Ξ ύπνησ’ αηδόνι της αυγής
Υ πνος γλυκός σε πήρε
Λ εβεντονιέ τραγουδιστή
Ο ρτσες στη λύρα σύρε
Υ πόδειγμα της αθρωπιάς
Ρ ηγόπουλο τση Κρήτης
Η Νίδα σε βαροπενθεί
Σ ε κλαίει ο Ψηλορείτης.
Με αυτό το μοιρολόι του Θανάση Απανωμεριτάκη στην πρώτη σελίδα του κυκλοφόρησε το παγκρήτιο περιοδικό “Κρητική Εστία” το τεύχος Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 1980.
Οκτώ του Φλεβάρη 1980.
Οκτώ του Φλεβάρη 2014.
Τριάντα τέσσερα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τον θάνατο του Νίκου Ξυλούρη, του σταυραετού της Κρήτης. Κι είναι αυτός ο χαρακτηρισμός ένας μόνο από τους πολλούς που έχουν ειπωθεί για τον «τραγουδιστή της Λευτεριάς» με τη «μορφή αρχαγγέλου» που η φωνή και η ερμηνεία του όταν τραγουδούσε, αλλά ακόμη και σήμερα προκαλεί ρίγη συγκίνησης και συνεπαίρνει μεγάλους και μικρούς· ακόμη και όσους ήταν αγέννητοι όταν εκείνος “έφυγε”.
Ακόμη για την «ανεπανάληπτη φωνή» του «γλυκόλαλου τραγουδιστή» έχουν γραφτεί πολλά από την πρώτη στιγμή που τον έμαθε και τον αγάπησε η Ελλάδα και ο Ελληνισμός, κυρίως μέσα από τα τραγούδια του Μαρκόπουλου, του Ξαρχάκου, του Λεοντή κ.λπ..
Εξάλλου λίγο μετά τον θάνατό του κυκλοφόρησε στην Αθήνα ένα μικρού μεγέθους βιβλίο [ανάτυπο (με προσθήκες) από το περιοδικό “Κρητική Εστία” (τεύχος Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου, 1980)] στο οποίο ο συγγραφέας του Γεώργιος Β. Αντουράκης αναφερόμενος στην «ελεύθερη γλυκειά φωνή» του Ν.Ξ. γράφει: «Σ’ αυτή την ιδιόρρυθμη φωνή του Ξυλούρη -που ήταν κράμα επικού άσματος και Βυζαντινής ψαλμωδίας- ακούγονται παλμοί της Ελληνικής Φυλής».
Ο συγκεκριμένος χαρακτηρισμός αντικατοπτρίζει μέσα σε λίγες λέξεις θα λέγαμε ακόμη και αυτήν την ωραιότητα αυτού του ιδεατού που θα θέλαμε να είναι ο Ελληνας. Ισως ο Ξυλούρης να “έφτασε” εν ζωή ή τώρα εκεί στους ουρανούς που βρίσκεται τη συγκεκριμένη εικόνα!
Πάντως ανάμεσα στις πολλές αναφορές που “συναντήσαμε”, κρατούμε την παρακάτω που η Νίτσα Θεοδωράκη έγραψε στην εφ. “Απογευματινή” το Σάββατο 9 Φεβρουαρίου -ημέρα της κηδείας- του Ξυλούρη: «ο βάρδος του κρητικού τραγουδιού, ο τραγουδιστής του Ψηλορείτη […] δεν ήταν μόνο ο τραγουδιστής, […] ήταν το τραγούδι».
