Μάρκος Εμμ. Μαρινάκης
100+4 Λιθόγραφοι Γεωγραφικοί Χάρτες του 1940, με χειρόγραφες σημειώσεις του Ν. Καζαντζάκη, Ηράκλειο 2020
Ο Μάρκος Μαρινάκης είναι Χανιώτης, αλλά μένει μόνιμα στο Ηράκλειο. Κατάγεται από ιστορική οικογένεια. Ο προπάππους του Αναγνώστης Μαρινάκης, ο παππούς του Μάρκος Μαρινάκης, ο πατέρας του Εμμανουήλ Μαρινάκης έδωσαν το αγωνιστικό τους “παρών”, όταν τους ζητήθηκε.
Ο ίδιος σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Δασολόγος. Όμως αγάπησε και υπηρέτησε, παράλληλα, την ιστορία και λαογραφία της Κρήτης, ως ιστορικός ερευνητής, μελετητής, φιλοτελιστής και συγγραφέας. Πολλά άρθρα και μελέτες του στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο αποδεικνύουν και αυτά τα ενδιαφέροντά του.
Ο Νικόλαος Αλικιώτης (1878-1952) καταγόταν από φτωχή αγροτική οικογένεια της Μεγαλούπολης Αρκαδίας. Από μικρός βρέθηκε στην Αθήνα μαζί με τα δύο αδέλφια του, κοντά στο χωριανό τους Σπύρο Τσαγκάρη, τον ιδρυτή του πρώτου πρακτορείου εφημερίδων των Αθηνών. Δίπλα του έμαθαν και άσκησαν το επάγγελμα του μικροπωλητή εφημερίδων και τα αδέλφια Αλικιώτη. Τα τρία αδέλφια ασχολήθηκαν και με άλλες μικροδουλειές‧ πουλούσαν λουκούμια και κρύο νερό στο γήπεδο, έβαφαν παπούτσια στην Ομόνοια, και ίσως από εκείνη τη δουλειά προερχόταν το μικρό κασελάκι που υπήρχε πολλά χρονιά μετά στο κατάστημα του Νικόλαου Αλικιώτη, στο Ηράκλειο! Αργότερα, ο Σπύρος Τσαγκάρης δημιούργησε υποκαταστήματα σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας.
Στην Κρήτη ίδρυσε τρία υποκαταστήματα, από ένα στα Χάνια, το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο. Το υποκατάστημα του Ηρακλείου ανέλαβε ο Νικόλαος Αλικιώτης το 1898, που ήρθε στο Μεγάλο Κάστρο με μόνα εφόδια την εργατικότητα και την υποδειγματική εντιμότητά του, μαζί με την πίστη του για δημιουργία. Με τα μοναδικά αυτά μέσα άρχισε τον αγώνα της οργάνωσης του Πρακτορείου εφημερίδων και περιοδικών του αθηναϊκού τύπου, που παράλληλα διέθετε και είδη ψιλικών, όπως βερνίκια υποδημάτων, άλμπουμ για γραμματόσημα, καρτ-ποστάλ με καλλονές και άλλα πολλά είδη. Στη συνεχεία προχώρησε στην ίδρυση βιβλιοπωλείου και χαρτοπωλείου και στην εγκατάσταση καλλιτεχνικού τυπογραφείου για κάθε είδος τυπογραφική εργασία. (Βλ. Δημήτριος Ν. Μουδατσάκης, Τα τυπογραφεία του Ηρακλείου, 77-89, Ηράκλειο 2005).
Από τους διαλεχτούς πελάτες του Νικόλαου Αλικιώτη υπήρξε, ασφαλώς, και ο Νίκος Καζαντζάκης (1883-1957). Προμηθευόταν κάρτες από το κατάστημα του Ν. Αλικιώτη, Βιβλιοχαρτοπωλείο-Πρακτορείο εφημερίδων, που διατηρούσε στην πλατεία των Λιονταριών, παράλληλα, με τις εκδοτικές του εργασίες.
Τις κάρτες αυτές ο Ν. Καζαντζάκης τις έστελνε σε γνωστούς και φίλους του με σύντομα κείμενα, κυρίως στην πίσω όψη, πάντα φιλοσοφικού περιεχομένου.
Επίσης, όταν ο Ν. Καζαντζάκης έδινε στον Ν. Αλικιώτη δοκίμια του για έκδοση, τυπωνόταν μαζί με το όνομα και το λογότυπο του καταστήματός του. (Βλ. Μάρκος Εμμ. Μαρινάκης, το εξώφυλλο του παρουσιαζόμενου βιβλίου). Πολλά σημειώματα του Νίκου Καζαντζάκη έχουν γραφεί σε έντυπα του τυπογραφείου του Νικόλαου Αλικιώτη, με επικεφαλίδα τη διεύθυνση του τυπογραφείου.
Σχετικά με τα τεκμήρια συνεργασίας του Ν. Καζαντζάκη με τον Ν. Αλικιώτη παρουσιάζονται έντεκα (11) σημειώματα (κεφ. ΙV σ. 21-30), τα όποια την επιβεβαιώνουν. Τα σημειώματα αυτά, οι φωτογραφίες και οι λιθόγραφοι χάρτες του βιβλίου είναι από το αρχείο του συγγραφέα, εκτός από το καρτ-ποστάλ του εξώφυλλου που προέρχεται από το αρχείο του Ιωσήφ Κόπακα. Όλες οι μεταγραφές των σημειωμάτων που έχουν γίνει, είναι η ακριβής μεταφορά των πρωτότυπων χειρόγραφων κείμενων.
Και είναι πραγματικά πολύ προσεκτικός ο συγγραφέας Μάρκος Εμμ. Μαρινάκης. Αυτό μπορούμε να το δούμε και στα Τεκμήρια που παρουσιάζει στα βιβλία: Ελευθέριος Βενιζέλος-Νίκος Καζαντζάκης (2016), Ο Νίκος Καζαντζάκης στο Άγιο Όρος το 1914 (2017), Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Creco) και Νίκος Καζαντζάκης (2018) και, φυσικά, στο παρουσιαζόμενο βιβλίο, εάν μείνουμε σε όσα τεκμήρια αφορούν στον Ν. Καζαντζάκη και στους φίλους του.
Οι 100+4 χάρτες που παρέδωσε ο μεγάλος Κρητικός Ν. Καζαντζάκης στον Ν. Αλικιώτη για έκδοση αποτελούν άλλη μια έκπληξη για τους ερευνητές και μελετητές του έργου του. Οι χάρτες καθεαυτοί αλλά και οι μονόστιχες σημειώσεις προκαλούν εντύπωση για το εύρος των γεωγραφικών γνώσεων, τις απόψεις του και τις περιηγήσεις του στον κόσμο, με όποιο τρόπο.
Η έκδοση ολοκληρώνεται με την τοπογραφία της Κρήτης και τους τέσσερις (4) λιθόγραφους χάρτες των νομών του νησιού, με επίσης χειρόγραφες σημειώσεις του Νίκου Καζαντζάκη, την επιμέλεια του ίδιου και τη σφραγίδα του Ν. Αλικιώτη.
Τα παραπάνω δείχνουν την αγάπη του Ν. Καζαντζάκη τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ελλάδα. Επίσης, αποδεικνύουν τη στενή συνεργασία του με τον Νικόλαο Αλικιώτη. Ένα χειρόγραφο σημείωμα του Νίκου Καζαντζάκη, του 1911, προς τον Ν. Αλικιώτη επιβεβαιώνει και τη φιλική σχέση που είχαν οι δυο αυτοί άνδρες από πολύ παλιά και τον καλό χαρακτήρα του Ν. Καζαντζάκη, που (στο σημείωμα) παρακαλεί τον Ν. Αλικιώτη να δείξει επιείκεια σε κάποιο εργαζόμενο του. (Βλ. Μαρινάκης, σ. 138).
