Είναι εκεί στο βάθος της συνείδησής του και στο µεγαλύτερο βάθος του υποσυνείδητου και της ψυχής του Νίκου Καζαντζάκη που έγινε ο τραγικός αγώνας ανάµεσα στον άνθρωπο της πράξης και της πολιτικής δράσης που τις θεωρούσε ότι έχουν τη µεγαλύτερη σηµασία και τον άνθρωπο της τέχνης, του πολιτισµού και της λογοτεχνίας.
Ο Καζαντζάκης άλλωστε είναι πάντοτε αντιφατικός. Είναι ένας οικουµενικός άνθρωπος αλλά πάνω απ’όλα είναι Κρητικός.
Πιστεύει πάνω απ’όλα στην πράξη και τη δράση αλλά αφιέρωσε τη ζωή του στη θεωρία και τη σκέψη. Έµεινε πιστός µόνο στο δηµοτικισµό και τον µπεργκσονισµό όπως λέει και ο Πήτερ Μπιν.
Έτσι ο Καζαντζάκης που θεωρούσε την θεωρία άξια αναφοράς µόνο για την προετοιµασία της πράξης (γράµµα προς Γαλάτεια) µετασχηµατίστηκε και µεταπλάστηκε εγκαταλείποντας τις έµφυτες πνευµατικές του προτιµήσεις. Πάντοτε βέβαια τον ενδιέφερε η ιστορική του παρουσία.
Υπήρξε το σηµαντικό συνέδριο της ∆ΕΦΝΚ στο αµφιθέατρο του Μουσείο Ακροπόλεως. Εξεδόθη το σχετικό βιβλίο από τις εκδόσεις Καστανιώτη µε τον τίτλο του συνεδρίου «Ο Καζαντζάκης και η Πολιτική» όπου υπάρχει και η δική µου εισήγηση µε τίτλο: Λογοτεχνία και Πολιτική, µία αµφίδροµη σχέση. Το συνέδριο έγινε για τα τριάντα χρόνια της ∆ΕΦΝΚ, το 2013.
Ο Νίκος Καζαντζάκης κατάφερε να αναγνωριστεί ως άνθρωπος της σκέψης και της λογοτεχνίας, σε παγκόσµια πλέον κλίµακα ως ένας από τους σπουδαιότερους µυθιστοριογράφους, ασχολούµενος αποκλειστικά µε την λογοτεχνία µόνο για εννέα χρόνια (1948-1957). Τότε έγραψε τα σπουδαιότερα µυθιστορήµατά του, µένοντας στην Αντίµπ της νότιας Γαλλίας, την Αντίπολη που ίδρυσαν οι Φωκαιείς. Το σπουδαίο µυθιστόρηµά του Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορµπά το έγραψε στην Αίγινα, στην διάρκεια της γερµανικής κατοχής.
Ο εγκυρότερος αναλυτής του Καζαντζάκη, ο καθηγητής Πήτερ Μπιν, διαπιστώνει και µας διαβεβαιώνει ότι ο Καζαντζάκης επιτέλεσε το καλλιτεχνικό του καθήκον βάζοντας τάξη στο χάος και δίνοντας µορφή στα ανθρώπινα πράγµατα και τους ανθρώπινους χαρακτήρες στον τοµέα του και στο ποσοστό προφανώς που του αναλογούσε.
Ο Πήτερ Μπιν δικαιώθηκε στις απόψεις του όταν ο Ζορµπάς του Καζαντζάκη θεωρήθηκε µετά από σχετική έρευνα ως ένα από τα εκατό σπουδαιότερα µυθιστορήµατα όων των εποχών.
Στο βιλίο αυτό «Ο Βίος και η Πολιτεία του Αλέξη Ζορµπά» παρουσιάζεται και ο συγγραφέας µε τη φιλοσοφική και βαθύτερη σκέψη. Στο βιβλίο όµως κυριαρχεί ο χαροκόπος εργάτης Ζορµπάς (Γιώργης Ζορµπάς ο πραγµατικός εργάτης) που ο Καζαντζάκης τον έχει εµπλουτίσει µε φιλοσοφικά στοιχεία για να συζητά µαζί του. Στο τέλος άλλωστε ο συγγραφέας προσχωρεί στο πνεύµα και την νοοτροπία του εργάτη και χορεύουν µαζί το συρτάκι στην παραλία.
Ο Καζαντζάκης βάζει τάξη στο χάος των ανθρώπινων χαρακτήρων ανασύροντας από αυτό το χάος και αναδεικνύοντας πως είναι το σύµβολο του απλού ανθρώπου που µε όλες τις αισθήσεις, όλο του το πνεύµα και µε ολόκληρη την ψυχή του αγαπά και λατρεύει την καθηµερινή ζωή. Την ζωή του αυτή την κρατά µακριά από φιλοδοξίες και από την επιδίωξη του πλούτου
Στην αντίθετη πλευρά µπορούµε να πούµε ότι ένας άλλος µεγάλος καλλιτέχνης ο Γάλλος γλύπτης Ροντέν καλύτερα ίσως από κάθε συγγραφέα ανέσυρε από το χάος των ανθρώπινων χαρακτήρων τον «σκεπτόµενο» άνθρωπο. Αυτό το γλυπτό αποτελεί ένα παγκόσµιο καλλιτεχνικό και πολιτισµικό σύµβολο.
Στον «Ζορµπά» υπάρχει βέβαια η συνταύτιση του εργάτη µε τον συγγραφέα, τον σκεπτόµενο άνθρωπο, που προσχωρεί στο πνεύµα του εργάτη και χορεύουν στο τέλος µαζί το συρτάκι στην παραλία. Το συρτάκι που είνι ένα σύγχρονο εθνικό µας σύµβολο προήλθε από την νοερή συνεργασία του µεγάλου συγγραφέα Καζαντζάκη µε τον µεγάλο µουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη. Από το κείµενο του συγγραφέα, από τον Ζορµπά, εµπνεύστηκε ο Θεοδωράκης. Χωρίς το βιβλίο του Προσπέρ Μεριµέ δεν θα υπήρχε η Κάρµεν του Μπιζέ.
Σε ένα άλλο άρθρο µας θα µπορούσαµε να ασχοληθούµε µε άλλους σπουδαίους χαρακτήρες που ο Καζαντζάκης ανέσυρε και ανέδειξε από το χάος των ανθρώπινων πραγµάτων, όπως ο Καπετάν Μιχάλης, ο Μανωλιός και ο παπά-Φώτης, ο Παναγιώταρος και ο παπά Γρηγόρης.
Στο τέλος µπορούµε να πούµε ότι η παγκόσµια λογοτεχνική αναγνώριση και η ανάλογη φήµη του Καζαντζάκη στερεώνουν αλλά και συνιστούν την ίδια την ιστορική παρουσία του συγγραφέα η οποία πάντα απασχολούσε τον Καζαντζάκη. Άλλωστε αγωνιούσε για το πως θα τον έβλεπαν οι επόµενες ελληνικές γενιές. Πάντοτε ενδιαφερόταν για την τελική ιστορική του κατάταξη στη συνείδηση πρώτα απ’όλα των Ελλήνων αλλά και όλου του κόσµου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Πήτερ Μπιν, Πανεπιστηµιακές Εκδόσεις Κρήτης, Η Πολιτική του Πνεύµατος
• Αθηνά Βουγιούκα, Από τον Γιώργη στον Αλέξη Ζορµπά
• Ο Καζαντζάκης και η Πολιτική, βιβλίο µε βάση το αντίστοιχο συνέδριο της ∆ΕΦΝΚ στο αµφιθέτρο του Μουσείου της Ακρόπολης, εκδόσεις Καστανιώτη.
*Ο Σήφης Μιχελογιάννης είναι πρώην βουλευτής Χανίων, πρώην πρόεδρος
του ελληνικού τµήµατος της ∆ιεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη (∆ΕΦΝΚ).
