Ο Νικόλαος Ιωάννου Γρυφάκης ήταν ένας ήρωας από αυτούς που έχουν γεννήσει και θρέψει τα ιστορικά και μαρτυρικά χώματα της επαρχίας Σελίνου.
O Νικόλαος Ιωαν. Γρυφάκης ήταν ο πατέρας μου, για τον οποίο σήμερα θα αναφερθώ με μια σύντομη σχετικά βιογραφική αναφορά, της πολυτάραχης, επίπονου και της μεγάλης και λαμπρής ιστορίας του. Με την ελπίδα άλλη φορά να αξιωθώ να παρουσιάσω λεπτομέρειες, τα ένδοξα ιστορικά γεγονότα που έχουν σημαδέψει τη ζωή του.
«Αλλά και για τη σοβαρότητα, την ανωτερότητα, την υπευθυνότητα και για την ξεχωριστή φυσιογνωμία, με ήθος και καλοσύνη και την ιδιαίτερη προσωπικότητα που τον χαρακτήριζε. Ηταν πηγή ανεξάντλητου θάρρους, δύναμης πίστεως όταν ερχόταν αντιμέτωπος με τις φοβερές δοκιμασίες των σκληρών και ανελέητων αγώνων, σε πολέμους, σε νυκτοπορίες, στα χιόνια, με τις βροχές, το κρύο και στις κάθε είδους κακουχίες, με ταλαιπωρίες, των αγώνων και των συγκρούσεων εκείνης της εποχής.
Που τον έβρισκαν πάντα ακλόνητο και με πείσμα, πιστό στον όρκο που είχε δώσει για την πατρίδα του. Στάθηκε η προσωποποίηση της ιστορικής αυτής εποχής για την οποία εθαυμάζετο τα μέγιστα ο Νικόλαος Ιωαν. Γρυφάκης. Μιας εποχής δυνατής σε μεγαλοπρέπεια που το άτομο εθυσίαζε τον εαυτόν του για το εθνικό σύνολο…
Η πατρίδα διαδοχικώς και πολλές φορές τον τιμούσε και τον παρασημοφορούσε για τον ηρωισμό του. Διότι είχε πάρει μέρος σε όλους τους Εθνικούς Αγώνες και σε όλες τις εκδηλώσεις των Εθνικών εξορμήσεων της πατρίδας»… «Χανιώτικα Νέα 1975».
Ο Νικόλαος Ιωαν. Γρυφάκης γεννήθηκε στον Καμπανού Σέλινου το 1877 και πέθανε στις 26-3-1975 στον Κουφαλωτό Καντάνου – Σελίνου. Ηταν απόγονος της μεγάλης ιστορικής οικογένειας των Γρυφάκηδων, ο οποίος μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του, είχε πλήρη διαύγεια των αισθήσεων και του πνεύματος.
Πέθανε στο Κουφαλωτό Καντάνου – Σελίνου στην οικία του, εκεί που είχε μόνιμα κατοικήσει μετά την αποστρατεία του από το σώμα της Ελληνικής Χωροφυλακής, απασχολούμενος με την αγροτική ζωή και με την οικογένειά του, που απέκτησε ως κοινός πολίτης, διότι εκείνη την εποχή απαγορευόταν οι εν ενεργεία να παντρευτούν και να κάνουν οικογένεια. Όμως ευτύχισαν να ζήσουν και να αποκτήσουν παιδιά και εγγόνια, με την απεριορίστου ψυχικού και σωματικού κάλλους σύζυγό του Αρχόντισσα, το γένος Ιωάννου Σειστάκη, από το Σφακό Κακοδικίου – Σελίνου.
Ανετράφη με τας χριστιανικάς παραδόσεις και τα αγνά αυστηρά ήθη και έθιμα της εποχής εκείνης. Ήταν το πρώτο παιδί από τα έξι (6) παιδιά του Ιωάννου Αναγν. Γρυφάκη και της Αικατερίνης, το γένος Κοντινάκη. Έμεινε από μικρός ορφανός από μητέρα, η οποία έπεσε από μία μουρνιά και σκοτώθηκε. Η ορφάνια, με όλες τις δυσκολίες της εποχής, τον όπλισαν με μεγάλες ψυχικές και σωματικές δυνάμεις, που τις χρησιμοποιούσε μόνον για το καλό και για το κοινό καλό…
Το 1895 μικρό παλληκαράκι, έλαβε μέρος στις απελευθερωτικές επαναστάσεις του Σελίνου και στην πολιορκία της Καντάνου κατά των Τούρκων κατακτητών…
Εθελοντικά ξανά, συμμετείχε και στην κατάκτηση του Φρουρίου του Σταυρού με το Εκστρατευτικό Σώμα του Συνταγματάρχη Βάσου που εκδίωξαν τις δυνάμεις του Τουρκικού Στρατού από το φρούριο, μετά από σκληρή μάχη…
Ήταν από τους πρώτους το 1899 στις 7-10 που πήγε και κατετάγη στην από των Ιταλών οργάνωση του σώματος της Κρητικής Χωροφυλακής, όπου στη συνέχεια υπηρέτησε πιστά και επί μακρόν την Πατρίδα.
Η Κρήτη, η Μακεδονία με τα Βαλκάνια, η Ήπειρος, η Πελοπόννησος με τη Μικρά Ασία και τα νησιά αναγνώριζαν τον ηρωισμό του και διαδοχικώς και κατ’ επανάληψη τον τιμούσαν και τον παρασημοφορούσαν, γιατί πότιζε με το αίμα του τα ιερά τους χώματα…
Είχε πάρει μέρος σε όλες τις εκδηλώσεις των Εθνικών εξορμήσεων και συγκρούσεων της Πατρίδας μας…
Ήταν παρών στην εμπόλεμη κατάσταση της Πατρίδας μας πολεμώντας το 1912-1913 στους Βαλκανικούς Πολέμους…
Πολέμησε στον Ελληνοβουλγαρικό πόλεμο το 1914 και τον Ελληνοτουρκικό…
Συμμετείχε στη μεγαλειώδη απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης διότι είχε προσχωρήσει εις το Στρατό της Εθνικής Άμυνας τον Σεπτέμβριο του 1916…
Ήταν παρών θυσιάζοντας και πάλι την ψυχή και τη ζωή του και στους πολέμους της Μικράς Ασίας από 1-6-1917 έως και στις 26-8- 1923… Όλη δε αυτή η περίοδος των επτά (7) εμπόλεμων χρόνων, του λογίστηκαν τιμητικά σαν διπλός χρόνος υπηρεσίας της Χωροφυλακής…
Σαν Έφεδρος Αξιωματικός ήταν παρών και στον Δεύτερο (2) Παγκόσμιο Πόλεμο του 1940… Υπήρξε και έζησε σαν ένας άξιος εγγονός του οπλαρχηγού και εκ των πρώτων βουλευτών της Κρήτης, του Γρυφαναγνώστη από τον Καμπανό. Έζησε δίνοντας την ψυχή του και το σώμα του με αξιοθαύμαστο ηρωισμό στην Πατρίδα του…
Τιμή και Δόξα σε όλους τους Ηρωες της Πατρίδας μας. Τιμή και Δόξα και για τον Ηρώα Νικόλαο Ιωαν. Γρυφάκη που με ψυχή και σώμα υπερασπιζόταν την Ελευθερία της Πατρίδας μας… Ηταν γεμάτος με πολεμικά λάφυρα και παράσημα ανδρείας από τα οποία σώθηκαν ελάχιστα από το ολοκληρωτικό ολοκαύτωμα του σπιτιού του στις 3-6-1941 στο Κουφαλωτό (Χρυσοπηγής) Καντάνου.
Του Νικόλαου Ιωαν. Γρυφάκη ολόκληρη η ζωή του ήταν φορτωμένη με τιμές, μετάλλια, παράσημα και πολεμικά λάφυρα, από τα οποία σώθηκαν ελάχιστα από τη γερμανική θηριωδία και με το ολοκαύτωμα της οικίας του. Μόνον η γραμμένη μεγάλη ιστορία του σώθηκε, με δύο (2) όπλα, πολεμικά λάφυρα και με λίγα άλλα πολεμικά και κυνηγετικά αντικείμενα διότι ήταν και κυνηγός.
Το ένα από τα πολεμικά όπλα ήταν από τα λίγα που σε μικρό αριθμό είχαν κατασκευαστεί για ειδική αποστολή από τον Ελευθέριο Βενιζέλο στην οποία είχε λάβει μέρος ο Νικόλαος Ιωαν. Γρυφάκης… Τα δύο (2) αυτά όπλα ήταν πάντα κρεμασμένα στον τοίχο πάνω από το κρεβάτι του, το οποίο διατηρείτε μέχρι και σήμερα, ακριβώς όπως κοιμόταν όταν ζούσε και ήταν πάντα σε κοινή θέα…
Για την οικογένειά του όμως όλα αυτά τα λάφυρα, αλλά και τα κυνηγετικά όπλα με τα αντικείμενα θεωρούνται σπάνια οικογενειακά κειμήλια ανεκτίμητου συναισθηματικής αξίας που δεν έχει κανένας το δικαίωμα να τους τα στερεί…
Αισθάνεται ρίγη, σεβασμό και απέραντο προβληματισμό αυτός που διαβάζει για το μέγεθος και για τα αποθέματα ψυχής, των ιδανικών και τη μεγαλοσύνη της ψυχής, της καρδιάς και του σώματος που είχε ο Νικόλαος Ιωαν. Γρυφάκης και που βρίσκονται τα πάντα γραμμένα λεπτομερώς με χρυσά άσβηστα γράμματα στα θησαυροφυλάκια της ιστορίας της Πατρίδας μας…
*τέως αντιπρόεδρος Κοινότητας Καντάνου, τέως κοινοτικός σύμβουλος, συγγραφέας
