Bιότοπος – περιγραφή
Η επιστημονική της ονομασία είναι Citrus aurantium L. (Κίτρον το νεράντζιον) και ανήκει στην οικογένεια Ρουτίδες. Μικρό δέντρο με αγκαθωτά κλαδιά που φτάνει σε ύψος τα 4 μέτρα. Κατάγεται από τη Νότιο Ασία (Ινδίες και Περσία) και καλλιεργείται στις παραμεσόγειες χώρες. Είναι αειθαλές με φύλλα εναλλασσόμενα.
Τα άνθη είναι λευκά, στη μασχάλη των φύλλων, από 2-8 πέταλα, ενωμένα ανά δύο ή τρία. Πολύ αρωματικά. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα (έχουν και αρσενικά και θηλυκά όργανα) και γονιμοποιούνται από τα έντομα.
Έχει δύο ποικιλίες. Η Μπριγκαράντια η δασική που είναι η πλέον γνωστή και η γλυκιά Νερατζιά (C. Bigaredia dulcis) η οποία κάνει καρπούς μεγαλύτερους με μακρουλούς σπόρους, και τραχύ φλοιό. Χρησιμοποιείται ως υποκείμενο για άλλα εσπεριδοειδή (γιατί αντέχει αντίθετα με τα άλλα εσπεριδοειδή, στα ασβεστούχα εδάφη, στην ξηρασία και πάρα πολύ στο κρύο και τις ασθένειες, κυρίως στην κομμίωση) και για δεντροστοιχίες κατά μήκος των δρόμων. Ο καρπός, το νεράντζι, κόκκινο πικρό , με δριμεία γεύση, με μέτριο μέγεθος, σφαιρικός. Από τη φλούδα του καρπού της παράγονται ευωδιαστά γλυκά του κουταλιού.
Ιστορικά στοιχεία
Ποιος τα έφερε στη χώρα μας δεν είναι γνωστό. Πολλοί λένε οι Άραβες, άλλοι λένε οι Έλληνες ή οι Πορτογάλοι και άλλοι ο Ηρακλής (σύμφωνα με τον μύθο των χρυσών μήλων των Εσπερίδων). Στην Ελλάδα το καλλιεργούσαν από αρχαιοτάτων ετών.
Στην Κρήτη την αποκαλούν Νερατζά ή Ανερατζά. Τον ώριμο καρπό του δέντρου, το ανεράτζι το χρησιμοποιούσαν για να φτιάξουν το γλυκό ζουλφαρί (από το τούρκικο ζιλίφ που σημαίνει μπουκλάκια, λόγω του σχήματος του). Τον ώριμο καρπό το έκοβαν εγκάρσιες φέτες και τον πασπάλιζαν με κύμινο, τον έψηναν στα κάρβουνα και τον επέθεταν «στσι μαργωτίδες» (χιονίστρες). Επίσης το έδεναν γύρω από τον λαιμό σε προβλήματα αμυγδαλίτιδας. Τον χυμό του νεραντζιού τον χρησιμοποιούσαν στην τσιλαδιά (πηκτή). Τα νεράντζια τα έβραζαν με την φλούδα τους και τα έπιναν κατά της υπερτάσεως. Τις τρυφερές κορυφές της νεραντζιάς τις τοποθετούσαν στην τρύπα του βαρελιού, όταν βράζει ο μούστος για να γίνεται το κρασί μυρωδάτο. Από τα άνθη έβγαζαν ανθόνερο.
Συστατικά – χαρακτήρας
Η Νεραντζιά περιέχει στα φύλλα αιθέριο έλαιο. Στα άνθη αιθέριο έλαιο, μία πικρή ουσία και φλαβονοειδείς χρωστικές. Ο καρπός και το περικάρπιο του περιέχουν αιθέριο έλαιο, που αποτελείται κατά 90% από λεμονένιο, πικρές ουσίες (ναριγκίνη και αουραντιαμαρίνη), οργανικά οξέα, βιταμίνη C σε συγκέντρωση 0,1% και φλαβονοειδή.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει Απρίλιο και Μάιο. Χρησιμοποιούνται φύλλα, άνθη και καρποί. Τα άνθη συλλέγονται Απρίλιο και Μάιο, οι καρποί συλλέγονται από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο και τα φύλλα όλο τον χρόνο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Τα φαρμακευτικά προϊόντα που μας προμηθεύει το χιλιοτραγουδισμένο αυτό δέντρο είναι εντυπωσιακά.
Είναι να σαστίζει κανείς με τα αιθέρια έλαια που μας προμηθεύει . Το έλαιο που λαμβάνουμε από τα φύλλα ονομάζεται πτιγκρέιν (pettitgrain). Αυτό που λαμβάνεται από τα άνθη ονομάζεται «νερολί» και αυτό που λαμβάνεται από την φλούδα «νεράντζι». Το νερολί είναι το ακριβότερο και περιζήτητο βέβαια μια και φημίζεται για την ιδιότητα του στο να βελτιώνει την διάθεση καθώς και στην αντιμετώπιση διάφορων ψυχολογικών διαταραχών.
Επίσης είναι χρήσιμο και για την αντισηπτική του δράση. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο καρπός της Νεραντζιάς καταπολεμά τον ροταϊό που προκαλεί διάρροια.
Αν λοιπόν η διάθεσή σας παρουσιάζει σκαμπανεβάσματα, να έχετε μαζί σας ένα μπουκαλάκι νερολί για να το μυρίζετε όποτε δεν αισθάνεστε καλά. Αν δυσκολεύεστε στον ύπνο, λίγο μασάζ με αμυγδαλέλαιο στο οποίο έχετε ρίξει 1-2 σταγόνες νερολί θα σας βοηθήσει να κοιμηθείτε.
Τα φύλλα του δέντρου είναι χωνευτικά, καταπραϋντικά και σπασμολυτικά. Ηρεμούν τα νεύρα και βοηθούν στην αϋπνία, ανακουφίζουν από στομαχόπονο και βήχα και κατεβάζουν το σάκχαρο των διαβητικών. Χρησιμοποιούνται στη σύνθεση πολλών μιγμάτων τσαγιού. Τα άνθη είναι καταπραϋντικά και η φλούδα χρησιμοποιείται σαν βελτιωτικό γεύσης, ενώ ο ίδιος ο καρπός είναι τονωτικός όταν τρώγεται το πρωί. Το γλυκό από άνθη νερατζιάς και από νεράντζι ανοίγει την όρεξη και βοηθά στη δυσκοιλιότητα. Το βάμμα και το εκχύλισμα του φλοιού είναι ορεκτικά. Ο χυμός, πλούσιος σε βιταμίνες, εκτιμάται πολύ σαν προληπτικό της γρίπης. Έχει εξαιρετικές διουρητικές ικανότητες, αποτελεί καλό φάρμακο για τις νεφρικές και ηπατικές παθήσεις, βελτιώνει τις περισταλτικές κινήσεις των εντέρων, είναι χωνευτικός, αντιτοξικός, αντιοξειδικός και αντιλοιμώδης.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Για το έγχυμα των φύλλων χρησιμοποιούμε ένα κουταλάκι του γλυκού ξηρά φύλλα για ένα φλιτζάνι βραστό νερό. Για το έγχυμα των ανθέων χρησιμοποιούμε μία πρέζα ανθέων σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό.
Προφυλάξεις
Δεν αναφέρονται παρενέργειες. Το φυτό περιέχει ευρύ φάσμα ενεργών συστατικών που ερευνούνται. Η μεργκαπτένη (κουμαρίνη) που περιέχει, ευαισθητοποιεί το δέρμα στο φως του ήλιου και για τον λόγο αυτό χρησιμοποιείται σε παρασκευάσματα μαυρίσματος. Μερικές φορές αυτή η ουσία μπορεί να προκαλέσει δερματίτιδα ή αλλεργικές αντιδράσεις σε μερικούς ανθρώπους.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
