Νίκος Πετρουλάκης: ο δάσκαλος των δασκάλων

Νομίζω πως για πρώτη φορά άκουσα αυτόν τον τιμητικό τίτλο για τον Πετρουλάκη από τον φίλο, συνάδελφο δάσκαλο και λογοτέχνη Βαγγέλη Κακατσάκη. Aλλωστε, αυτός ήταν ο τίτλος της ομιλίας που παρουσίασε στον Φιλ. Σύλλογο “Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ” την Τετάρτη 11 Μαΐου 2016 κατά την τιμητική εκδήλωση που έγινε γι’ αυτόν.
Aν και έχουμε 15 ολόκληρα χρόνια διαφορά -αυτός γεννήθηκε το 1921 και εγώ το 1936- θυμάμαι σαν και τώρα έναν ήρεμο, γελαστό, καλοσυνάτο και ευθυτενή Νίκο που κάθε Κυριακή ή μεγάλες γιορτές ερχόταν στην Ευαγγελίστρια και ψέλναμε τα λειτουργικά. Βγαίναμε στο γυναικωνίτη υπό τη διεύθυνση του Κώστα Κωστουράκη. Ο δάσκαλος Κωστουράκης υπηρετούσε στο 10ο Δ.Σ. και ήταν δεξιός ψάλτης του ναού. Είχε αποφοιτήσει από το Ιεροδιδασκαλείο Αγίας Τριάδας και εκτός των άλλων είχε πτυχίο Βυζαντινής Μουσικής από τον γνωστό μουσικό Καψάσκη. Είχε πάθος για τη μουσική τελειότητα, την αρμονία, το ρυθμό, την έκφραση.
Ο Πετρουλάκης, πάντα στην ώρα του, συμμετείχε στην ομάδα τενόρων. Η λεπτή και σιγανή φωνή του, πνιγόταν ανάμεσα σε άλλες δυνατότερες, ήταν όμως σωστός και συγχρονισμένος. Η χορωδία ήταν τετράφωνη ανδρική και ψέλναμε συνήθως συνθέσεις του Γιάννη Σακελλαρίδη. Οταν απουσίαζε ο Κωστουράκης τον αναπλήρωνε ο Πάτροκλος Μπαχαρόπουλος, συνήθως άνθρωπος γελαστός και συνεπής. Ο Πετρουλάκης από μικρής ηλικίας είχε μεγάλη αγάπη για την εκκλησιαστική μουσική και την εκκλησία γενικότερα. Οι γονείς του ήταν φτωχοί μα αξιοπρεπείς και θεοφοβούμενοι. Τους θυμάμαι να είναι συχνά ανάμεσα στο εκκλησίασμα.
Αρχικά σπούδασε με τον Κωστουράκη, αργότερα με τον καθηγητή της Παιδ. Ακαδημίας Κ. Συλαμιανάκη και συστηματικά με τον καθηγητή Γιάννη Μανιουδάκη που τον βοήθησε να παρακολουθεί μουσικά κείμενα και διακρίνει και εκτελεί τους ήχους. Συνήθως ψάλλαμε μουσικά κείμενα τουΓιάννη Σακελλαρίδη. Το ενδιαφέρον του για την εκκλησιαστική μουσική και τη Θεία λειτουργία τον βοήθησε αργότερα να ενσωματωθεί στην κοινωνία του Εδιμβούργου όπου είχε μεταβεί για μετεκπαίδευση με έξοδα του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.). Θυμάμαι τις κάρτες που έστελνε στο μακαριστό πατέρα μου με όμορφες εικόνες από την πρωτεύουσα της Σκωτίας. Στη χορωδία είχαμε σπουδαίους μουσικούς και φωνές με πιο χαρακτηριστική του δάσκαλου Γιώργου Σιγανάκη. Όταν έκανε σόλο μπάσο… εσειόταν ολόκληρος ο τρούλος της εκκλησίας!, Ετσι μας φαινόταν…
Ομορφάνθρωπος, ψηλός με σγουρά μαλλιά και αθλητικό παράστημα, ξεκινούσε από τις “τρεις Καμάρες” όπου έμενε -υπηρετούσε στο 9ο Δημ. Σχολείο- και πήγαινε με τα πόδια στον Σταυρό. Αφού ξεκουραζόταν λίγο, έβγαινε στο σπήλιο του Λερά, μάζευε κοπριά από τις αίγες που στάλιζαν μέσα, γέμιζε ένα τσουβάλι και το κατέβαζε έξω από το μικρό σπίτι που είχε κτίσει. Κι έτσι σιγά-σιγά, έκαμε την άμμο αμπέλι, κήπο, λιόφυτο και πολλά πεύκα. Δεν υπήρχε βέβαια δρόμος από τα Κουνουπιδιανά και πέρα.
Ο Πετρουλάκης γεννήθηκε στην Αμπεριά στην οδό Κροκιδά, αρ. 46 το 1921, αργότερα μετακόμισαν στον Κατσαμπά και οριστικά στην οδό Λάκκων στα Φακωθιανά. Αν και πέρασαν αρκετές δεκαετίες, η Χαλέπα είναι ο τόπος της ωραίας, της απλής και γνήσιας ζωής. Οι περισσότερες οικογένειες ήταν φτωχές μα υπήρχαν και ευκατάστατοι, κυρίως επιχειρηματίες βυρσοδέψες. Παρ’ όλο που φύγαμε από την Ευαγγελίστρια το 1960, αισθάνομαι γνήσιος Χαλεπιανός.
Στη νέα γειτονιά μου, ψηλά στον Άγιο Ιωάννη μετά τη Δεξαμενή, ελάχιστους γειτόνους γνωρίζω. Πηγαίνοντας καμιά φορά στην Ευαγγελίστρια σε λειτουργία, σπανίζουν οι παλιοί Χαλεπιανοί… Από την παρέα του Νίκου που ήταν οργανωμένοι στην  ΕΠΟΝ θυμάμαι τον καθηγητή της Φυσικής Σπύρο Βουτετάκη, που ήταν και ο “αρχηγός”, το Στέλιο Γαλάνη το σπουδαίο ορθοπεδικό γιατρό που ο πρόωρος θάνατός του ήταν πλήγμα όχι μόνο για την οικογένειά του και τη Χαλεπιανή παρέα μα και για όλους όσους τον είχαν γνωρίσει. Σήμερα υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα με το όνομά του στο Ασκληπιείο Βούλας. Το Γιώργο Μπούχλη -συμμετείχε και στη Χορωδία Χανίων- τον Γιάννη Γαλάνη, το Στέλιο Τσάφαρη, τον Κώστα Γλεντζάκη και τον Νικήτα Γαλάνη, τον βενιαμίν της συντροφιάς. Κατοικεί στην Αθήνα και μόνο τηλεφωνικά επικοινωνούμε κατά διαστήματα, όπως σήμερα. Ο Πετρουλάκης είχε καθοδηγητικό ρόλο. Επίσης είχε ασχοληθεί με τον συνδικαλισμό και είχε διατελέσει γεν. γραμματέας του Διδασκαλικού Συλλόγου Χανίων.
Στη γειτονιά μας υπήρχαν τα καφενεία του “Τζαμαριά”, οι “Τρεις Καμάρες” και του “Σάββα” όπου σύχναζαν οι άνδρες.
Θυμάμαι τον πατέρα μου που σύχναζε στο πρώτο -που ήταν πιο κοντά μας- τα απογεύματα να συζητήσει και να μάθει τα νέα της συνοικίας. Τα λεωφορεία -τέσσερα στην αρχή- που εκτελούσαν τη γραμμή Χανιά – Χαλέπα, είχαν αφετηρία το υπόστεγο του Συγγελάκη απέναντι και αργότερα δίπλα από την κεντρική πύλη της Αγοράς και τερματισμό την πλατεία απέναντι από το σπίτι του Βενιζέλου. Οι περισσότεροι δρόμοι ήταν χωμάτινοι και ο κεντρικός, η οδός Χαλέπας, με σπασμένη άσφαλτο, προφανώς από γερμανικές ερπύστριες. Τα παιδικά μας παιχνίδια ήταν οι σβούροι, το πατίνι, η αμπάριζα, οι αμάδες, το ξυλίκι – καμάκι και ο στρουμπάς. Των κοριτσιών οι κούκλες, η πινακωτή, το δακτυλιδάκι, το Γκαίο – Βαγκαίο. Και τι δεν έρχεται στο μυαλό μου! Όμως εδώ θα σταματήσω… για την ώρα.
Ο Νίκος Πετρουλάκης πρωτοδίδαξε ως δάσκαλος σε σχολείο του Ν. Χανίων λίγες μέρες μετά την πτώση των Γερμανών αλεξιπτωτιστών το 1941 και αποχαιρέτησε την έδρα με πολλή συγκίνηση, στο Μαράσλειο Διδασκαλείο το 1991. Τα τελευταία του λόγια ήταν Πυθαγόρεια: “Πη παρέβην; Τι δ’ έρεξα; Τι δε μοι δέον ουκ ετελέσθη;” Συνέδεσε την εκπαιδευτική πολιτική του 20ου αιώνα με το όνομά του. Απέκτησε πλήθος τίτλων και αξιωμάτων και τιμήθηκε με πολλά παράσημα, μετάλλια, βραβεία και χρυσά εμβλήματα από πολλούς φορείς. Όμως, ακόμα αισθάνεται γνήσιος Χαλεπιανός! Είμαι χαρούμενος γιατί διατηρούμε και τώρα τη μακρόχρονη οικογενειακή φιλία μας. Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρω τη μεγάλη αγάπη της ζωής του, τη σύζυγό του Μαρία, το γένος Μανωλικάκη από τον Παζινό Ακρωτηρίου, που ο μακαριστός πατέρας μου παπά Ζαχάρης ένωσε με τα δεσμά του γάμου στην Ευαγγελίστρια το 1954. Ηταν και είναι η βοηθός και συμπαραστάτης σε όλες τις διακυμάνσεις της πολυκύμαντης ζωής τους. Απέκτησαν τρία παιδιά, δυο γιους και μια κόρη, είχαν δε την τύχη να τα δουν καταξιωμένους επιστήμονες – χρήσιμους στην κοινωνία.