Είναι εφικτή η υποκατάσταση των συµβατικών οχηµάτων στη Κρήτη µε µη ρυπογόνα καύσιµα και οχήµατα;
Καθώς οι επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής γίνονται πλέον αισθητές σε όλο και περισσότερους, η αναγκαιότητα για τη λήψη µέτρων αντιµετώπισης της γίνεται επιτακτική. Ο τοµέας των µεταφορών στη Κρήτη είναι συνυφασµένος µε την έκλυση στην ατµόσφαιρα σηµαντικών ποσοτήτων θερµοκηπιακών αερίων λόγω της χρήσης ορυκτών καυσίµων στη κίνηση οχηµάτων και συγκεκριµένα βενζίνης, πετρελαίου κίνησης και αερίου. Η επίτευξη του Εθνικού και του Ευρωπαϊκού στόχου για τη µετάβαση σε µία οικονοµία “µηδενικών καθαρών εκποµπών άνθρακα” προϋποθέτει την εξάλειψη των ανθρακούχων εκποµπών στις επίγειες, θαλάσσιες και αεροπορικές µεταφορές.
Η µείωση ή και η εξάλειψη των εκποµπών των ανεπιθύµητων αυτών αερίων στην ατµόσφαιρα είναι εφικτή υπό ορισµένες προϋποθέσεις όπως:
Α) Με την αντικατάσταση των υπαρχόντων συµβατικών οχηµάτων µε µηχανές εσωτερικής καύσης στη Κρήτη µε ηλεκτρικά οχήµατα τα οποία θα χρησιµοποιούν “πράσινα καύσιµα” ή “πράσινη ηλεκτρική ενέργεια”,
Β) Με τη χρήση οχηµάτων µε µηχανές εσωτερική καύσης τα οποία χρησιµοποιούν βιολογικά καύσιµα που προέρχονται από οργανικές ύλες όπως η “βιο-αιθανόλη” και το “βιο-ντήζελ”.
Σκοπός του σύντοµου κειµένου που ακολουθεί είναι η αναφορά στα µη συµβατικά οχήµατα που µπορούν να χρησιµοποιηθούν στη Κρήτη για την απανθρακοποίηση του τοµέα των µεταφορών καθώς και στα µη ρυπογόνα καύσιµα που χρησιµοποιούν τα οχήµατα αυτά.
Τα µη συµβατικά οχήµατα τα οποία µπορούν να χρησιµοποιηθούν στη Κρήτη για τη µείωση/εξάλειψη των εκποµπών ανεπιθύµητων ανθρακούχων αερίων είναι:
Τα ηλεκτρικά οχήµατα µε αµιγώς επαναφορτιζόµενες µπαταρίες
Τα οχήµατα αυτά διαθέτουν ηλεκτρικό κινητήρα ο οποίος τροφοδοτείται από επαναφορτιζόµενους συσσωρευτές οι οποίοι παρέχουν αυτονοµία κίνησης για ορισµένη απόσταση και χρειάζονται επαναφόρτιση. Εφόσον η επαναφόρτιση των συσσωρευτών τους γίνεται µε “πράσινη ηλεκτρική ενέργεια” η οποία έχει παραχθεί από ηλιακή ή αιολική ενέργεια που αφθονούν στη Κρήτη τότε τα οχήµατα αυτά κατά τη κίνηση τους δεν εκπέµπουν κλιµατικά αέρια στη ατµόσφαιρα. Ηλεκτρικά οχήµατα µε επαναφορτιζόµενες µπαταρίες έχουν αρχίσει και κυκλοφορούν όλο και περισσότερο στη Κρήτη. Η τιµή αγοράς τους είναι λίγο υψηλότερη από τη τιµή των αντίστοιχων συµβατικών οχηµάτων ενώ η πολιτεία επιδοτεί σήµερα το κόστος αγοράς τους. Ταυτόχρονα δηµιουργούνται όλο και περισσότερα σηµεία φόρτισης ηλεκτρικών συσσωρευτών σε δηµόσιους χώρους στη Κρήτη.
Τα ηλεκτρικά οχήµατα µε κυψέλες καυσίµου
Μία άλλη κατηγορία ηλεκτρικών οχηµάτων είναι εκείνη όπου τα ηλεκτρικά οχήµατα είναι εφοδιασµένα µε µία συσκευή – που ονοµάζεται κυψέλη καυσίµου – η οποία παράγει ηλεκτρική ενέργεια η οποία κινεί το όχηµα. Σαν καύσιµο χρησιµοποιείται το υδρογόνο ή κάποια χηµική ουσία που το περιέχει (π.χ. µεθανόλη) ενώ η κυψέλη καυσίµου µετατρέπει τη χηµική ενέργεια του καυσίµου σε ηλεκτρική ενέργεια η οποία κινεί το όχηµα. Ενώ στα οχήµατα µε µηχανές εσωτερικής καύσης η χηµική ενέργεια της βενζίνης ή του πετρελαίου κίνησης µετατρέπεται σε µηχανική ενέργεια που κινεί το όχηµα, σε αυτά τα ηλεκτρικά οχήµατα οι κυψέλες καυσίµου µετατρέπουν τη χηµική ενέργεια του καυσίµου (υδρογόνου ή µεθανόλης) σε ηλεκτρική ενέργεια η οποία κινεί τον ηλεκτρικό κινητήρα του οχήµατος. Αξίζει να αναφερθεί ότι η καύση του υδρογόνου στη κυψέλη καυσίµου δεν παράγει ανθρακούχους ρύπους. Το κόστος των οχηµάτων αυτών είναι αρκετά υψηλό ενώ υδρογόνο δεν παράγεται σήµερα στη Κρήτη.
Συµβατικά οχήµατα µε µηχανές εσωτερικής καύσης που χρησιµοποιούν βιο-καύσιµα
Τα συµβατικά οχήµατα µε κινητήρες εσωτερικής καύσης µπορούν να χρησιµοποιήσουν βιολογικά καύσιµα αντί για πετρελαϊκά µε µικρές αλλαγές ή και χωρίς αλλαγές στους κινητήρες τους. Οχήµατα που χρησιµοποιούν βενζίνη µπορούν να χρησιµοποιήσουν οινόπνευµα/αιθανόλη που παράγεται από γεωργικές πρώτες ύλες που περιέχουν σάκχαρα ή άµυλο και ονοµάζεται βιο-αιθανόλη. Οχήµατα που χρησιµοποιούν ντήζελ κίνησης µπορούν να το υποκαταστήσουν µε βιολογικό ντήζελ που παράγεται από γεωργικές ύλες που περιέχουν έλαια. Η χρήση βιολογικών καυσίµων θεωρείται ότι έχει µηδενικές καθαρές εκποµπές άνθρακα στην ατµόσφαιρα. Ήδη στα πετρελαϊκά καύσιµα που χρησιµοποιούν τα συµβατικά οχήµατα εµπεριέχονται µικρές ποσότητες βιο-καυσίµων σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία. Αξίζει να σηµειωθεί ότι βιο-αιθανόλη δεν παράγεται σήµερα στην Ελλάδα ενώ παράγεται βιο-ντήζελ από εργοστάσια παραγωγής που βρίσκονται εκτός Κρήτης.
Υβριδικά οχήµατα µε µηχανές εσωτερικής καύσης και ηλεκτροκίνηση
Τα υβριδικά οχήµατα έχουν µηχανή εσωτερικής καύσης και ηλεκτροκινητήρα που τροφοδοτείται από συσσωρευτές. ∆ιαθέτουν συστοιχία συσσωρευτών και ηλεκτρονικά ισχύος αποτελώντας µία ενδιάµεση λύση µεταξύ των συµβατικών οχηµάτων και των ηλεκτρικών. ∆εδοµένου ότι διαθέτουν και σύστηµα ηλεκτροκίνησης η τιµή τους είναι υψηλότερη από τη τιµή των συµβατικών οχηµάτων. Έχουν µικρότερη κατανάλωση καυσίµου και λιγότερες εκποµπές αέριων ρύπων σε σχέση µε τα συµβατικά.
Τα ηλεκτρικά οχήµατα θεωρούνται περισσότερο φιλικά στο περιβάλλον από τα παραδοσιακά. Η επιτευχθείσα πρόοδος στη τεχνολογία των συσσωρευτών και η διαρκής ανάπτυξη νέων συστηµάτων φόρτισης τους έχουν αυξήσει την ελκυστικότητα των ηλεκτρικών οχηµάτων σαν µια αξιόπιστη και οικολογική λύση στο τοµέα των µεταφορών. Η αύξηση της χρήσης ηλεκτρικών οχηµάτων στη Κρήτη σε συνδυασµό µε τη χρήση “πράσινων καυσίµων” δεν µπορεί να επιτευχθεί χωρίς την ανάπτυξη κάποιων υποδοµών που περιλαµβάνουν:
Α) Τη δηµιουργία σταθµών φόρτισης συσσωρευτών ηλεκτρικών οχηµάτων καθώς και σταθµών τροφοδοσίας µε υδρογόνο,
Β) Τη δηµιουργία µονάδων παραγωγής “πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας” από ηλιακή και αιολική ενέργεια στη Κρήτη, και
Γ) Τη δηµιουργία µονάδων ηλεκτρόλυσης νερού για παραγωγή υδρογόνου καθώς και υποδοµών για την αποθήκευση και τη µεταφορά του.
Συνεπώς η αντικατάσταση συµβατικών οχηµάτων µε εναλλακτικά οχήµατα και µη ρυπογόνα καύσιµα στη Κρήτη απαιτεί τη πραγµατοποίηση πολλών επενδύσεων στο νησί.
Η χρήση ηλεκτρικών οχηµάτων και καυσίµων που µπορούν να παραχθούν στο νησί – αντί να εισάγονται όπως τα πετρελαϊκά καύσιµα – αυξάνει την ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια στο τοµέα των µεταφορών.
Συµπεράσµατα
Ο συντριπτικός αριθµός οχηµάτων στη Κρήτη αποτελείται σήµερα από συµβατικά οχήµατα που χρησιµοποιούν πετρελαϊκά καύσιµα,
Η επίτευξη του στόχου µηδενικών καθαρών εκποµπών άνθρακα απαιτεί την χρήση πράσινων – µη ανθρακούχων – καυσίµων στα οχήµατα,
Η χρήση ηλεκτρικών οχηµάτων µε επαναφορτιζόµενες µπαταρίες ή µε κυψέλες καυσίµου µπορεί να εξαλείψει τις εκποµπές ανθρακούχων αερίων στο τοµέα των µεταφορών,
Τα καύσιµα που χρησιµοποιούν τα ηλεκτρικά οχήµατα – ηλεκτρική ενέργεια και υδρογόνο – µπορούν να παραχθούν στη Κρήτη,
Για την αντικατάσταση των συµβατικών οχηµάτων µε ηλεκτρικά οχήµατα απαιτείται η πραγµατοποίηση πολλών επενδύσεων σε υποδοµές και σε εγκαταστάσεις παραγωγής πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας και ηλεκτρολυτικού υδρογόνου,
Η τιµή των ηλεκτρικών οχηµάτων µε επαναφορτιζόµενη µπαταρία είναι υψηλότερη από τη τιµή των συµβατικών αλλά η πολιτεία επιδοτεί το κόστος αγοράς τους, και
Η δυνατότητα παραγωγής στη Κρήτη των απαραίτητων καυσίµων στο τοµέα των µεταφορών αυξάνει την ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια της.
* Ο Γιάννης Στ. Βουρδουµπάς είναι χηµικός µηχανικός ΕΜΠ, M.Sc., Ph.D.
Περισσότερα στοιχεία για το θέµα αυτό είναι διαθέσιµα στο άρθρο του γράφοντος µε τίτλο “ Studies on the use of unconventional transport vehicles and fuels in the island of Crete, Greece” το οποίο δηµοσιεύεται στο προσεχές τεύχος του διεθνούς Αγγλόφωνου επιστηµονικού περιοδικού “Environmental Management and Sustainable Development”, 13(1), 2024.
