» Επιγράμματα εις τους Αγίους της Κρήτης
Με ενδιαφέρον μελετώ τα «Επιγράμματα εις τον όλον κύκλον του ενιαυτού τοις της θεοσώστου νήσου Κρήτης αγίοις μετά των συναξαρίων αυτών» του διακεκριμένου πνευματικού ανθρώπου Νικολάου Ε. Παπαδογιαννάκη, τα οποία με τον τίτλο «ωσεί τεττιγίων τερετίσματα» δόθηκαν πρόσφατα στην κυκλοφορία.
Ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ν. Παπαδογιαννάκης, βαθύς κάτοχος της τέχνης του πεζού λόγου (το μαρτυρούν οι πολλές εξαιρετικές συγγραφές του) αλλά και της δύσκολης τέχνης του επιγράμματος «Δόνακος ευτελέος Μολπαί» , όπως και της καλής ποίησης «Ερωδιού Καλιά», είναι ο ενδεδειγμένος άνθρωπος υμνητικά να μας υπομνήσει ότι «οι Άγιοι της Κρήτης, είτε ως Αναχωρητές, είτε ως Μάρτυρες, είτε ως Ποιμένες»με το «μαρτύριόν» τους «κατέστησαν φωτεινά μετέωρα και δείκτες πορείας» για τον πιστό κρητικό λαό.
Με την ευκαιρία του εορτασμού των 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821, «ως ταπεινή και ελάχιστη απόδοση τιμής» καταθέτει το πόνημά του αυτό για να τονίσει ότι οι Κρήτες Άγιοι με τον αγώνα τους έδειξαν ότι και «η Κρήτη διά μέσου των αιώνων,συμμετέσχε ισάξια με τις υπόλοιπες ελληνικές επαρχίες, τόσο στους αγώνες για την ελευθερία όσο και στους αγώνες για την ορθή Πίστη».
Και μπορεί να επαναλάβει το ψαλμικό «εξηρεύξατο η καρδία μου λόγον αγαθόν…» και «η γλώσσα μου κάλαμος γραμματέως οξυγράφου», καθώς υμνώντας τους Αγίους του τόπου μας, στοιχίζεται προς τους μεγάλους εκκλησιαστικούς υμνογράφους, και αναδεικνύει, εκτός των άλλων και όλο το κάλλος και του ελληνικού αλλά και του χριστιανικού λόγου.
Στη συλλογή (που είναι γλυκύφθογγος και όχι τερέτισμα) προτάσσεται το παρακάτω επίγραμμα στον νέο Αρχιεπίσκοπο Κρήτης «επί τη εκλογή και ενθρονίσει»:
«Χαίροις ουν Ευγένιε, πρωθιεράρχα ,// ποιμάντωρ κληθείς εν τη αγιωνύμω //
Κρήτη, ως διάδοχος του Αποστόλου // Τίτου, του στερρού πέτρου της Εκκλησίας.//
Ποίμενε, ουν, εύθυνον εις Θεού τρίβους // των πιστών το πλήρωμα απαρατρέπτως,//
εις δόξαν Θεού και πάντων σωτηρίαν.»
Στη συνέχεια ξεκινώντας από το μήνα Σεπτέμβριο (τον πρώτο του εκκλησιαστικού έτους) υμνεί με λόγια ζεστής καρδιάς, αποτέλεσμα βαθιάς πίστης, όλους τους Αγίους της Κρήτης, παραθέτοντας ταυτόχρονα σύντομα συναξάρια γι’ αυτούς.
Για τον κάθε μήνα προτάσσεται επίγραμμα που αναφέρεται στις καιρικές συνθήκες που επικρατούν, τις αγροτικές ασχολίες, την παραδοσιακή ζωή.
Για παράδειγμα το εισαγωγικό επίγραμμα στο μήνα Απρίλιο:
« Μέσω έαρι μήν Απρίλιος έστη, // γανύμενος θερμαίς ακτίσιν ηλίου, //
μελισσών βομβεί σμήνος γαρ περί κύκλω, // αναδενδράς δε ύπερθεν κυπαρίττου//
κυπρίζει, βότρεις δούναι μέλλουσα θέρει.»
Στη συνέχεια παραθέτει ημερολογιακά τα επιγράμματα στους Αγίους της Κρήτης που τιμούνται το συγκεκριμένο μήνα με κατατοπιστικό συναξάριο.
Σε κάποιους Αγίους παραθέτει περισσότερα του ενός επιγράμματα, ενώ συγκεντρωτι- κά για όλους τους Αγίους της Κρήτης γράφει:
«Προθύμως αθλήσαντες εν τω σταδίω// οι της Κρήτης άγιοι, αυτών πρεσβείαις// μητρίδος νυν κήδονται αγιοτρόφου».
Θεωρώντας ότι οι δυνάμεις του είναι περιορισμένες γράφει «εις εαυτόν»:
« Αναξία χερί,και πνεύματι ενδείας// θέλω, αγιώνυμα τέκνα της Κρήτης//
υμών το μαρτύριον και την θυσίαν // μέλψαι ως αντίδωρον, αλλ’ ουκ ισχύω //
ισχνού όντος του ευτελούς μου καλάμου».
Με λίγα λόγια, τα επιγράμματα του Νικολάου Παπαδογιαννάκη στους κρητικούς Αγίους καθώς και σε περιστατικά που σχετίζονται μ’ αυτούς, είναι προϊόντα υψηλής τέχνης και βαθιάς πίστης. Μπορεί να δυσκολεύουν κάπως το σημερινό αναγνώστη, τον αμύητο στην εκκλησιαστική λαλιά, αλλά αν τα μελετήσει προσεκτικά θα χαρεί την ομορφιά της γλώσσας και ίσως στοιχηθεί στη θερμότητα της πίστης του ποιητή.
Θερμά συγχαρητήρια…
