Bιότοπος – περιγραφή
H λατινική ονομασία του βοτάνου είναι RANUNCULUS acris (Ρανούγκουλος ο δριμύς). Ονομάζεται και Βατράχιον το Ολέθριον. Ανήκει στην οικογένεια των Ρανουγκουλιδών ή Βατραχιϊδών. Το συναντούμε με την κοινή ονομασία Νεραγκούλα.
Φύεται σε όλη την Ευρώπη. Είναι πολύ κοινό σε πλούσια λιβάδια, σε πεδινές και ορεινές περιοχές. Είναι ποώδες, πολυετές φυτό, το ύψος του οποίου φτάνει τα 30 έως 70 εκατοστά.
Τα κατώτερα φύλλα παλαμοειδή, με βαθιές διαιρέσεις, χνουδωτά, με ανοιχτό πράσινο γυαλιστερό χρώμα. Τα ανώτερα είναι πιο μικρά και ολόκληρα. Το είδος αυτό παρουσιάζει ποικιλία μορφών. Aνθη με λαμπερό κίτρινο χρώμα. Είναι πολύ δηλητηριώδες μόνο φρέσκο. Στη φύση το φυτό παρέχει πολύτιμο χούμο. Εξισορροπούν το έδαφος και το προφυλάσσουν από κάθε ακραία χημική αντίδραση, πολύ αλκαλική ή πολύ όξινη. Αν μαγειρευτεί το φυτό λαχανεύεται γιατί με το μαγείρεμα χάνεται η τοξική του δύναμη.
Ιστορικά στοιχεία
Οι δηλητηριώδεις ιδιότητες του φυτού ήταν γνωστές στους Γαλάτες, οι οποίοι έβαφαν τα βέλη τους κατά την αρχαία εποχή για να είναι εξίσου δηλητηριώδη και επικίνδυνα. Στην Κύπρο το ονομάζουν προβατάρη γιατί τα άνομβρα χρόνια, όποτε υπάρχει ξηρασία, το φυτό αυτό βλαστάνει και τα πρόβατα, αναγκάζονται να το φάνε, γιατί δεν υπάρχει άλλο χόρτο, με αποτέλεσμα να παθαίνουν εντερικές διαταράξεις και κάποτε ψοφούν.
Συστατικά – χαρακτήρας
Το φυτό περιέχει αλκαλοειδή (ακονιτίνη κ.ά.), καρδιοτονωτικά ετεροσίδια (αδονιτοξίνη), σαπωνίνες, και πτητικές λακτόνες ή ρανουγκουλοσίδια. Από τα τελευταία προέρχονται η πρωτοανεμονίνη και ανεμονίνη που βρίσκονται σε όλο το φυτό.
Ανθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει από τον Μάιο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται το νωπό φυτό, το οποίο συλλέγεται από τον Μάιο μέχρι και τον Ιούλιο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Η Νεραγκούλα είναι τοξικό φυτό. Η Ρανγκουλίνη έχει δράση σπασμολυτική και καταπραϋντική. Η πρωτοανεμονίνη έχει δράση αντιβιοτική.
Δυστυχώς όμως η δραστική ουσία δεν είναι πολύ σταθερή. Με την αποξήρανση του φυτού, μετατρέπεται σε ανεμονίνη, ένα διμερές που μετατρέπεται γρήγορα σε ανεμονικό οξύ, που δεν έχει φαρμακευτικές ιδιότητες. Για τον λόγο αυτό το φυτό πρέπει να χρησιμοποιείται νωπό και να γίνονται από αυτό βάμματα, γιατί το οινόπνευμα παρεμποδίζει τα ένζυμα να καταστρέψουν τις δραστικές ουσίες. Τα άνθη λοιπόν που συλλέγονται είναι ανώφελο να αποξηραίνονται και να φυλάγονται για φαρμακευτική χρήση.
Στην ομοιοπαθητική παρασκευάζουν ένα βάμμα από το νωπό φυτό. Το χρησιμοποιούν σε περιπτώσεις δερματικών παθήσεων όπως έρπη, έκζεμα, ερυσίπελας και κνίδωση. Το χρησιμοποιούν ακόμη σε ρευματικές παθήσεις, ισχιαλγίες, αρθρίτιδα και σε περιπτώσεις ρινίτιδας.
Παρασκευή και δοσολογία
Το φυτό δεν το χρησιμοποιούμε στην βοτανοθεραπευτική. Στην ομοιοπαθητική ακολουθούμε τις οδηγίες του γιατρού μας.
Προφυλάξεις
Ο χυμός του νωπού φυτού έχει δριμεία και καυστική γεύση. Οταν τρίβεται πάνω στο δέρμα, προκαλεί κοκκίνισμα και κατόπιν πρήξιμο και φλύκταινες, καταστρέφοντας τους ιστούς. Αν ο χυμός αυτός καταποθεί σε μεγάλη δόση, το στομάχι ερεθίζεται έτσι που προκαλεί γαστρικούς κολικούς και γαστρεντερίτιδα με βλεννοαιματηρές κενώσεις.
Οσοι κάνουν βόλτες στην εξοχή και μαζέψουν τα όμορφα λουλούδια της Νεραγκούλας, πρέπει να προσέχουν να μην τα κρατούν στα χέρια τους για πολύ ώρα γιατί ο νωπός χυμός τους είναι καυστικός και προσβάλλει το δέρμα. Για τον ίδιο λόγο δεν επιτρέπεται να το πατούμε ξυπόλυτοι .
Y.Γ: Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
