Νέα στοιχεία για τον “διαστημικό” καιρό

Οι επιστήμονες έχουν πλέον στα χέρια τους περισσότερα στοιχεία για να καταλάβουν τον διαστημικό «καιρό» και να προβλέπουν στο μέλλον τις επικίνδυνες γεωμαγνητικές καταιγίδες.
Για πρώτη φορά οι δορυφόροι μελέτησαν από κοντά ένα σημαντικό και μυστηριώδες φαινόμενο της μαγνητόσφαιρας που περιβάλλει τη Γη, τη λεγόμενη «μαγνητική επανασύνδεση». Πρόκειται για μια εκρηκτική διαδικασία, που συμβαίνει όταν οι γραμμές του μαγνητικού πεδίου του πλανήτη μας συγκρούονται με το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου και διασυνδέονται μεταξύ τους προσωρινά.
Οι τέσσερις πανομοιότυποι δορυφόροι της αποστολής Magnetospheric Multiscale Mission (MMS) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), οι οποίοι εκτοξεύθηκαν τον Μάρτιο του 2015, για πρώτη φορά ταξίδεψαν κατ’ ευθείαν στο επίκεντρο της μαγνητικής επανασύνδεσης και την κατέγραψαν με τα όργανά τους. Οι επιστήμονες από διάφορες χώρες, με επικεφαλής τον Τζέιμς Μπερτς του Νοτιοδυτικού Ινστιτούτου Ερευνών στο Τέξας, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περοδικό “Science”, παρουσιάζοντας τα ευρήματά τους.
Η Γη περιβάλλεται από τη μαγνητόσφαιρα, που την προστατεύει από την επιβλαβή διαστημική ακτινοβολία. Η εν λόγω σφαίρα δημιουργείται από τις γραμμές του μαγνητικού πεδίου, που εκτείνονται από τον πλανήτη μας ως το διάστημα. Όταν οι γραμμές συναντούν τις αντίστοιχες γραμμές του πολύ μεγαλύτερου μαγνητικού πεδίου του Ήλιου, οι οποίες έχουν αντίθετο προσανατολισμό από τις γήινες, τότε -με εκρηκτικό τρόπο- συμβαίνει η μαγνητική επανασύνδεση των γήινων και των ηλιακών γραμμών.
Αυτή το φυσικό φαινόμενο -το οποίο διοχετεύει ενέργεια από το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου στο αντίστοιχο της Γης- προκαλεί γεωμαγνητικές καταιγίδες που μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στη λειτουργία των δορυφορικών και των επίγειων επικοινωνιών. Σχετίζεται επίσης με δημιουργία του θεαματικού σέλαος στο Βόρειο και στο Νότιο Πόλο.
Στην «καρδιά» της μαγνητικής επανασύνδεσης βρίσκεται μια διαδικασία αστραπιαίας εκπομπής πρωτονίων και ηλεκτρονίων, την οποία παρατήρησε από κοντά ο σχηματισμός των δορυφόρων MMS, οι οποίοι πετούν σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων μεταξύ τους. Το «κουαρτέτο» έκανε πάνω από 4.000 ταξίδια στα όρια της μαγνητόσφαιρας της Γης, συλλέγοντας κάθε φορά νέα στοιχεία.
Διαπιστώθηκε, μεταξύ άλλων, ότι η μαγνητική επανασύνδεση δεν είναι πάντα εκρηκτική, ενώ, όταν συμβαίνει, παράγει θερμότητα ανάλογη με όση παράγουν δέκα εκατομμύρια φωτοβολταϊκά πάνελ των 200 βατ το καθένα. Η αποστολή MMS βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται να φέρει νέα στοιχεία για τη μαγνητόσφαιρα στο φως.