτή η αίθουσα να ονομαστεί αίθουσα Κώστα Τζωρτζάκη», επεσήμανε ο κ. Γαρεδάκης. Τον λόγο πήρε αμέσως μετά, εμφανώς συγκινημένος, ο Κώστας Τζωρτζάκης: «Θέλω πρώτα από όλα να ευχαριστήσω την αρχαιολόγο την Αναστασία Τζιγκουνάκη που έφερε στο προσκήνιο το αρχείο μου και ξεκίνησε την καταγραφή του, όπως και την προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων Ελένη Παπαδοπούλου και την αρχαιολόγο Νατάσα Αποστολάκη, υπεύθυνη της καταγραφής και παρουσίασης του συνόλου του αρχείου των Τζώρτζη. Επίσης, θέλω να ευχαριστήσω τον πρόεδρο του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης Μανώλη Πετράκη για την τιμή που μου έκανε να παρουσιάσει το υλικό του αρχείου, που έχει θέμα τη ναυτική ιστορία της Κρήτης επί ενετικής περιόδου. Τον Γιάννη τον Γαρεδάκη δεν θα τον ευχαριστήσω, ήταν υποχρέωσή του να παρουσιάσει τα ενετικά βιβλία στον φυσικό τους χώρο, στο σπίτι τους, στο Μουσείο Τυπογραφίας!», ανέφερε ο κ. Τζωρτζάκης, ενώ έκλεισε τον σύντομο χαιρετισμό του λέγοντας: «Ενα από τα ενετικά βιβλία έχει τίτλο “θησαυρός” στα λατινικά, ο Γιάννης ο Γαρεδάκης νομίζει ότι τα βιβλία είναι ο θησαυρός, όμως τον πραγματικό θησαυρό τον βρήκα εγώ και είναι ένας καλός, πραγματικός φίλος, ο Γιάννης». ΣΥΝΕΧΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ Για τις προσπάθειες αναβάθμισης του Μουσείου Τυπογραφίας και τη νέα συλλογή Τζωρτζάκη αναφέρθηκε η διευθύντρια των “Χανιώτικων νέων” και υπεύθυνη του Μουσείου Ελια Κουμή. «Στην αίθουσα Κώστα Τζωρτζάκη απομακρυνόμαστε από βαριά μηχανήματα, τις τεχνικές και τα εργαλεία της τυπογραφίας και εστιάζουμε στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα της τυπογραφικής δουλειάς με σπάνιες εκδόσεις κυρίως από τη Βενετία του 16ου – 17ου αιώνα, ξυλογραφίες, χαλκογραφίες και λιθογραφίες που σχετίζονται με την πολυτάραχη ιστορία της Κρήτης», σημείωσε η κα Κουμή και συμπλήρωσε ότι τους τελευταίους μήνες στο Μουσείο δημιουργήθηκε επίσης ένα πωλητήριο όπου ο επισκέπτης μπορεί να βρει εκτός από τα επιλεγμένα αναμνηστικά αντικείμενα, βιβλία για την τυπογραφία και την ιστορία της, εκδόσεις των “Χ.Ν.” αλλά και κάποιες άλλες ειδικές εκδόσεις, όπως “Η ιστορία του χαρτιού” των Μαρίνου Βλέσσα και Μαρίας Μαλακού και το βιβλίο Σούε Τάο των Li-Ling Hsiao και Μαρίνου Βλέσσα. Ειδικότερα για τις συγκεκριμένες εκδόσεις, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις “Αιώρα”, μίλησε στο πλαίσιο της εκδήλωσης ο Μαρίνος Βλέσσας παρουσιάζοντας την πρωτότυπη ερευνητική μελέτη που πραγματοποίησε μαζί με τη Μαρία Μαλακού.
Ο τυπογράφος – γραφίστας Αντώνης Παπαντωνόπουλος αναφέρθηκε στη μόνιμη έκθεση με θέμα “Η Ιστορία της Γραφής και των Γραφικών Τεχνών” που δημιούργησε, συνδυάζοντας την επιστημονική έρευνα με τις εικαστικές τέχνες και η οποία φιλοξενείται στο Μουσείο Τυπογραφίας ταξιδεύοντας τον επισκέπτη από τις απαρχές της γραφής στη Μεσοποταμία μέχρι τις μέρες μας και τα ιδεογράμματα. «Θέλω να ευχαριστήσω για μια ακόμα φορά τον Γιάννη και την Ελένη Γαρεδάκη για την ευκαιρία αυτή που μου έδωσαν. Με τη δουλειά μου, από το 1968 που ξεκίνησα να δουλεύω μέχρι τώρα που έκλεισα το μαγαζί μου, είχα πάντα μια ερωτική σχέση. Δεν θέλω να πω πολλά πράγματα γι’ αυτήν. Νομίζω ότι και η έκδοση που έχει επιμεληθεί το Μουσείο Τυπογραφίας και η ίδια η έκθεση που φιλοξενείται στον χώρο τα λένε όλα. Πέρα από το ευχαριστώ θέλω όμως να πω ότι, όπως ο κάθε ερωτευμένος άνθρωπος ψάχνει μια αγκαλιά, εγώ αυτή την αγκαλιά τη βρήκα πολύ μακριά από την πόλη μου, στη δική σας πόλη και στα χέρια του Γιάννη και της Ελένης», σημείωσε συγκινημένος ο κ. Παπαντωνόπουλος.
ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΤΖΩΡΤΖΑΚΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ
Τιμητική πλακέτα για την προσφορά του στην τοπική κοινωνία απέδωσε κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης στο Μουσείο Τυπογραφίας ο αντιπεριφερειάρχης Χανίων Απόστολος Βουλγαράκης. Ο κ. Βουλγαράκης τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι είναι υποχρέωση για την Πολιτεία και την Περιφέρεια να τιμά τους ανθρώπους που κρατάνε ζωντανή την ιστορία του τόπου και παράλληλα μοιράζονται σημαντικά ντοκουμέντα και οικογενειακά κειμήλια με τους συμπολίτες τους.
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΚΑΒΕΛΑΚΗ
Τη συμβολή του Μουσείου Τυπογραφίας στον πολιτισμό και την ιστορία των Χανίων, αλλά και την τέχνη της τυπογραφίας, επισημαίνει σε χαιρετισμό που απέστειλε για τη συμπλήρωση των 10 χρόνων από την ίδρυση στα Χανιά του Μουσείου Τυπογραφίας ο δημοσιογράφος και ποιητής Δημήτρης Κακαβελάκης. Ειδικότερα ο κ. Κακαβελάκης αναφέρει: «Αγαπητοί Γιάννη και Λίλη, για λόγους αντικειμενικής δυσκολίας είναι δύσκολο να βρίσκομαι σήμερα κοντά σας για να συμμετέχω στον εορτασμό των 10 χρόνων δημιουργίας και λειτουργίας του θαυμαστού για την Ελλάδα δημιουργήματός σας που είναι το Μουσείο Τυπογραφίας στα Χανιά μας. Μια προσφορά ανεκτίμητη για την πόλη μας που συμμετέχει διαχρονικά στο μέγα γεγονός της γουτεμβεργιανής επανάστασης, που άνοιξε τον δρόμο για την τυπογραφία του έντυπου λόγου, για τον πολιτισμό του βιβλίου, των εφημερίδων, των περιοδικών αναπτύσσοντας βασικά την τυπογραφική τέχνη και τον πολιτισμό της γραφής. Σήμερα, έχουν περάσει 575 χρόνια από τότε που ο Γουτεμβέργιος δημιούργησε την τυπογραφική τέχνη. Τώρα τον γουτεμβεργιανό πολιτισμό τον συνεχίζει ο ηλεκτρονικός – ψηφιακός πολιτισμός που διευρύνει με παγκόσμια αμεσότητα την ανθρώπινη επικοινωνία, την ηλεκτρονική βιβλιοπαραγωγική και τον κόσμο της ηλεκτρονικής εφημεριδογραφίας με τα e-books, τα e-περιοδικά, την e-παιδεία και την καλλιτεχνική δημιουργία. Ομως ο έντυπος κόσμος του Γουτεμβέργιου συνεχίζει να ζει και να βασιλεύει με πολλά Μουσεία Τυπογραφίας στον κόσμο να παρουσιάζουν όλα τα παλιά και τα σύγχρονα μέσα της παλιάς και μοντέρνας θαυμαστής εργαλειακής ανάπτυξης του τυπογραφείου. Αυτός ο κόσμος διέχυσε με την έντυπη μορφή του όλη τη γνώση 5 αιώνων σε όλο τον πλανήτη. Αυτό τον κόσμο, με τις διαδοχικές εξελίξεις του, με το δικό σας όραμα, παρουσιάζετε στο περίφημο Μουσείο Τυπογραφίας που κληροδοτείτε στα Χανιά. Πολλά τα έτη σας να απολαμβάνετε το εξαιρετικής αξίας και σημασίας μεγάλο δημιούργημά σας».
