Στα Χανιά τον απολαύσαμε πρόσφατα στην «Πανώρια» του Χορτάτση από το ΔΗΠΕΘΕΚ, σε μία αξιομνημόνευτη κωμική ερμηνεία, ενώ στο βιογραφικό του περιλαμβάνονται συνεργασίες με το Εθνικό, το Θέατρο Τέχνης, τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών κ.α. Το καταφύγιό του βρίσκεται στην Παλαιόχωρα, στους Ανύδρους και από εκεί, όπως μας λέει, πηγάζει μεγάλο μέρος της δημιουργικότητάς του.
Από τις 18 έως τις 25 Αυγούστου, ως σκηνοθέτης πλέον, παρουσιάζει στην Αρχαία Απτέρα την ηχητική εγκατάσταση «Συμβίωσις», η οποία υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος 2021 του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός». Με αφορμή τη δράση αυτή, μιλάμε για τον διάλογο του αρχαίου μνημείου με τον σύγχρονο επισκέπτη μέσα από τα επιτύμβια επιγράμματα, για τη δημιουργικότητα στην εποχή της πανδημίας, αλλά και για τα επόμενα σχέδιά του.
• Η δράση «Συμβίωσις» είναι μία ηχητική εγκατάσταση βασίζεται σε επιτύμβια επιγράμματα. Αφορά τον σύγχρονο άνθρωπο ο λόγος και το βίωμα κάποιου που έζησε στην αρχαιότητα;
Τον σύγχρονο άνθρωπο διαχρονικά τον αφορά ο “άνθρωπος” και ειδικότερα η “ανθρώπινη κατάσταση”, είτε αυτός έζησε στην αρχαιότητα είτε πριν ένα χρόνο. Όσοι κατακλυσμοί και απώλειες περιουσιών και αν συμβούν, αυτό που θα συνταράζει πάντα τον άνθρωπο θα είναι ο θάνατος ενός άλλου ανθρώπου. Η ανθρώπινη κατάσταση, στην οποία εστιάζουμε λοιπόν με αυτό το έργο, είναι αυτή του θανάτου και της απώλειας, που ισχύει για τον καθένα από εμάς.
Ακούγοντας την έκφραση του πόνου μέσα από τα λόγια των τότε ανθρώπων, πιστέψτε με ο άνθρωπος του σήμερα συγκινείται το ίδιο και αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων με τους συμμετέχοντες. Όσο πηγαίνουμε προς την ουσία μας, ο χρόνος εκμηδενίζεται και αφήνω απ’ έξω την επικαιρότητα που μας περιβάλλει και θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανάλογους συνειρμούς.
Το «Συμβίωσις» είναι ένα έργο σύγχρονου πολιτισμού, που συνομιλεί δημιουργικά με τα υλικά της αρχαιότητας, το κείμενο στην περίπτωσή μας αλλά και τον χώρο, και με τη βοήθεια της τεχνολογίας δίνει μια νέα ερμηνεία στη σχέση τους με το τώρα. Αυτή θεωρώ είναι και η στόχευση του ΥΠΠΟΑ μέσα από το πρόγραμμα « Όλη η Ελλάδα, Ένας Πολιτισμός».
• Για περισσότερο από έναν χρόνο, λόγω της πανδημίας, οι άνθρωποι του θεάτρου ζουν με την ανασφάλεια που προκαλούν οι περιορισμοί και οι ακυρώσεις. Πόσο επηρεάζει αυτό τον τρόπο με τον οποίο δουλεύετε;
Η δημιουργικότητα είναι ένα ποτάμι που δεν σταματά, μπορεί να λιμνάζει αλλά συνεχώς κινείται. Ήδη έχουν βρεθεί νέοι τρόποι, φόρμα, έργα, για να υπερβούν τη δυσκολία της πανδημίας. Αυτό που επηρεάζεται περισσότερο από τον τρόπο λοιπόν, είναι η ψυχολογία των ανθρώπων του πολιτισμού που βιώνουν μια συνεχή ακύρωση εδώ και ενάμιση χρόνο. Είναι δύσκολο να προετοιμάζεσαι εντατικά για κάτι και τελικά να μη συμβαίνει ποτέ, έχει μια γεύση ερωτικής απογοήτευσης. Ας μην γελιόμαστε όμως, μιλάμε για μια πρωτόγνωρη συνθήκη με εκατομμύρια νεκρούς και οφείλουμε να νιώθουμε ευγνωμοσύνη για το ότι είμαστε εδώ τώρα και μιλάμε μαζί. Σε αυτούς τους νεκρούς αφιερώνουμε το έργο μας.
• Ποια είναι η εμπειρία σκηνοθεσίας του «διαλόγου» ενός αρχαίου μνημείου, της Απτέρας εν προκειμένω, με τα μηνύματα των επιτύμβιων στηλών μέσα από τη μουσική σύνθεση του Γιώργου Μπακαλάκου, τις φωνές 61 ερμηνευτών αλλά και νέες τεχνολογίες;
Θα έλεγα ότι δεν είναι μια σκηνοθεσία με την τυπική έννοια. Πρόκειται για μια απόπειρα συντονισμού πολλών διαστάσεων, αφού μέσα στα στοιχεία που πρέπει να σκηνοθετηθούν είναι και το φυσικό τοπίο. Τα τοπίο περιέχει στοιχεία άυλα, που διαφοροποιούνται κάθε στιγμή. Θα πω ένα παράδειγμα γι’ αυτό, που έχει να κάνει με τον ήχο των τζιτζικιών καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας του καλοκαιριού. Φυσικά δεν μπορείς να σκηνοθετήσεις τα τζιτζίκια και να τους ζητήσεις να παραμείνουν σιωπηλά για μια εβδομάδα που διαρκεί η εγκατάσταση, που βασίζεται απόλυτα στον ήχο. Αυτό, που μπορείς να κάνεις όμως, είναι να συμπεριλάβεις τον ήχο ως μια απρόβλεπτη παράμετρο που επηρεάζει δυναμικά το έργο. Ακόμα και ο τρόπος που ο Γιώργος Μπακαλάκος συνθέτει με τη βοήθεια του αλγορίθμου μίξης όλα τα στοιχεία που απαρτίζουν το έργο, περιέχει ένα στοιχείο αλληλεπίδρασης με το τοπίο και τον επισκέπτη. Το τελικό αποτέλεσμα που παράγεται είναι σε μεγάλο βαθμό αυτονομημένο και έτσι καταφέρνουμε να έχουμε μια παράλληλη “ζωή” δίπλα στην πραγματική ζωή που αντιλαμβανόμαστε εμείς ως ζώντες. Αυτή η άλλη πλευρά έχει τους δικούς της κανόνες, χρόνο, ήχο και εμείς τον αφουγκραζόμαστε. Άρα νιώθω ότι μιλάμε περισσότερο για τη δημιουργία μιας εμβυθιστικής εμπειρίας παρά για μια θεατρική σκηνοθεσία.
• Ποια είναι η σχέση σας με τα Χανιά;
Ακρως συναισθηματική. Έχοντας ένα σπίτι στους Ανύδρους Παλαιόχωρας που λειτουργεί σαν καταφύγιο για την οικογένειά μου, περνάω αναπόφευκτα πολύ χρόνο στην ευρύτερη περιοχή. Ο προηγούμενος χειμώνας ήταν για μένα μια από τις πιο δημιουργικές περιόδους που είχα μέχρι τώρα, με φοβερή πύκνωση και στη σκέψη και στην έκφραση και στο βίωμα. Αυτό το οφείλω στον τόπο… Επίσης τον τελευταίο χρόνο δραστηριοποιούμαι στην περιοχή σε διάφορα καλλιτεχνικά εγχειρήματα που υλοποιήθηκαν ή πρόκειται να ολοκληρωθούν στο μέλλον. Είναι μια σχέση που ξεκινάει από παλιά και σίγουρα έχει μακρύ μέλλον.
• Ποιοι είναι οι λόγοι που ωθούν έναν καλλιτέχνη να φύγει από το κέντρο, την Αθήνα εν προκειμένω; Ποια είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά της ζωής και της εργασίας στην επαρχία;
Να ξεκαθαρίσω ότι η βάση μου παραμένει διπλή, δεν έχω φύγει οριστικά από κάπου. Έχοντας όμως συνεργαστεί τους τελευταίους μήνες με το ΔΗΠΕΘΕΚ ως ηθοποιός και με τις Γιορτές Ρόκκας σαν σκηνοθέτης, ήρθα σε επαφή με την καλλιτεχνική κοινότητα των Χανίων και με την εμπειρία του να παράγεις καλλιτεχνικά στην περιφέρεια. Πρέπει να ομολογήσω ότι έχω εκπλαγεί με το δυναμικό των ανθρώπων, τις υποδομές και τους θεσμούς που υπάρχουν στην περιοχή. Είναι ανακουφιστική η αίσθηση της μικρής κλίμακας που έχουν τα Χανιά και αυτό βοηθάει στο να κερδίζεται χρόνος και ενέργεια προς όφελος της δημιουργίας. Επίσης θεωρώ ότι η συγκυρία της πανδημίας σε συνδυασμό με θεσμούς όπως τα Ανοιχτά Πανιά, μπορεί να δώσει τεράστια δυναμική στην αποκεντρωμένη καλλιτεχνική δημιουργία και να λειτουργήσει ως πρότυπο και για άλλες περιοχές της Ελλάδας. Μόνο θετικά υπάρχουν σε αυτήν τη συνθήκη για τους εμπλεκόμενους φορείς πέρα από τους καλλιτέχνες
• Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Παραμένω στον Νομό Χανίων κάνοντας γυρίσματα αυτή την περίοδο για το σίριαλ «Κομάντα και Δράκοι» του Θοδωρή Παπαδουλάκη που θα αρχίσει να προβάλλεται τον Οκτώβριο στο MEGA. Ακόμα, ετοιμάζω έναν χώρο πολιτισμού στην Παλαιόχωρα, που θα ξεκινήσει την πλήρη δραστηριότητα του τον Μάιο του 2022. Θα προηγηθεί ένα τετραήμερο εκδηλώσεων στα τέλη Σεπτέμβρη με τίτλο «ΠΡΟΣΕΧΩΣ».
Από τις 18 έως τις 25 Αυγούστου, από τις 8 το πρωί μεχρι τις 8 το βράδυ, η APPARAT ATHEN παρουσιάζει στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Απτέρας στα Χανιά την ηχητική εγκατάσταση «Συμβίωσις» του Νικόλα Χανακούλα, η οποία υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος 2021 του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός».
Το έργο «Συμβίωσις» είναι μια σύνθεση μουσικής και λόγου βασισμένη σε επιτύμβια επιγράμματα, που αξιοποιεί εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, για να δώσει σύγχρονη ζωή σε αυτά τα συμπυκνωμένα ποιητικά φανερώματα της αρχαιότητας μέσα από τη μουσική σύνθεση του Γιώργου Μπακαλάκου και τις φωνές 61 ερμηνευτών.
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία: Νικόλας Χανακούλας
Έρευνα-Μετάφραση: Νίκος Μανουσάκης
Μουσική – Ηχητικός Σχεδιασμός: Γιώργος Μπακαλάκος
Τεχνικοί Ήχου: Μάνθος Μαραβελάκης, Διονύσης Μανουσάκης, Chania Sound
Εκτέλεση Παραγωγής: Ιώ Ασηθιανάκη
Συντονισμός παραγωγής: Γιαλένα Κλειδαρά
Οργάνωση παραγωγής: Apparat Athen
Οι εκδηλώσεις προσφέρονται δωρεάν από το ΥΠΠΟΑ. Το μόνο αντίτιμο είναι το εισιτήριο για την είσοδο στον αρχαιολογικό χώρο: Ολόκληρο 4€, Μειωμένο 2€
