Νεότερες αποκαλύψεις για τα χημικά της Συρίας

Η εξουδετέρωση των χημικών όπλων ξεκίνησε τη Δευτέρα 7 Ιουλίου 2014 πάνω στο “Cape Ray” σε άγνωστα διεθνή ύδατα της Μεσογείου, μόλις 5 ημέρες μετά τη μεταφόρτωση στο ιταλικό λιμάνι του Gioia Tauro της Καλαβρίας από το Δανέζικο πλοίο “Ark Futura”, το οποίο για αρκετούς μήνες επέπλεε με το επικίνδυνο φορτίο μεταξύ Συρίας και Κύπρου, συνοδευόμενο από πολεμικά πλοία. Πρόκειται για την καταστροφή 700 μετρικών τόνων «Προτεραιότητας 1», δηλαδή χημικά όπλα τύπου «μουστάρδας», «σαρίν» και του νευροτοξικού VX. Την ίδια μέρα σε συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, o Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Ban Ki-moon επαίνεσε ιδιαιτέρως τη διεθνή συνεργασία σχετικά με την καταστροφή των χημικών όπλων της Συρίας και την προσπάθεια που καταβλήθηκε για τη χρηματοδότηση του όλου προγράμματος. Ευχαρίστησε τις χώρες εκείνες που έπαιξαν ενεργό ρόλο στην συνεχιζόμενη λειτουργία της εν πλω καταστροφής των χημικών. Κατά την ίδια συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας ο Ειδικός Συντονιστής S. Kaag της κοινής αποστολής του ΟΗΕ και του Οργανισμού για την Aπαγόρευση των Χημικών όπλων (ΟPCW) έκανε αναφορά ότι «οι Έλληνες, οι Κρητικοί, οι Ιταλοί και άλλοι έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για την καταστροφή των χημικών όπλων της Συρίας στην περιοχή της Μεσογείου. Παρά το γεγονός ότι διεξάγονται σε διεθνή ύδατα, η χημική διαδικασία εξουδετέρωσης θα μπορούσε να επηρεάσει την Ελλάδα, την Κρήτη, την Ιταλία και άλλες χώρες της Μεσογείου, αν συνέβαινε κάποιο ατύχημα».

Μάλιστα έκανε και την εξής ενδιαφέρουσα αναφορά: «Ορισμένοι Έλληνες επιστήμονες εξέφρασαν τον φόβο να μετατραπεί η περιοχή σε μια “νεκρή ζώνη” σε περίπτωση έκτακτου ατυχήματος». (Υ.Γ.: προφανώς η αναφορά αυτή αφορά στις δηλώσεις μου σε περίπτωση ενός δυνητικού κινδύνου και μάλιστα στην περίπτωση ατυχήματος ΠΡΙΝ την υδρόλυση υφίσταται κίνδυνος οξείας τοξικότητας με ανάλογες τοξικές επιδράσεις στους θαλάσσιους οργανισμούς και όσο αφορά στις θειούχες ενώσεις της «μουστάρδας», χρόνιες επιδράσεις σε τοπική κλίμακα). Οι Αμερικάνοι αξιωματούχοι απορρίπτουν βέβαια αυτούς τους ισχυρισμούς και συνεχίζουν να δηλώνουν «δεν θα διαρρεύσουν στην ατμόσφαιρα ή την θάλασσα καθόλου αέριοι ρύποι ή υγρά από την όλη διαδικασία». Στις 27.6.2014 ο ΟPCW ερωτηθείς όμως αν υπάρχει κάποιο εναλλακτικό σχέδιο σε περίπτωση που ένα απρόοπτο γεγονός ή ατύχημα συμβεί επί του “Cape Ray” κατά την διάρκεια της υδρόλυσης των χημικών όπλων απαντά: «Σε περίπτωση ατυχήματος τόσο ο OPCW όσο και ο ΟΗΕ, δεν έχουν καμία απολύτως ευθύνη». Η όποια ευθύνη προκύψει από την περίπτωση ατυχήματος, αναλαμβάνεται από το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ! Εν τω μεταξύ την Τετάρτη 9 Ιουλίου η Αμερικάνικη Εταιρεία VEOLIA Environmental Services του Τέξας, έλαβε περίπου 200 τύμπανα 55 γαλονιών που περιέχουν «πρόδρομες ενώσεις» του οπλοστασίου της Συρίας. Πρόκειται για πρώτες ύλες στην παραγωγή διαφόρων νευροτοξικών ή καυστικών χημικών παραγόντων οι οποίες κατά την εκτόξευση αναμιγνύονται συνθέτοντας το τελικό υλικό. Αυτές οι χημικές ενώσεις θα αποτεφρωθούν στις εγκαταστάσεις της VEOLIA, η οποία την τελευταία δεκαετία έχει κάψει χιλιάδες τόνους παρόμοιων τοξικών αποβλήτων από τις ΗΠΑ στα πλαίσια της διαδικασίας αποστρατικοποίησης των χημικών όπλων. Aυτά τα «προτεραιότητας 2» χημικά της Συρίας έπρεπε επίσης να καταστραφούν στα πλαίσια της Σύμβασης για τα χημικά όπλα της Συρίας. Η πλειοψηφία αυτής της ομάδας χημικών ουσιών στάλθηκε αρχικά στη Φινλανδία, στο κατάστρωμα του Νορβηγικού πλοίου TAIKO, με σκοπό την περαιτέρω αποτέφρωση σε μονάδες της χώρας. Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι η VEOLIA αποτελεί μια βιομηχανική μονάδα αποτέφρωσης κοντά στο Χιούστον του Tέξας. Οι εγκαταστάσεις της είναι οι πιο ιδανικές για την επεξεργασία όχι μόνο «πρόδρομων ενώσεων» αλλά και χημικών όπλων «προτεραιότητας 1» και είναι επίσης γνωστές για την επεξεργασία εξουδετέρωσης του νευροτοξικού VX, που μεταφέρθηκε με φορτηγά οχήματα από το Newport στην Ιντιάνα το 2006 – 2007 κάτω από δραστικά μέτρα περιφρούρησης και έντονης μορφής ανησυχίες των πολιτών. Όλα βέβαια αυτά τα γεγονότα βοηθούν να καταλάβει κανείς γιατί επιλέχθηκε η Μεσόγειος: «Ήταν μια επιχειρησιακή απόφαση που ελήφθη από τις ΗΠΑ» απαντά ο Οργανισμός για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων σε ανάλογη ερώτηση στις 27.6.2014.

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η Μεσόγειος επιλέχθηκε διότι σε όλες τις άλλες χώρες οι περιβαλλοντικοί όροι και οι ανάλογες νομοθεσίες είναι ιδιαίτερα αυστηρές και προπάντων τηρούνται, ενώ και οι Οικολογικές και Ακτιβιστικές Οργανώσεις, είναι επίσης πολύ ισχυρές και έχουν πετύχει καταδικαστικές αποφάσεις. Το κυριότερο όμως είναι ότι ανάλογα ισχυρές θα ήταν και οι αντιδράσεις των πολιτών. Ακόμη και η Αλβανία, παρόλο που αρχικά συμφώνησε με τις ΗΠΑ να καταστρέψει 1.600 μετρικούς τόνους του οπλοστασίου της Συρίας, στην μονάδα της στην Αλβανία, υπέκυψε στις αντιδράσεις των πολιτών της. Ως προς τα άλλα δεν υπάρχει από τον Οργανισμό για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων η παραμικρή επίσημη ενημέρωση ούτε για την έναρξη της διαδικασίας υδρόλυσης εν πλω, πόσο μάλλον «ενημέρωση σε τακτική βάση για όλα τα σχέδια και τις εξελίξεις από την έναρξη της αποστολής και τις δραστηριότητες πάνω στο Cape Ray» όπως προσφάτως ισχυρίστηκε. Μάλιστα κάνει αναφορά ότι «όλες οι χώρες της λεκάνης της Μεσογείου ενημερώνονται σε τακτική βάση για όλα τα σχέδια και τις εξελίξεις». Επίσης, καμία ανακοίνωση πόσο μάλλον ανάλογη ενημέρωση δεν έχει γίνει από πλευράς της Ελληνικής Κυβέρνησης.

*καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης